Устюртда сўнгги 30 йилда сайғоқларнинг бош сони 99 карра камайиб кетган. Бу ҳақда ЎзА хабар берди.
Ҳозирги кунда Устюртда сайғоқлар сони атиги 2700 та. 1980 йиллар охирида 250-270 минг бош бўлган. Бир пайтлари, баъзи ҳисоб-китобларга кўра, Устюртдаги сайғоқлар сони ярим миллионгача етган.
Қозоғистонлик эколог Адилбек Қўзибоқовнинг таъкидлашича, сайғоқларнинг бутунлай йўқ бўлиб кетиш хавфи юқори. Ҳозирги пайтда қўлланилаётган табиатни муҳофаза қилиш механизмлари сайғоқларнинг Устюрт популяциясининг сонини аввалги ҳолатига олиб кела олмайди. Шу сабабли ўлканинг табиатини, сайғоқларни сақлаб қолиш масъулиятини мол боқувчилар билан овчиларга ҳам юклатиш лозим.
«Сайғоқларни сақлаб қолишда эски анъанани қўллаш қўл келиши мумкин», деб ишонмоқда қозоғистонлик мутахассис. «Революциягача бўлган даврда яйлов ерлари бўлган чўпонлар ўзлари яшаётган ҳудудда мол боқиш билан бирга ёввойи ҳайвонларни овлаш билан ҳам шуғулланган».
Маълум бўлишича, Қозоғистонда Устюрт сайғоқларини сақлаб қолиш мақсадида Германиянинг HABU табиатни муҳофаза қилиш ва биохилмахилликни сақлаш иттифоқининг молиявий кўмаги билан «Сайғоқларнинг устюрт популяциясини сақлаш бўйича маҳаллий жамоатчиликни жалб қилиш» лойиҳаси иш бошлаган.
Лойиҳани уюштирувчилар тоғ эчкиси, мархур, архар, қўнғир айиқ ва қор қоплони каби йўқолиб бораётган ҳайвонлар турларини ҳимоя қилишга қишлоқ аҳолисини жалб қилаётган Тожикистон ва Қирғизистон давлатларининг тажрибаларига суянмоқда.
Тожикистон ва Қирғизистоннинг чекка ҳудудларида истиқомат қиладиган аҳоли браконерларнинг ов қилишига тўсиқ бўлиб келмоқда. Эътиборлиси, бир пайтлари ўзлари браконер бўлган қишлоқ аҳолиси энди ҳайвонотлар оламини тажовузкорлардан ҳимоя қилишга маҳкам бел боғлаган.
Тоғ эчкилари ва архарлар сони кўпайган ҳудудларда маҳаллий аҳоли учун баъзи ҳайвонларни овлашга квота берила бошлаган. Шунингдек, бўлинадиган квотанинг бир қисми минглаб доллар ва еврога хорижий овчиларга тақсимланади. Бундан тушадиган даромад қўриқлаш хизматининг моддий-техник базасини мустаҳкамлашга ҳамда қишлоқларнинг инфратузилма масалаларини ҳал қилишга ишлатилади.
Мутахассисларнинг таъкидлашича, Қорақалпоғистонда сайғоқларнинг икки тури мавжуд: биринчиси кўчманчи сайғоқлар. Улар Қозоғистон, Ўзбекистон ва Туркманистон чегараларидан ўтиб юради. Иккинчиси, маҳаллий сайғоқлардир. Улар доимо Ўзбекистон ҳудудида юради.
Кўчманчи сайғоқларнинг чегаралар оша кўчиб юришига шароит яратиш мақсадида Қозоғистон билан чегарада 12,5 километр жой очиб қўйилган. Ўтган йили ноябрь ойида мажмуа буюртма қўриқхонаси инспекторлари томонидан ўтказилган рейдда Устюрт текислигининг Олманбет ҳудудида (Орол денгизи атрофи) кўчманчи сайғоқларнинг 70-80 боши қайд қилинган. Мўйноқ туманининг Акбеткей, Тахтакўпир тумани ҳудудидаги Хитойқазған ҳудудларида эса маҳаллий сайғоқларни учратган.
Изоҳ (0)