Ўзбекистонда 2 сентябрь — Билимлар куни. Шу куни нафақат мактаб ва коллежларда, балки мамлакат олий таълим муассасаларида ҳам «Мустақиллик дарслари» билан ўқув йили бошланади. Бироқ баъзи ОТМлар учун (балки ҳаммаси учун) ўқув йили ҳар доимгидан ҳам оғирроқ бошланадигандек. Август охирига келиб, Тошкент давлат иқтисодиёт университети («Нархоз»), Ўзбекистон Миллий университети, Тошкент педиатрия тиббиёт институти («САMPI») ва Тошкент молия институти тест имтиҳонлари вақтида шубҳали схемалар ишлагани, «махсус гуруҳлар» («ректор гуруҳи») ташкил этилганини тасдиқловчи белгилар аниқланди.
Ушбу шубҳали белгиларга дастлаб ҳуқуқшунос Хушнудбек Худойбердиев «Нархоз» мисолида эътибор қаратди. Сўнг унинг ҳамфикрлари, оммабоп интернет-нашрларнинг ўқувчилари томонидан вазиятнинг бошқа фош этувчи белгилари кўрсатилди, «Нархоз»нинг ёнига ЎзМУ, «САMPI» ва Молия институти қўшилди. Ижтимоий тармоқ фойдаланувчиларининг қайд этишича, бундай «шубҳали тасодифлар» юз берган олийгоҳлар рўйхати ҳали яна катталашиши мумкин.
Мазкур ҳолатлар жамоатчилик томонидан фаол муҳокама қилинмоқда. Уларнинг аксарияти бундай схемалар мамлакат олий таълим муассасаларида кўп йиллардан бери амалда экани, бироқ шу вақтгача уларга қарши кескин чоралар кўрилмагани таъкидламоқда. «Шубҳали тасодифлар»ни очиқ қатъий қоралаганлар орасида Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати Абдуқодир Тошқулов ҳам бор. Унинг сўзларига кўра, «Нархоз»даги аҳвол бундан тўрт йиллар «аввал ҳам шундай эди».
Ажабланарли жиҳати, аёвсиз танқидлар, фаол муҳокамаларга қарамай, ЎзМУдан бошқа олийгоҳларнинг раҳбарияти, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ва назорат қилувчи органлар вазиятга панжа ортидан қарамоқда, на ўзини оқламоқда, на айбловларни тасдиқламоқда. Балки тегишли суриштирув, текширув ишлари бошлангандир, бироқ жамоатчилик бундан хабардор қилинмаяпти. Шу жиҳатдан, ўтган икки кун давомида ижтимоий тармоқлардаги хос муҳокамаларда фаол тарқатилган бир мақола эътиборга молик: муаллиф прокуратура органларини вазиятга аниқлик киритишга, шубҳага тушган тест синовлари натижаларини эса бекор қилишга чақирган.
«Дарё» ушбу мақолани жузъий таҳрирлар билан қайта эълон қилади (муаллиф фикри таҳририят фикрига мос келмаслиги мумкин).
Керак
Кеча бир қатор олий таълим муассасаларида тест синовлари ноқонуний схемалар орқали ўтказилгани ҳақидаги материаллар шу мамлакат келажагига бефарқ бўлмаган кишининг дилини оғритди.Мен ҳар доим айтганман: жамоатчилик назорати прокурор назоратидан айнан «буниси унисига тўғри келмаяпти-ку?», деган мантиқий савол бериши билан ажралиб туради, шуниси билан кучли ҳисобланади. Жамоатчилик назоратининг функцияси қамаш эмас. Бу прокурорларнинг иши. Жамоатчилик ўғрини ушлаши шарт эмас — у ўғри ишламасдан уйи баландлаётганини, тагида машиналари пайдо бўлаётганини, данғиллама тўйлар қилаётганини айтиб турса бас...
Хушнудбек Худойбердиев, журналистлар, ижтимоий тармоқ вакилларининг кечаги ишлари Олий таълим вазирлигига, Давлат тест марказига (ДТМнинг: «Бизнинг бунга нима дахлимиз бор?», дейиши аҳмоқлик), тилга олинган ОТМлари раҳбарларига жамоатчилик томонидан билдирилган ишончсизлик вотумидир. Ҳозир ректорлар ҳам, олий таълим вазири ҳам «унақа эмас» деса, биров уларга ишонмайди.
Халқ ҳокимият бўлган очиқ жамиятда прокуратура органлари масалани назоратга олади ва бу ҳақида оммавий ахборот воситалари орқали маълумот беради. Бизда ҳам шундай бўлиши керак. Балки бу борада қандайдир ҳаракатлар бошлангандир ҳам. Менга қоронғу.
Журналистлар суриштирувида тилга олинган факультет ва йўналишларда текширув муддати якунига етгунига биринчи курс талабалари ўқишга қўйилмаслиги ва тест синовлари натижалари бекор қилиниши керак. Талабалар қайтадан тест топширсин. Ҳеч нарса қилмайди.
Адашмасам, 1990 йилларда собиқ Тошкент давлат юридик институтида шунга ўхшаш ҳолат бўлганди. Шу иш билан шуғулланаётган калтабинлар ҳамда минглаб доллар пул сарфлаётган ота-оналар ҳам пушаймон бўлиши керак. Бировнинг ҳақига хиёнат нариги дунёда эмас, шу жамиятда жазога тортилиши лозим. Бу бутун жамият учун яхшигина сигнал ҳам бўлади. Бу «танлаб татбиқ этиш» эмас.
Суриштирувда аниқланган қонунбузилиш ҳолатлари бўйича ректорлар, олий таълим ва ўрта махсус таълим вазири ҳамда ДТМ раҳбарининг шахсий жавобгарлиги кўриб чиқилиши керак.
Бу хатти-ҳаракатлар, албатта, олий таълим тизимини коррупция ҳолатидан тозалай олмайди. Лекин катта ишлар ҳам мана шундай кичкина ҳаракатлардан бошланади. Коррупцияга қарши қачон самарали кураш олиб борилади? Қачонки, коррупционэрлар учун ҳаёт кундан-кунга қийинлашиб бораверса...
Тўғри, олий таълимда ўқишни истамоқчи бўлганлар ва ўқиш ўринлари ўртасидаги тафовут ер билан осмонча. Кечаги схемалар ўрнига бошқа схемалар пайдо бўлаверади. Лекин жамоатчилик уларга қарши кураша олади. Жамиятимизда илғорлар, жон куйдирадиганлар тиқилиб ётибди.
Раҳбарият юксак сиёсий хоҳиш кўрсатиб, жамоатчилик фикрига қулоқ тутиши ва адекват муносабат билдириши керак. Хушнудбек Худойбердиев ва унга ёрдам берганларга катта раҳмат.
Буларнинг барчаси, албатта, менинг фикрларим.
Изоҳ (0)