Darsliklarni yaratish bo‘yicha Finlyandiya tajribasi, ularning tajriba-sinov jarayonlari, xorijiy til egalarini ta’lim jarayoniga jalb qilish. Maktab o‘quvchilari uchun o‘quv dasturlariga mos darsliklarni yaratish jarayonlari qanday ketmoqda?

Bugungi maktab bitiruvchisi cheklangan bilim va ko‘nikmalarga ega, fikrlash salohiyati yetarli darajada emasligi hech kimga sir emas. Dunyoda innovatsiya va texnologiyalar rivojlanayotgan sharoitda bu holat davlat va jamiyat rivojlanishi talablariga javob bera olmaydi.

Prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan 31-avgust kuni erishish shart bo‘lgan “Maktab bitiruvchisi portreti” belgilab berildi. Ta’lim sohasida o‘quvchilarning zamonaviy bilim va ko‘nikmalarni puxta egallashlari uchun maktablarning o‘quv dasturlari, o‘qitish uslubi, darsliklar mazmuni tubdan qayta ko‘rib chiqilishi aytilgandi. Yangi O‘zbekiston maktab bitiruvchisi — zamonaviy ko‘nikmalarni egallagan, axborot texnologiyalarini puxta o‘zlashtirgan, kreativ fikrlaydigan, mustaqil qaror qabul qila oladigan, dunyoqarashi keng shaxs bo‘lib yetishishi zarurligi davlat rahbarining ma’ruzasidan alohida joy olgan edi.

Buning uchun barcha hududlarda, ayniqsa qishloq joylarda maktablar qurish, ularni malakali pedagog kadrlar bilan ta’minlash masalalariga alohida e’tibor berilishi ta’kidlangan.

Kecha, 1-noyabr kuni Prezident Adminstratsiyasi rahbari Sardor Umrzoqov raisligida xalq ta’lim tizimidagi o‘zgarishlar bo‘yicha yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Bu haqda “Daryo” muxbiri xabar berdi.

Yig‘ilishda ta’kidlangan eng asosiy masalalardan biri — maktab ta’lim dasturi va o‘quv-rejalarini takomillashtirish, o‘quv dasturlariga mos darsliklarni yaratishdir. Ushbu ishlar jarayonlari qanday kechayotgani xususida Prezident Adminstratsiyasi rahbari o‘rinbosari Komil Allamjonov ma’lumot berdi.

Hammasi qanday boshlangan edi?

Ma’lumki, sentabr oyi avvalida maktab o‘quvchilari uchun darsliklar ijarasi miqdori keskin oshirilgach aholi tomonidan bu holatga noroziliklar bildirilgan edi. Keyinroq Prezident tomonidan darsliklar ijarasi joriy o‘quv yili uchun bepul qilib belgilangandi.

Shuningdek, darsliklarning sifati bo‘yicha tarmoqlarda qator fikrlar yangragandi. Davlat rahbari topshirig‘i bilan darsliklar sifatini oshirish bo‘yicha ishlar boshlangandi.

Shavkat Mirziyoyev 6-oktabr kuni Sirdaryo viloyatiga tashrifi chog‘ida jurnalistlar bilan muloqotda darsliklarni Finlyandiya tajribasi asosida tayyorlash bo‘yicha gapirgandi.

Finlyandiya tajribasi asosida yaratilayotgan 1-4-sinf darsliklar majmualari

Kuni kecha bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda Xalq ta’limi vazirligi tomonidan Finlyandiya tajribasi asosida yaratilgan 1-4-sinf darsliklar majmualarini o‘quv dasturlarga moslilik darajasini o‘rganish ishlari olib borilayotganligi aytildi. 134-maktab misolida tajriba-sinov sinflari uchun zarur bo‘ladigan asbob-uskunalar ro‘yxati va talablar shakllantirilgan. O‘quv-metodik bosma mahsulotlar uchun zamonaviy talablari AOKA, Uzstandart, SES, XTV bilan ishlab chiqilgan.

Yig‘ilishda ta’kidlangan e’tiborga molik masalalardan yana bir, jumladan, shunday:

• Aniq va tabiiy fanlar - Finlyandiya nashriyotlari bilan aniq va tabiiy fanlarni xarid qilib, mahalliylashtirish muzokaralari olib borish bo‘yicha topshiriq berilgan va hozirda bu amalga oshirilmoqda;
• Milliy komponent fanlari - ona tili va adabiyot, tarix, huquq, tarbiya, tasviriy san’at, musiqa fanlarining darsliklari mahalliy mualliflar ishtirokida yaratiladi;
• Filologik fanlar – ingliz, rus, nemis tillari xalqaro tan olingan darsliklar joriy qilingan.

Komil Allamjonovning ma’lum qilishicha, darsliklarni yaratish, ekspertiza va tajriba-sinovdan o‘tkazish tarmoq jadvali ishlab chiqilmoqda.

Shuningdek, Finlyandiyaning Otava va Sanora nashriyotlari bilan onlayn muhokamalar tashkil etilgani aytildi.

Ishchi guruh tomonidan amalga oshirilayotgan ishlar

6-oktabr kuni ishchi guruh respublikaning barcha o‘qituvchilariga yangi 1-4-sinf darsliklar majmuasini o‘z maktablarida tajriba-sinovdan o‘tkazish taklifi bilan chiqdi. 6-9-oktabr kunlari davomida Ishchi guruhning maxsus “Talim2023.uz” veb-resursiga o‘z sinfida tajriba-sinovni o‘tkazishga istak bildirgan o‘qituvchilardan respublika hududlari bo‘ylab jami 6432 ta murojaat kelib tushgan.

Ushbu murojaatlardan kelib chiqib, Ishchi guruh va XTV tomonidan:

• 1-4 sinflar uchun darsliklar tajriba-sinovdan o‘tkaziladigan tayanch maktablar va sinflar belgilandi;
• tajriba-sinov jarayonlari barcha hududlardan 14 ta maktab tanlab olinib, 139 ta sinfda amalga oshirilishi belgilangan. Jarayonda 4146 nafar o‘quvchi ishtirok etadi;
• belgilangan 14 ta maktabni yetarli miqdordagi yangi darsliklar, o‘quv-metodik qo‘llanmalar bilan ta’minlash ishlari olib borilmoqda;
• 15-tajriba sinov maktabi sifatida Toshkent shahridagi 134-maktabdagi tajriba-sinov jarayonlari davom ettiriladi.

1-4 sinflar darsliklari bo‘yicha malaka oshirish kurslari uchun trenerlar ro‘yxati shakllantirildi. Shuningdek malaka oshiradigan 139 nafar tajriba sinov sinflarining o‘qituvchilari va 28 nafar Pedagogika markazlari professor-o‘qituvchilari, jami 167 nafar ishtirokchilar ro‘yxati shakllantirildi.

Mazkur o‘qituvchilar uchun 4-9-noyabr kunlari Toshkent shahrida maxsus o‘quv trening kurslari tashkil etiladi. Maxsus o‘quv trening kurslari uchun dastur ishlab chiqildi. “Talim2023.uz” veb-resursiga murojaat qilgan 6432 ta o‘qituvchilarni ta’lim berishning yangi metodikalari asosida qayta tayyorlash rejalashtirilgan. Ilg‘or ta’lim jarayoniga ega bo‘lgan va zarur moddiy-texnik vositalar nuqtai nazaridan yaxshi ta’minlangan zamonaviy maktab modeli namuna sifatida ishlab chiqiladi.

Xorijiy tillarni o‘qitish masalasi

Xorijiy tillarni ommalashtirish agentligi hamda Xalq ta’limi vazirligi tomonidan “Ingliz tili fani o‘qituvchisi uchun talablar” ishlab chiqilmoqda”. Mazkur “Ingliz tili fani o‘qituvchisi uchun talablar” asosida xalqaro tashkilotlarga buyurtmalar beriladi.

2023-yilda 1000 nafargacha ingliz tili o‘qituvchilarini jalb qilish reja qilinmoqda.