Poytaxtda qurilish qilayotgan tadbirkorlarga daraxtlarni kesishga cheklov qo‘yish noto‘g‘ri. Bu haqda 17-iyul kuni o‘tkazilgan qurilish sohasiga oid yig‘ilishda tadbirkor Murod Nazarov fikr bildirdi.
Murod Nazarovning aytishicha, tadbirkorlar qurilish jarayoniga xalal bergani uchun ayrim daraxtlarni kesishga majbur bo‘ladi.
“Toshkent shahri bosh rejasiga tuzatish kiritilyapti. Yaqinda chiqib qoladi, kutyapmiz. Bundan buyon poytaxtda qurilishlar yo renovatsiya, yo rekonstruksiya hududlarida bo‘ladi. Tabiiyki, bo‘sh joy yo‘q. Har bir bino atrofida daraxt bor. Daraxtlarni o‘ylamasdan kesib tashlashgani uchun katta rezonansga olib kelib, moratoriy qo‘yilgandi.
Lekin tan olish kerak, bu joylarda hatto rekonstruksiya paytida texnikani qo‘yaman desa ham daraxtlar xalaqit beradi. Va qanaqadir yo‘llar bilan baribir ham daraxtlar kesilyapti. Cheklov qo‘yish kerak emas. Cheklovlar korrupsiyani kuchaytiradi. Imtiyozlarga ham qarshiman”, deydi biznes vakili.
Murod Nazarov mazkur masalaga yechim sifatida taklif berdi. Uning fikriga ko‘ra, quruvchi kompaniya zimmasiga kesilgan daraxtlar o‘rniga yangilarini ekishni yuklash kerak.
“Har bir quruvchi kompaniya yoki bo‘lmasam, hatto uchinchi shaxs kompaniya “daraxtlar banki” ustida ishlasin. Masalan, biz kelasi yoki undan keyingi yilda taxminan qancha qurilish qilishimizni bilamiz. Taxminan nechta daraxt kesilishi mumkinligini ham hisoblaymiz. Kesiladigan daraxtlar o‘rniga oldindan yangi daraxtlarni ekib qo‘yaylik. Ertaga nechta daraxt kesishga to‘g‘ri kelsa, diametri, ko‘rsatkichlari belgilab qo‘yilsin. Bitta katta diametrga nechta kichkina diametr to‘g‘ri keladi aniq bo‘lsin. Keyin hokimiyat balansiga o‘tkazib ketaveradi.
Kerak bo‘lsa, uchinchi shaxslar bu bilan shug‘ullanadi. Chunki daraxt ekmagan kompaniya bo‘lsa, o‘sha limitni uchinchi shaxsdan sotib olsin. Natijada daraxt ekishga ham investitsiyadek qarala boshlanadi. Masalan, Mirobod tumanida kesadigan bo‘lsak, yangi ekilgan daraxtlarni o‘sha tuman balansiga (kesilgan daraxt o‘rniga) o‘tkazib qo‘yaylik. Cheklov bo‘lgandan ko‘ra, shuning mexanizmini yaratib qo‘yaylik”, dedi tadbirkor.
“И за это мингта дарахт, он имеет право”, deya tadbirkor fikrini izohladi Sherzod Qudbiyev. Soliq qo‘mitasi raisining tadbirkor fikrini quyidagicha tushuntirdi: “Mirobodda 1000 ta daraxt ekkan quruvchi, masalan boshqa joyda 50 ta daraxt kesishi mumkin bo‘ladi”.
O‘zbekistonda daraxt kesganlik uchun jazo choralarini kuchaytirish ko‘zda tutilgan qonun 2024-yil 1-martdan kuchga kirgan. Prezident tomonidan imzolangan qonun bilan ayrim qonun bilan Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks 79-moddasiga o‘zgartirish kiritilgan. Unga ko‘ra daraxtlar, butalar, boshqa o‘simliklar va nihollar qonunga xilof ravishda kesish, kundakov qilish, shikastlantirish, yo‘q qilish yoki boshqa joyga ko‘chirib o‘tkazganlik uchun:
- fuqarolar BHMning 25 baravaridan 50 baravarigacha,
- mansabdorlar BHMning 50 baravaridan 75 baravarigacha jarimaga tortiladi.
Ayovsiz kesilayotgan daraxtlar
Toshkent viloyatida ikki tup ko‘p yillik chinorni kesgan shaxs tabiatga 199 million so‘m zarar yetkazgani haqida xabar berilgandi. Xorazmda to‘rt tup pavlovniya daraxtini kesgan shaxs 27 million so‘mdan ortiq jarimaga tortilgan.
Surxondaryoda avtomobil yo‘llarini rekonstruksiya qilishda qariyb 9,5 ming tup daraxt ko‘chirilishi mumkinligi aytilgandi.
Shu bilan birga, Toshkent viloyatida to‘rt tup yong‘oq daraxtini kesgan shaxs tabiatga 247 million so‘m zarar yetkazgan.
Bundan tashqari, Jizzaxda tut daraxtlari kesilishi oqibatida o‘simlik dunyosiga 738 million so‘mlik zarar yetkazilgan. Jizzax viloyatida esa 19 tup daraxt kesilishi oqibatida tabiatga 435 mln so‘mlik zarar yetkazilgani xabar qilingandi.
O‘zbekistonda noqonuniy daraxt kesishga doir moratoriy joriy etilgunga qadar bo‘lgan davrga nisbatan bu kabi qonunbuzarliklar 60 foizga kamaygan. 2025-yilning o‘tgan davrida respublika bo‘yicha 848 tup daraxt noqonuniy kesilib, tabiatga jiddiy ziyon yetkazilgan. Har bir holatda aybdor shaxslarga nisbatan qonunga muvofiq jazo choralari qo‘llanilgan.
Izoh (0)