Биз ҳайвонлар атрофимизда доим бўлишига ўрганиб қолганмиз ва бу ҳар доим шундай бўладигандек кўринади. 2014 йилда Жаҳон ёввойи табиат фонди 1970 йилдан буён ер юзидаги ёввойи ҳайвонлар сони икки баробар камайиб кетганлигини маълум қилди.
«Zakon.kz» Марказий Осиёда яқин келажакда йўқолиши мумкин бўлган ҳайвонларнинг 15 турини чоп этди. Қуйида ана шу ҳайвонлар келтирилди.
Бухоро буғуси
1999 йилдаёқ уларнинг сони 400 тадан кам қолгани қайд этилган. Тожикистондаги фуқаролар уруши сабабли бу мамлакатдаги буғулар сони янада камайган. Бухоро буғуси Жаҳон ёввойи табиат фонди ҳимояси остига олинган. Уларнинг ёрдами билан 2017 йилга келиб буғулар сони 2700 тага кўпайган.
Жайрон
Бу ҳайвонни кўпинча гўшти ва шохи учун овлашади. Туркманистон ва Қозоғистон давлатларида жайрон йўқолиб кетиш хавфи айниқса юқори. 1980 йилда Туркманистонда жайронларни кўпайтириш марказини яратишга уринишган. Бироқ жайронлар тўдасини Бодхиз қирларидан Каспий денгиз ҳудудига кўчириб ўтказилганидан кейин муваффақиятли натижага эришилган. Ҳозирда қўриқхона ҳудудида 200 бошдан ортиқ жайронлар бор.
Йўрға тувалоқ
Қуш ўз номини юрганида икки ёнига оғиб, йўрғалаб юриши натижасида олган.
Йўрға тувалоқ Қозоғистон Қизил китобида II тоифага киритилганига қарамасдан, ҳукумат БАА ва Қатар шайхларига ўз лочинлари билан тувалоқларни овлашга рухсат беради.
Бургут
Бургут Марказий Осиёнинг барча мамлакатларида бор. Тоғларда, текисликларда яшайди. Аҳоли яшайдиган жойларга иложи борича яқинлашмайди.
Охирги юз йил ичида бургут аввал яшаган жойларидан йўқолиб кетган. Бунинг сабаби уларнинг оммавий қирғин қилиниши, урбанизация ва ердан иқтисодий мақсадларда фойдаланиш ҳисобланади.
Манул
Чўл мушугининг кўзлари ноодатий тарзда думалоқ, юнглари эса ўта қалин бўлади. Манул Марказий Осиёда, Жанубий Кавказортида, ғарбий Эронда, Мўғулистонда ва шимолий-ғарбий Хитойда учрайди. Марказий Осиёда эса Қозоғистон, Қирғизистон, Туркманистон, Ўзбекистон ва Тожикистонда яшайди.
Манул асосан инсонлар етказадиган зарар таъсиридан азият чекади. Унинг қалин юнги учун браконерлик йўли билан овланади. Кўпинча тулки ва қуёнларга қўйилган қопқонларга тушиб қолади.
Қорақулоқ
Узоқ вақт давомида ушбу ҳайвон чўл силовсини деб ҳисобланган. Кейинчалик унинг алоҳида тур экани аниқланган. Олимлар қозоқ қорақулоғини пума ва сервалга ўхшашлигини таъкидлаган.
Ушбу ҳайвоннинг думи 35 сантиметргача бўлади, ўзининг умумий узунлиги 85 сантиметргача. Унинг оёқлари жуда кучли, юнги қалин. Қулоқларида эса қора попуклари бор.
Қулон
Евросиёда сақланиб қолган тоқтуёқлиларнинг ягона вакили. Тарпан, ёввойи эшак ва отларнинг тирик қолган қариндоши.
Ҳозирда минтақада 900 бош қулон қолган.
Илвирс
Мушуксимонлар оиласига мансуб бўлган йирик йиртқич сутемизувчи ҳайвон. Уни тоғ қоплони деб ҳам аташади. Узоқ йиллар қоплоннинг қаридоши деб ҳисобланган. Лекин олимлар генетик тадқиқотлар олиб боргач, илвирс йўлбарларга яқин эканини аниқлаган.
Мензибир суғури
Олмахонлар оиласига мансуб сутемизувчи кемирувчи Ғарбий Тян-Шаннинг ажратилган уч қисмида яшайди: Чотқол (Ўзбекистон), Қурамин (Қозоғистон), Талас (Қирғизистон).
Суғурлар катта ҳайвон эмас. Танасининг узунлиги 49 сантиметрни ташкил қилади. Думининг узунли 13,5 сантиметргача бўлади. Тана тузилиши жуда мураккаб.
Мархур шохли эчки
Тоғ эчкиси турига мансуб қўштуёқли сутемизувчи. Ғарбий Ҳимолай, Кашмир, Кичик Тибет ва Афғонистонда, шунингдек, Панж дарёси тоғларида, Боботоғда учрайди.
Мархурлар камайиб кетишининг асосий сабаби браконерлик ҳисобланади.
Оққуйруқ
Ҳозирда оққуйруқлар Қозоғистон, Ўзбекистон, Қирғизистонда баъзан эса Туркманистон, Россия (Астрахан вилоятида) ва Мўғулистонда учрайди.
Охирги юз йилликда оққуйруқлар миллионтадан 40 мингтага камайган.
Олд Осиё қоплони
Мушуксимонлар оиласининг энг йирик вакили. Танасининг ўртача узунлиги 1,7 метрни ташкил этади. Думи эса 95 сантиметрдан 115 сантиметргача бўлади. Вояга етган қоплон 60—70 килограмм оғирликка эга бўлади.
Архар
Архар давлат ҳимоясида бўлган, аммо кам ўрганилган тур ҳисобланади. Қозоғистонда ушбу турнинг энг йирик вакиллари яшайди. Оғирлиги 70 килограммга етади. Бошқа ҳайвонлардан узун оёқлари ва спиралсимон шохлари билан ажралиб туради. Қиш пайти эркак архарларнинг ёноғи ва кўксида қалин юнг пайдо бўлади.
Изоҳ (0)