So‘nggi yangiliklar Asosiy yangiliklar Eng ko‘p o‘qilgan
O'zb
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng

Daryo.uz Daryo.uz

  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
So‘nggi yangiliklar
    • USD 12175.07
    • RUB 125.42
    • EUR 12831.31
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +18°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter

    Daryo logo white Daryo logo dark

    • Mahalliy
      • Mehridaryo
      • Boshqalar
    • Markaziy Osiyo
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
      • Afg'oniston
    • Dunyo
    • Pul
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
      • Biznes
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
    • Kolumnistlar
    • Multimedia

    Daryo.uz Daryo.uz

    Afg'oniston

    Amerikaliklarga qaraganda samaraliroq: “Tolibon” Afg‘onistondagi ko‘knori maydonlarini qanday yo‘q qilmoqda?

    6 iyun, 22:52 16168

    Yaqin vaqtgacha afg‘on ko‘knorisi bilan jahon bozoridagi geroinning katta qismi ishlab chiqarilardi. Afg‘onistonga safar qilib, sun’iy yo‘ldosh tahlilini o‘rgangan BBC muxbirlari “Tolibon” harakatining hozirgi rahbarlari ko‘knori yetishtirishga qarshi kurashda o‘zlaridan oldingi rahbariyatdan ko‘ra ko‘proq muvaffaqiyat qozonganiga guvoh bo‘ldi.

    Foto: BBC

    Abdul ismli afg‘onistonlik erkak (“Tolibon” vakili) chap yelkasiga Kalashnikov avtomati, o‘ng qo‘lida esa katta tayoq bilan bor kuchini ishga solib, ko‘knorilarning yuqori qismiga uradi, shundan keyin ekin o‘ziga xos o‘tkir hidni atrofga yoyadi.

    Bir necha daqiqada Abdul va uning o‘nlab hamrohlari shu tariqa kichik dalani qoplagan ko‘knori ekinini yo‘q qiladi. Ularning ishlash tezligi hayratlanarli.

    Erkaklar shalvar va kamzul kiygan (an’anaviy afg‘on tunikalari va keng shim). Ularning barchasi qurollangan, chunki vaqti-vaqti bilan dala egalari ularga qarshilik ko‘rsatishi mumkin.

    Foto: BBC

    Bir dalani tugatgandan so‘ng, ular yuk mashinasining orqa tomoniga o‘tirib, keyingi dalaga yo‘l oladi.

    Bu Afg‘oniston sharqida joylashgan Nangarhor viloyatidagi “Tolibon” harakatining giyohvandlikka qarshi otryadi. Ikki yildan kamroq vaqt oldin bu odamlar isyonchilar edi. Endi esa ular g‘alaba qozonib, o‘z rahbarining buyrug‘ini bajarib, hokimiyat tomonida faoliyat olib bormoqda.

    2022-yil aprel oyida “Tolibon” oliy rahbari Haybatulloh Oxundzoda geroinning asosiy tarkibiy qismi bo‘lgan opium yetishtirishni qat’iyan taqiqlovchi farmon chiqardi.

    Taqiqni buzgan har bir kishi shariat qonunlariga muvofiq dalasi vayron qilinadi va jazolanadi.

    “Tolibon” rasmiylarining BBC’ga aytishicha, qat’iy taqiq afyunning aholiga zararli ta’siri va tarqatilishi ularning diniy e’tiqodlariga zid bo‘lgani uchun joriy qilingan.

    Ko‘knori o‘rniga bug‘doy

    Afg‘oniston jahondagi opiumning 80 foizdan ortig‘ini ishlab chiqargan. Afg‘on opiumidan ishlab chiqarilgan geroin Yevropa bozorining 95 foizini tashkil qiladi.

    Hozir yirik viloyatlarda ko‘knori yetishtirishning keskin kamaygani oddiy ko‘z bilan ham seziladi. Xuddi shu narsani kosmosdan olingan tasvirlar ko‘rsatadi.

    “2023-yilda o‘tgan yilga nisbatan mamlakatda ko‘knorining yillik hosili 80 foizga kamayishi mumkin. Ehtimol, ekinlar 2022-yilga nisbatan 20 foiz kamroq bo‘ladi. Qisqartirish ko‘lami misli ko‘rilmagan bo‘lishi kutilmoqda”, — deydi Britaniyaning “Alkis” sun’iy yo‘ldosh tahlil kompaniyasining afg‘on narkotik savdosi bo‘yicha yetakchi eksperti Devid Mensfild.

    Ko‘knori o‘rniga dehqonlar o‘z dalalarida bug‘doy ekadi, biroq bu ular uchun ancha kam foyda keltiradigan qishloq xo‘jaligi turi va ko‘pchilik moliyaviy tomondan qiynalayotganini aytmoqda. Ammo ba’zilari hali ham taqiqni buzmoqda.

    “Tolibon” otryadi fermer Ali Muhammad Mianing ko‘knori dalasini yo‘q qilish uchun kelganida, u hayratda qolgan ifoda bilan dalasidagi pushti gullar, yashil urug‘ ko‘chatlari va singan poyalarning yerga tushishini kuzatgan.

    Foto: Ali Muhammad Mia / BBC

    Erkak taqiqqa qaramay, nega ko‘knor yetishtirganini quyidagicha izohlagan.

    “Uyingizda ovqat bo‘lmasa, bolalaringiz och qolsa, yana nima qila olasiz? Agar bug‘doy yetishtirsak, afyun sotishdan oladigan daromadimizning atigi bir qismini olardik”, — deydi u.

    “Tolibon” ochlikdan azob chekayotgan xalqining daromad manbasini yo‘q qilishga qanday qaraydi?

    “Bu rahbarimizning buyrug‘i. Biz unga shunchalik sodiqmizki, agar u do‘stimga meni osib o‘ldirishni buyursa, men do‘stimga taslim bo‘laman”, — deydi Nangarhorda bo‘lgan patrul otryadi qo‘mondoni Turxon.

    Janubi-g‘arbdagi Hilmand viloyati bir paytlar Afg‘onistonning ko‘knori markazi bo‘lgan. Mamlakatdagi afyunning yarmidan ko‘pi u yerda ishlab chiqarilgan. O‘tgan yili BBC muxbirlari u yerda bo‘lganida ko‘knori ekilgan dalalarni ko‘rgan, bu safar esa ekinlar yo‘q.

    Graphic: Helmand poppy cultivation has collapsed - shows two satellite pics of the province (2022 and 2023) demonstrating the fall-off in poppy farming

    “Alkis” tahlili shuni ko‘rsatadiki, Hilmandda ko‘knori yetishtirish 99 foizdan ko‘proqqa kamaydi.

    “Hilmand viloyatining yuqori aniqlikdagi suratlari ko‘knori yetishtirish o‘tgan yilgi 129 ming gektardan 1000 gektarga kamayganini ko‘rsatadi”, — deydi Devid Mensfild.

    Hilmand mahalliy aholisi ham zo‘rg‘a ro‘zg‘or tebratayotganini, hukumatdan yordam yo‘qligini aytadi.

    Graph: How poppy cultivation in Helmand has fallen (shows drop from 51.9% of crops in 2022 to 0.4% in 2023)

    “Tolibon” hukumati matbuot kotibi Zabihulloh Mujohid Afg‘oniston muvaqqat hukumati xalqqa yordam berish uchun nima qilayotganiga quyidagicha izoh bergan.

    “Odamlar juda kambag‘al va azob chekayotganini bilamiz. Lekin opiumning zarari uning foydasidan ko‘proq. Mamlakatimizda 37 million aholining to‘rt millioni giyohvandlikdan aziyat chekdi. Bu juda katta raqam. Muqobil hayot tarziga kelsak, biz xalqaro hamjamiyat jabr chekayotgan afg‘onlarga yordam berishini istaymiz”, — deydi u.

    U BMT, AQSH va boshqa hukumatlarning “Tolibon” G‘arb koalitsiyasiga va avvalgi Afg‘oniston rejimiga qarshi kurashganida asosiy daromad manbai afyun bo‘lgani haqidagi da’volarini rad etadi.

    “Xalqaro hamjamiyat insonparvarlik masalalarini siyosiy masalalarga bog‘lamasligi kerak. Opiumdan nafaqat Afg‘oniston, balki butun dunyo ham jabr ko‘rmoqda. Agar dunyo bu ulkan yovuzlikdan xalos bo‘lsa, afg‘on xalqiga yordam ko‘rsatilishi adolatdan”, — ta’kidladi Mujohid.

    Afg‘onistonda ko‘knori yetishtirishning taqiqlanishi allaqachon afyunning jahon narxida katta sakrashga sabab bo‘lgan. Biroq bu geroinning ko‘cha narxiga ta’sir qilishidan oldin biroz vaqt o‘tishi mumkin.

    “Opiy va geroin narxi so‘nggi 20 yil ichida eng yuqori darajada qolayotgan bo‘lsa-da, bu yil ko‘knori yetishtirish keskin kamayganiga qaramay, so‘nggi olti oy davomida arzonlashmoqda. Bu tizimda sezilarli zaxiralar mavjudligini va geroin ishlab chiqarish va savdosi davom etayotganidan dalolat beradi. Qo‘shni davlatlardagi musodaralar ham yaqin kelajakda geroin taqchilligi kutilmasligidan dalolat beradi”, — deydi Devid.

    20 yil davomida ko‘knori bilan kurash

    Birlashgan Millatlar Tashkilotining Giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo‘yicha boshqarmasi sobiq xodimi Mayk Treys 2000-yilda, AQSH Afg‘onistonga bostirib kirishidan bir yil avval birinchi “Tolibon” rejimi afyun yetishtirishni taqiqlaganida Buyuk Britaniya hukumatining narkotik siyosati bo‘yicha katta maslahatchisi bo‘lgan.

    “Bu G‘arb narxlari va bozorlariga katta va darhol ta’sir ko‘rsatmadi, chunki bu giyohvand moddalar savdosi yo‘lida juda ko‘p zaxiralar mavjud. Bu bozorning tabiati va u so‘nggi 20 yil ichida tubdan o‘zgarmadi”, — deydi Treys.

    AQSH Afg‘onistonda “Tolibon”ni moliyalashtirishni to‘xtatish umidida afyun ishlab chiqarish va uning savdosini yo‘q qilishga urinish uchun milliardlab dollar sarfladi.

    Amerikaliklar “Tolibon” nazorati ostidagi hududlardagi ko‘knori maydonlariga havo hujumlari uyushtirdi, afyun zaxiralarini yoqib yubordi va giyohvand moddalar laboratoriyalariga reydlar uyushtirdi.

    Ammo BBC 2021-yilda “Tolibon” hokimiyatni qo‘lga kiritgunga qadar ko‘rganidek, AQSH tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan afg‘on nazoratidagi hududlarda afyun bemalol yetishtirilgan.

    Hozircha “Tolibon” Afg‘onistonda G‘arb qila olmagan ishni qilganga o‘xshaydi. Ammo ular ko‘knori taqiqini qancha vaqt ushlab turishi esa noma’lum.

    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Mavzuga doir

    Afg‘onistondagi narkomaniyaga qarshi davolanish markazida sharoit qanday? 

    6 aprel, 20:46

    “Har bir burchakda o‘nlab giyohvand narkotik chekardi”: Afg‘onistonda giyohvandlik bilan bog‘liq hozirgi vaziyat qanday? 

    5 iyun, 21:11

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Shavkat Mirziyoyev davlat tashrifi bilan Qatarga boradi

    Bugun, 10:00

    O‘zbekistonda sog‘lom shaxslarga dori vositalari klinik tadqiqotlarida ixtiyoriy ravishda ishtirok etishiga ruxsat berilishi mumkin

    Bugun, 09:45

    “Sen haqiqat deb bilgan narsalar kim uchundir yolg‘ondan boshqa narsa emas…” — “So‘nggi duel” filmi haqida

    Bugun, 09:10

    Qashqadaryoda tog‘li hududdan qishloqqa tushgan ikki ayiq ushlandi (video)

    Bugun, 08:54

    Soyadagi odamlar: “Oilamdagilar kasbimdan uyalishgan” — chiptachi ayol hikoyasi (foto, video)

    Bugun, 00:34

    APL. “Tottenhem” 2 kishi kam bo‘lib o‘ynagan “Liverpul”ni yengdi, “Arsenal” raqibini tor-mor etdi, Manchester klublarida mag‘lubiyat (video)

    Bugun, 00:21

    Bundesliga. “Bavariya” safarda “Leypsig” bilan durang o‘ynadi

    Kecha, 23:45

    La Liga. “Real” safarda “Jirona”ni yirik hisobda mag‘lub etdi (video)

    Kecha, 23:26

    Andijonda Matiz yonib ketdi (video)

    Kecha, 22:46

    O‘zbekistonda bir oyda davlat xaridlarini amalga oshirishda 15 ta qonunbuzilish holatiga yo‘l qo‘yilgani aniqlandi

    Kecha, 21:52

    Tavsiya etamiz

    Qadah tutgan prezident, bo‘ron vayron qilgan qishloq, tikanli simlardan o‘tayotgan migrantlar — 29-sentabr suratlari

    23:00 / 29.09.2023

    “Daryo” reportaji: Portlashdan so‘ng Sergeli aholisiga qanday yordam berilmoqda?

    21:00 / 29.09.2023

    “Mazlum har doim mazlum bo‘lib qolaveradi va bu mazlumlik avlodlar kayfiyatida qayta-qayta takrorlanaveradi...” — “Oresteya” tragediyasi haqida

    23:00 / 28.09.2023

    Sergelidagi portlash, kitob o‘qiyotgan “Tolibon” jangchisi, yoppasiga o‘lgan baliqlar — 28-sentabr suratlari

    23:00 / 28.09.2023

    MOLIYA

    Biznes

    Markaziy Osiyoga sarmoya kiritish ijobiy natija beradimi? 

    23:00 / 29.09.2023

    O‘zbekistonda elektron tijorat qanday rivojlanmoqda?

    17:00 / 26.09.2023

    “Bugungi geosiyosiy vaziyatda bitta davlatga tayanib bo‘lmaydi” — bosh vazir o‘rinbosari Jamshid Xo‘jayev

    15:00 / 26.09.2023

    O‘zbekiston oktyabr oyidan Rossiyadan gaz import qilishga tayyor — Energetika vazirligi

    16:00 / 25.09.2023

    Ko‘p o‘qilganlar

    O‘zbekistonda o‘rtacha oylik maosh miqdori 4 ming dollar bo‘lgan soha haqida ma’lumot berildi

    19:00 / 30.09.2023

    Toshkentda 15 yoshli qiz vafot etdi. Bosh prokuratura o‘lim sababini ma’lum qildi

    15:00 / 30.09.2023

    Farmatsevtika faoliyatini litsenziyalash boshqarmasi boshlig‘i o‘rinbosari 43 yoshida vafot etdi

    15:00 / 30.09.2023

    Saudiya Professional Ligasi. Ronalduning so‘nggi daqiqalarda urgan goli evaziga “An-Nassr” g‘alaba qozondi (video)

    00:00 / 30.09.2023

    Sergelidagi favqulodda hodisadan foydalanib, aholidan pul undirmoqchi bo‘lganlar aniqlandi 

    10:00 / 30.09.2023
    About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2023

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.