2000-yildan beri dunyo bo‘ylab ifloslanishdan bevaqt o‘limlar soni uchdan ikkiga ko‘paydi, bu esa ushbu asrda millionlab odamlarni o‘ta qashshoqlikdan olib chiqqan iqtisodiy taraqqiyotning qorong‘u natijasidir, deb yozadi Bloomberg.
Qayd etilayotgan o‘limlarning 90 foizdan ortig‘i jadal rivojlanayotgan past va o‘rta daromadli mamlakatlarda sodir bo‘lgan.
So‘nggi yigirma yil ichida kambag‘al mamlakatlarda aholi va boylik oshgani sayin elektr stansiyalari, mahsulot ishlab chiqaruvchilar va avtomobillar soni ham ortib bormoqda.
Salomatlik va ifloslanish bo‘yicha global alyans tarmog‘i asoschisi Richard Fullerning so‘zlariga ko‘ra, bu ifloslanishni kamaytirish standartlari o‘rnatilmagan hududlarda halokatli oqibatlarga olib keladi.
Har yili dunyo bo‘ylab ifloslanish 9 millondan ortiq o‘limga sabab bo‘ladi. Ularning aksariyati havoning ifloslanishi bilan bog‘liq bo‘ladi.
Lekin qo‘rg‘oshin va boshqa kimyoviy moddalar ham har yili kamida 1,8 mln kishining o‘limiga sabab bo‘ladi va haqiqiy statistika bundan ham yuqori bo‘lishi mumkin.
Dunyo kimyoviy ishlab chiqarishining qariyb uchdan ikki qismi hozir past va o‘rta daromadli mamlakatlarda.
Global miqyosda 2000-yildan beri kimyoviy ishlab chiqarish yiliga 3,5 foizga o‘sdi va bu 2030-yilga borib ikki baravar ko‘payishi kutilmoqda.
Tadqiqotga ko‘ra, sanoat kimyoviy moddalarining faqat kichik bir qismi xavfsizlik bo‘yicha jiddiy tadqiqotlardan o‘tgan, ya’ni ularning haqiqiy ta’siri noma’lum.
Qo‘rg‘oshin asosiy muammo bo‘lib qolmoqda. 2019-yilda dunyoning har bir mamlakati uni benzindan chiqarib tashlaganiga qaramay, u 900 mingta erta o‘lim holatiga sabab bo‘lgan.
Pure Earth va UNICEF 2020-yilda har uchdan bir, ya’ni 800 mlnga yaqin bolaning qonida qo‘rg‘oshin miqdori yuqori, deb hisoblagan.
Buning sabablari avtomobil akkumulatorlarini xavfsiz qayta ishlashdan tortib, rangni kuchaytiruvchi sifatida qo‘rg‘oshindan foydalanishgacha bo‘lgan jarayonlardir.
Qo‘rg‘oshin bilan zaharlanish bolaning IQ- darajasini 3-5 ballga kamaytirishi mumkin. Bu shuni anglatadiki, ular bir yillik ta’limni va buning natijasida daromad olish potensialini yo‘qotadilar.
Shuningdek, ommaviy qo‘rg‘oshindan zaharlanish butun mamlakatlar yalpi ichki mahsulotini yo‘qotishi mumkin.
Potensial yechimlar havo va suv sifati monitoringi, kimyoviy xavfsizlik dasturlari va keng qamrovli hukumat siyosatini o‘z ichiga oladi, bularning barchasi o‘nlab yillar davomida ba’zi ifloslanishlar pasaygan rivojlangan mamlakatlarda ishlashi isbotlangan.
Avvalroq O‘zbekistondagi eng ifloslangan viloyatlar va suv havzalari ma’lum qilingan edi.
Izoh (0)