Огайо университети олимлари янгича ген терапиясини ишлаб чиқди. Энди мия ўсимтасини даволаш осонлашади
Nature Biomedical Engineering журналида Огайо давлат университети олимлари Ши Цзюнфин, Синзяо Сун, Цзинмей Ванг ва бошқалар ҳаммуаллифлигида чоп этилган илмий мақола 16 декабрь куни эълон қилинди. Унда айтилишича, университетнинг биокимёгарлар илмий жамоаси мия ўсимтаси касалликларида катта ижобий натижалар бериши мумкин бўлган янгича ген терапияси усулини ишлаб чиққан.
Мақолада қайд этилишича, олимлар инсон танасидаги ҳужайраларнинг ўзини наноўлчамдаги доривор модда ишлаб чиқарувчисига айлантира олган. Ушбу модда мия саратони касалликларида катта самара берадиган генетик материал бўлиб, тажрибада олимлар ҳужайрани шундай материал продуценти, яъни ҳосил қилувчисига айлантиришга муваффақ бўлган. Бу усулни қўллаш орқали тажриба сичқонларида олиб борилган экспериментал ген терапияси эса глиомага эга сичқонларда ўсимта ўсишини кескин секинлатган ва яшаб қолиш имкониятини оширган.
Айтиш жоизки, одам бош миясида учрайдиган ўсимта касалликларининг 80 фоизида глиома айнан бирламчи саратон тури бўлиб, мия саратонига йўлиққан беморларнинг аксарияти айнан шу нарсадан азият чекади. Мақолада қайд этилишича, тадқиқот натижаларини амалиётга татбиқ этиш орқали мия ўсимтаси касалликларини ривожланиш босқичидаёқ тўхтатиш ва бартараф этиш мумкин бўлар экан. Бунинг учун эса ҳужайранинг ўзи ишлаб чиқарадиган ва бошқа ҳужайралар билан боғланиш учун ишлатадиган экзосомалардан фойдаланилади. Экзосомалар ичида суюқлик мавжуд қопчага ўхшаш модда бўлиб, терапевтик нуқтаи назардан биологик қулай материалдир. Чунки уларга нисбатан организмда иммунолгик акс-реакция бўлмайди, шунингдек, экзосомалар миқдори кўплиги билан ҳам генетик терапия мақсадларида фойдаланиш учун қулай.
Қайд этиш жоизки, гуруҳ 2017 йилда ҳам шунга ўхшаш муҳим бир илмий ишни амалга оширган эди. Ўшанда олимлар «Тўқималар нанотрансфекцияси» деб номланган усулни патентлаган. Унга кўра, нанотехнологик чип биологик материални (масалан, дорини ёки генетик терапия воситасини) тери ҳужайраларига аниқ манзилли элтиш мумкин бўлади ва бу орқали етилган ҳужайраларни бошқа турдаги ҳужайрага айлантириб, бемор танасидаги бошқа касалланган ҳужайра билан алмаштириш имкони очилади. Ушбу технологияни амалда кузата туриб, олимлар организм учун ёт жисм бўлмиш наночипга қўйилган вазифани ҳужайранинг ўзида, табиий ҳосил бўладиган экзосомалар орқали ҳам бажарса бўлишини пайқади. Қайтанга уларнинг наночипи фақат сирт тери қатламлари учун хизмат қиладиган, ичкари органларга кира олмайдиган эди; экзосомалар эса тери қаватидан анча ичкарига кира оладиган табиий тиббий транспорт бўла олар экан.
Университет олими, лойиҳа иштирокчиларидан яна бири Жеймс Ли янги усул нафақат мия ўсимтаси, балки Алсгеймер ва Паркинсон касаллиги сингари неврологик хасталикларда ҳам наф беришига умид билдирди.
