Марказий банк раиси нима учун Ўзбекистонда нархлар МДҲ давлатларидагидан кўра тезроқ ўсаётганига изоҳ берди

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг 23-ялпи мажлисида янги таҳрирдаги «Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида»ги қонун муҳокама қилинди. Мажлисда Марказий банк раиси Мамризо Нурмуротов сенаторларнинг «Нима учун мамлакатимизда нарх-навонинг ўсиши кейинги ойларда Ҳамдўстлик мамлакатлари ва қўшни давлатлардагига нисбатан ўртача 2—3 баробар ортиқ бўлмоқда?» — деган саволига жавоб берди. Бу ҳақда Марказий банк маълум қилди.

«Ҳақиқатан ҳам охирги икки йилда биз онгли равишда ўша нарсага (юқори инфляцияга) йўл қўйдик, яъни инфляция даражаси маълум бир даражада бошқа давлатларга нисбатан бизда юқори бўлди. Бу нима билан изоҳланади? Энг аввало, бошқа давлатлар 30 йил олдин қилинган бозор тамойилларига ўтишни, биз ҳақиқий ҳаётда охирги 3 йилда амалга оширдик. Яъни, нархларни эркинлаштириш борасида қилинадиган ишларимизни охирги йилларда амалга оширмоқдамиз», — деди Марказий банк раиси.

Унинг таъкидлашича, иккинчи сабаб ҳам объектив сабаб — мамлакатда 27 йилдан сўнг инвестиция чанқоқлиги деган тушунча пайдо бўлди. Ҳудудларда инвестицион фаолликни ошириш ўз-ўзидан бўлмайди. Бу қўшимча маблағни, қўшимча ресурсни иқтисодиётга чиқаришни тақозо қилди. Бу, ўз навбатида, банк кредитлари, инвестицион кредитлар давлат ресурсларини чиқариш орқали амалга оширилди.

Бу ўз-ўзидан иқтисодиётдаги пул миқдорининг кўпайишига олиб келди ва бунинг инфляцияга ўз таъсири бор, у сақланиб қолди. Марказий банк бу борада ишлаб, инфляцияни бошқаришни таргетлаш тизимига ўтиш бўйича Президент фармони лойиҳасини тайёрлади.

Мамаризо Нурмуротов учинчи сабаб сифатида валюта бозорини эркинлаштиришни айтиб ўтди. «Ҳамма давлатлар валютасини эркин айирбошлашни ташкил қилганда инфляция бир неча баробар ошиб кетган. Бизда валюта сиёсатини эркинлаштиришга қарийб тўққиз ой тайёргарлик кўриш орқали амалга оширилиши, инфляцияни икки—уч баробар ошиб кетишига йўл қўймади. Агар, эътибор берадиган бўлсак, валюта курсимиз қарийб икки баробар ошди, бу ўз-ўзидан нархларни ҳам икки баробар ошишига асос бўлиши мумкин эди. Йўқ, олиб борилган иқтисодий, пул-кредит ва солиқ-бюджет сиёсати нархларнинг ҳаддан зиёд ошиб кетишининг олдини олди», — деб таъкидлади Марказий банк раиси.

Масаланинг моҳиятига эътибор қаратган мутасадди юқори даражадаги инфляция иқтисодиётга ҳам, аҳолига ҳам ўзининг салбий таъсирига эга эканлигини айтиб ўтди. Шу нуқтаи назардан келиб чиққан ҳолда, 2020 йилдан бошлаб бу борадаги Марказий банкка бевосита боғлиқ бўлган ҳамда инфляцияни жиловлаш учун ҳукуматга боғлиқ бўлган ишларни амалга ошириш бўйича чора-тадбирлар комплекси ишлаб чиқилган.

Бу чора-тадбирлар дастурига асосан, мўлжалланган тадбирлар амалга ошадиган бўлса, 2021 йилдан бошлаб бир рақамли инфляцияга тушиш ва 2023 йилдан бошлаб инфляцияни таргетлаш механизми асосида 5—6 фоизлик инфляцияга эришиш мўлжалланган.