“Sho‘rpeshonalik taqdirimizga yozilgan ko‘rinadi” – iqtisodchi O‘zbekistonda elektromobil importi monopoliyaga aylanishidan xavotirda

Kecha, 24-noyabr kuni prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida o‘tkazilgan yig‘ilishda, O‘zbekistonda elektromobillar ishlab chiqarishni tashkil etish, quvvatlash stansiyalarini ko‘paytirish masalasi muhokama qilingandi. Iqtisodchi Otabek Bakirov Telegram’dagi kanalida mavzu yuzasidan o‘z mulohazalarini bildirdi.

Otabek Bakirovning yozishicha, mamlakatda elektromobil ishlab chiqarishni joriy etish bir qancha muammolarni yuzaga keltirishi mumkin.

Avval ham bu haqda yozganmiz. O‘zbekistonda elektromobillar ishlab chiqarilishi istiqbollari faqat bozorning yana taqa-taq yopilishi bilan bog‘liq xavotirlar yaratadi. Kechagi yig‘ilishda ishlab chiqarish jarayoni to‘liq yo‘lga qo‘yilguncha investorlarga muayyan miqdordagi elektromobillarni imtiyozli shartlar asosida olib kirishga ruxsat berish bilan bog‘liq yangragan tezis bu xavotirlarni yanada reallashtiradi.

Byurokratiya tilidan xalq tiliga o‘girilsa, bu xuddi UzAuto/UzAutomotors AJ tarafidan Chevrolet, Volkswagen/Skoda, ADM Jizzakh MCHJ/Roodell MCHJ tarafidan KIA, Chery va Renault rusumidagi ichki yonuv dvigatelli import avtomobillarini maxfiy qaror asosida bojlarsiz olib kirib sotish kabi rejimning elektromobillar importiga ham tatbiq etilishi bo‘ladi. Ya’ni, elektromobil ishlab chiqarish bahonasida elektromobil importi ham to‘liq bir qo‘lli yoki ikki qo‘lli nazoratga o‘tadi. Amalda iste’molchi uchun elektromobil sotib olish qimmatlashadi, tanlovsizlik esa ortadi. Xuddi Xitoyda ishlab chiqarilgan Tracker2 ni 1,5 barobar qimmatiga olishga majbur bo‘lishimiz realligini yuzaga keladi.

Iqtisodchining fikricha, elektromobil bilan bog‘liq cheklovlarni ayrim shaxslar uchun emas, balki barcha uchun bekor qilish zarur.

“Agar hukumatning niyati rostdan ham samimiy bo‘lsa, tor guruhlar uchun imtiyoz yaratmay, elektromobil bilan bog‘liq notarif cheklovlarni barcha uchun bekor qilishi, ya’ni imkoniyatlarni birxillashtirishi zarur. Hozirda elektromobil importida eng katta cheklov bu – o‘zbekistonlik yiliga bittadan ortiq elektromobil olib kira olmasligi bilan bog‘liq. Buning uchun o‘ylab topilgan muvofiqlik sertifikati degan balo to‘sqinlik qiladi. Ya’ni o‘zbekistonlik ikkinchi elektromobilni olib kirmoqchi bo‘lsa, unga muvofiqlik sertifikati berilmaydi, demakki, bojxona rejimidan chiqarilmaydi. Kecha yangragan imtiyoz esa elektromobil  importi nazorati sekin-asta tor manfaatlar guruhiga o‘tib ketishi risklarini reallashtiradi. Sho‘rpeshonalik taqdirimizga yozilgan ko‘rinadi” – deya fikr bildirgan iqitisodchi.

Avvalroq O‘zbekistonda oxirgi ikki yilda elektromobil importi 20 barobar oshgani xabar qilingandi. Xususan, 2022-yilning yanvar—oktabr oylarida respublikaga xorijdan qiymati 55,4 million dollarga teng bo‘lgan 1 ming 749 dona elektromobil olib kelingan.