So‘nggi yangiliklar Asosiy yangiliklar Eng ko‘p o‘qilgan
O'zb
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng

Daryo.uz Daryo.uz

  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
So‘nggi yangiliklar
    • USD 12206.13
    • RUB 127.07
    • EUR 12981.22
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +18°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter

    Daryo logo white Daryo logo dark

    • Mahalliy
      • Mehridaryo
      • Boshqalar
    • Markaziy Osiyo
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
      • Afg'oniston
    • Dunyo
    • Pul
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
      • Biznes
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
    • Kolumnistlar
    • Multimedia

    Daryo.uz Daryo.uz

    Salomatlik

    Hamma gap kovidda emas: pandemiya tana a’zolarimizga qay darajada ta’sir qildi?

    09.11.2022, 16:48 23690

    Kovid deb nomlangan global falokat insoniyat uchun juda og‘ir keldi. So‘nggi yillardagi tibbiy statistika shuni ko‘rsatadiki, tanamiz nafaqat yangi infeksiyaga, balki izolyatsiyada yashash oqibatlariga ham o‘ta zaif. “Noviy ochag” nashri pandemiya asab tizimi, tishlar, ko‘zlar va boshqa tana a’zolarimizga qanday ta’sir qilgani haqida so‘nggi tadqiqot natijalari va mutaxassislar fikrlarini to‘pladi.

    Ko‘zlarimiz

    Ma’lumki, yurish va toza havoda sayr qilishning cheklanishi uzoqni yaxshi ko‘ra olmaslik yoki tibbiyot tilida aytilganidek miyopiya rivojlanish xavfini oshiradi. 2021-yilda JAMA Ophtalmology tibbiyot jurnali Xitoyning Feycheng okrugi aholisining ko‘z salomatligini o‘rganish natijalari to‘g‘risida maqola chop etdi. Tadqiqot mualliflari besh yil davomida (2015-yildan 2020-yilgacha) 10 ta boshlang‘ich maktabning 123 535 nafar o‘quvchisini kuzatdi va miyopiya holatlari ikki baravarga oshganini aniqladi. Shu bilan birga, 9 yoshdan 13 yoshgacha bo‘lgan bolalarda bunday kasallik kuzatilmadi. Kaliforniya universiteti Optometriya maktabining tibbiyot fanlari professori Mika Moyning fikricha, so‘nggi yillarda ishlaydigan o‘rta yoshli odamlarda ham ko‘rish yomonlashgan.

    Foto: Unsplash

    Foto: Unsplash

    Irsiy omilga qo‘shimcha ravishda miyopiya rivojlanishida asosiy rolni ko‘zning zo‘riqishi, xususan, kam yorug‘lik sharoitida 20 santimetrdan kam masofada joylashgan narsalarni o‘qish yoki qarash o‘ynaydi.

    Doktor Moyning so‘zlariga ko‘ra, ko‘pchilik karantinni kecha-yu kunduz televizor ekrani, noutbuk va telefon oldida o‘tkazdi. Ushbu turdagi vizual faoliyatning xavfi shundaki, bunday holatda shilliq qavatlar tabiiy yog‘lanishini yo‘qoladi, bu esa “quruq ko‘z sindromi” deb ataladigan holatga olib keladi.

    Yana bir xavf omili — telefondan taraladigan moviy nur tufayli ko‘rishning pasayishiga olib keladi. Ma’lumki, bu spektrning nurlari to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘z shoh pardasiga qaratilgan bo‘lib, bu tasvirning xiralashishiga olib keladi. Moviy yorug‘lik shox parda hujayralariga ham salbiy ta’sir qiladi, shuning uchun telefonni sevuvchilar ko‘pincha quruq va tirnash xususiyati beruvchi simptomni boshdan kechiradi, bu keyinchalik quruq ko‘z sindromining rivojlanishiga va doimiy ravishda dori-darmonlarni qo‘llash zarurligiga olib keladi.

    Ko‘zlaringizni asrash uchun 20-20-20 qoidasiga rioya qiling, ya’ni har 20 daqiqada sizdan 20 metr uzoqlikdagi obyektga 20 soniya davomida qarang. Iloji bo‘lsa, bir muddat toza havoga chiqing.

    Terimiz

    So‘nggi yillarda butun dunyo bo‘ylab mutaxassislar D vitaminining o‘tkir tanqisligi holatlari ortib borayotganini xavotirda, bu vitamin asosan quyosh ta’sirida paydo bo‘ladi. D vitamini immunitet tizimini saqlashda, miya va tana mushaklarining ishlashida, shuningdek, kalsiy va magniy kabi minerallarning so‘rilishida alohida rol o‘ynaydi. Tadqiqotlar D vitamini yetishmovchiligining depressiya rivojlanishi, suyak va mushak to‘qimalari tuzilishining yomonlashishi bilan bog‘liqligini tasdiqlaydi.

    Foto: Unsplash

    Foto: Unsplash

    Ishda bo‘lsangiz, tanaffus qiling va balkonga chiqing — kamida o‘n besh daqiqa toza havodan nafas oling. Ratsioningizni D vitamini bilan boyiting. Asosiy mahsulot — losos va tuxum sarig‘idir.

    Pandemiyada, shuningdek, akne va rozatsea kabi teri kasalliklari ko‘paygani aniqlandi, bu ko‘proq tibbiy niqoblardan doimiy foydalanish, uzoq vaqt stress va ko‘p miqdorda shirinliklarni iste’mol qilish bilan bog‘liq. Stress organizmdagi yallig‘lanish jarayonlarini qo‘zg‘atadi va sebum sekretsiyasini oshiradi.

    Miyamiz

    Inson miyasi har qanday sharoitga mo‘jizaviy tarzda moslashadi. Ammo ba’zi odamlar uchun ish muhitining o‘zgarishi va ijtimoiy izolyatsiya chidab bo‘lmas holat bo‘ldi. Pandemiya davrida bemorlar nevrologga murojaat qilgan umumiy shikoyatlar orasida diqqatni jamlay olmaslik, mehnat unumdorligining pasayishi, bosh og‘rig‘i va charchoq ko‘paygan. Mutaxassislar bunday holatlarni ijtimoiy signallarning to‘satdan yo‘qolishi bilan bog‘laydilar. Uzoq izolyatsiyadan so‘ng yana yuzma-yuz muloqotga qaytganimizda, bu ogohlantirishlarning to‘satdan qaytishi miyaga salbiy ta’sir qiladi.

     Koronavirus pandemiyasi inson miyasida o‘tkazilgan eng katta tajribalardan biri bo‘ldi. Ijtimoiy izolyatsiya sharoitida oilaviy hayot ba’zilar uchun haqiqiy ne'matga aylandi, boshqalari uchun — ilgari mavjud bo‘lmagan muammolarni ochib beradi. Dunyoning ayrim mamlakatlarida pandemiya boshlanishi bilan ajralishlar va oilaviy zo‘ravonlik holatlari keskin oshganini eslash kifoya.

    Sem Ling, Boston universitetining psixologiya kafedrasi dotsenti

    Foto: Unsplash

    Foto: Unsplash

    Tishlarimiz

    Pandemiya davrida sezilarli darajada ta’sirlangan yana bir organ — tishlar. Tish kasalliklarining o‘sish sur’ati Templ universiteti qoshidagi Kornberg stomatologiya maktabi mutaxassislari tomonidan e’lon qilindi. Ularning so‘zlariga ko‘ra, karantin paytida tish kasalliklari sezilarli darajada yomonlashgan. Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, tungi bruksizm (tish g‘ijirlatish) tufayli surunkali jag‘ og‘rig‘i holatlari ham tez-tez uchrab turadi. Uning paydo bo‘lishining sababi stress va ortiqcha ovqatlanishdir.

    Ovqat hazm qilish tizimimiz

    Ma’lumki, tananing barcha a’zolari va tizimlaridan tashqari, oshqozon-ichak trakti ham stressdan aziyat chekadi. Shimoliy Karolina universiteti mutaxassislari kuzatuvlariga ko‘ra, pandemiya davrida tashvish va yolg‘izlik tufayli qorin og‘rig‘i, diareya va ko‘ngil aynishi kabi alomatlarni boshdan kechira boshlagan bemorlarning soni ko‘paygan, ovqat hazm qilish tizimi, pandemiya davrida sezilarli darajada oshgan. Oshqozon-ichak trakti tom ma’noda asab tugunlari bilan o‘ralgan. Og‘ir stress va tashvish unga muqarrar ravishda zarba beradi. Pandemiya vaqtidagi ovqatlanishning buzilishi va spirtli ichimliklarni iste’mol qilish vaziyatni yanada kuchaytirdi.

    Foto: Unsplash

    Foto: Unsplash

    Avvalo, parhezga rioya qiling, ko‘proq harakat qiling — bu yurak va asab tizimining salomatligi uchun foydalidir. Ratsion xilma-xil, muvozanatli, meva, sabzavot va kletchatkani o‘z ichiga olgan boshqa oziq-ovqatlarga boy bo‘lishi kerak — aynan u ichakdagi massani itarishga yordam beradi va hazm bo‘lmasligining oldini oladi.

    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Toshkentning ikki tumanida gaz yetkazib berish vaqtincha to‘xtatiladi

    Bugun, 00:20

    Toshkentning ikki tumanida “svet” vaqtincha o‘chiriladi

    Bugun, 00:05

    O‘zbekistonning Istanbuldagi bosh konsulxonasi Turkiyadagi xotin-qizlarni ogohlantirdi

    Kecha, 23:53

    Bosh prokuratura binosi oldida tadbirkordan norozilar to‘plandi: mahalla raisi namoyishchilar yollangan bo‘lishi mumkinligini taxmin qilmoqda

    Kecha, 23:41

    Tobut ko‘tarib ketayotgan politsiyachilar, joniga qasd qilayotgan erkak, o‘g‘lini ish joyiga olib kelgan Ilon Mask — 26-sentabr suratlari

    Kecha, 23:20

    “Xudo qani? — hayqirdi u. — Bilasizlarmi, sizlarga nima demoqchiman! Biz Uni o‘ldirdik — siz va men! Biz uning qotilimiz!...” — “Zardo‘sht tavallosi” asari haqida ...

    Kecha, 23:00

    Ukraina razvedkasi rahbari Rossiyaga dronlar uchirishdan maqsadni ochiqladi

    Kecha, 22:41

    O‘zbekistondagi 4 ta viloyatda yoshlarning ekologiya va fermerlik borasidagi bilimlarini oshiruvchi maxsus o‘quv markaz tashkil etiladi

    Kecha, 22:25

    Shoygu Ukrainadagi urush 2025-yilgacha davom etishini aytdi

    Kecha, 22:10

    Andijonda yana bir mashina zavodi ishga tushirildi (video)

    Kecha, 22:10

    Tavsiya etamiz

    Bosh prokuratura binosi oldida tadbirkordan norozilar to‘plandi: mahalla raisi namoyishchilar yollangan bo‘lishi mumkinligini taxmin qilmoqda

    23:00 / 26.09.2023

    “Namanganda kasallangani aytilayotgan bolalarning barchasi sog‘ayib, uyiga qaytgan” — sog‘liqni saqlash vaziri

    21:00 / 26.09.2023

    Tobut ko‘tarib ketayotgan politsiyachilar, joniga qasd qilayotgan erkak, o‘g‘lini ish joyiga olib kelgan Ilon Mask — 26-sentabr suratlari

    23:00 / 26.09.2023

    O‘zbekistondagi bog‘cha va maktab bolalariga berilgan yod ishlab chiqaruvchisi xalqaro qidiruvda ekani aytilmoqda

    18:00 / 25.09.2023

    MOLIYA

    Iqtisodiyot

    O‘zbekistonda elektron tijorat qanday rivojlanmoqda?

    17:00 / 26.09.2023

    “Bugungi geosiyosiy vaziyatda bitta davlatga tayanib bo‘lmaydi” — bosh vazir o‘rinbosari Jamshid Xo‘jayev

    15:00 / 26.09.2023

    O‘zbekiston oktyabr oyidan Rossiyadan gaz import qilishga tayyor — Energetika vazirligi

    16:00 / 25.09.2023

    “Oltin vasvasasi”: Nima uchun Markaziy Osiyo davlatlari oltinga pul tikmoqda?

    17:00 / 22.09.2023

    Ko‘p o‘qilganlar

    Jizzaxda yuk mashinasi YPX maskaniga tiqilib qolgani aytilgan video tarqaldi (video)

    19:00 / 26.09.2023

    Hind kinosi afsonalari — Amitabh Bachchan va Raj Kapurning nabirasi Agastya Nanda aktyorlikka qadam qo‘ydi

    09:00 / 26.09.2023

    “Kompromat ishi” yuzasidan ayblanuvchilarga sud hukmi o‘qildi 

    16:00 / 26.09.2023

    O‘zbekistonda endilikda ayrim xodimlarning ish haqi mahalla raisi tomonidan tasdiqlanadi

    19:00 / 26.09.2023

    “Biz tayyormiz” — Medvedev Rossiya NATO bilan jang qilishi haqida gapirdi

    19:00 / 26.09.2023
    About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2023

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    Nimani qidiramiz?