Quyosh elektr stansiyasi sohasidagi birinchi ochiq, raqobatbardosh tenderda Abu Dhabi Future Energy Company (Masdar) g‘olib bo‘lib, soha uchun takliflar qiymati hamma kutganidan pastroq baholandi, deb yozadi Xalqaro moliya korporatsiyasi (IFC).
O‘zbekistonda birinchi bo‘lib o‘tayotgan tender jarayoni nafaqat tasavvurni, balki jasoratni ham talab qildi, — dedi IFC’ning Turkiya va Markaziy Osiyo bo‘yicha direktori Vibke Shloyemer.Nur Navoiy quyosh elektr stansiyasi bo‘yicha loyiha 2019-yilda “Masdar”ga topshirilgan va 2021-yilda ishga tushirilib, O‘zbekistonning elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvatini 100 megavattga oshirgan.
Quyosh energiyasi loyihasini boshlaganimizda uni sinov tariqasida boshlagan edik. Narx qanday ko‘tarilishini bilmasdik, – deydi O‘zbekiston Energetika vazirligi energetika sohasini isloh qilish bo‘yicha direktor o‘rinbosari Bahrom Umarbekov.
Monopoliyani ajratish
Bu faqat quyosh energiyasi loyihasi haqida emas. Gap energetika sohasini o‘zgartirish haqida ketmoqda, - deydi Jahon bankining energetika bo‘yicha bosh mutaxassisi Maqsudjon Safarov.Investorlarga qulay muhit yaratish uchun O‘zbekiston energetika sohasini isloh qilishi kerak edi. Asosiy qadamlardan biri elektr energiyasini ishlab chiqarish, uzatish va taqsimlash bo‘yicha alohida obyektlarni yaratish orqali davlat monopoliyasini "ajratish" bo‘lgan.
Ilgari bu operatsiyalarning barchasi “O‘zbekenergo” davlat aksiyadorlik jamiyati qo‘lida edi. 2019-yilda energetika sohasidagi islohotlarga rahbarlik qilish va uni tartibga solish maqsadida Energetika vazirligi tashkil etilgan.
IFC 2018 yildan buyon O‘zbekiston hukumatiga energetika sohasiga xorijiy investitsiyalarni jalb qilish uchun davlat-xususiy xususiy tadbirkorlik subyektlarini tuzilmalash va tenderlar o‘tkazish bo‘yicha maslahatlar berib kelmoqda.
IFC Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki va Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki bilan birgalikda “Nur Navoiy quyoshi” loyihasini moliyalashtirgan.
O‘zbekiston elektr energiyasining qariyb 85 foizi tabiiy gaz bilan ta’minlanadi, issiqlik elektr stansiyalarining samarasiz, eskirib qolgan parklarining foydalanish muddati deyarli tugagan.
Rivojlanmaganlik va eskirgan texnologiya mamlakatning ayrim hududlarida, ayniqsa, tabiiy gaz iste’moli eng yuqori cho‘qqisiga chiqqan qishda elektr ta’minotidagi uzilishlar tez-tez uchrashini oddiy holga aylantiradi.
O‘zbekiston 2030-yilga kelib elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvatini ikki baravar oshirishni rejalashtirmoqda. Bunga faqat ishlab chiqarish uchun 18 mlrd dollargacha mablag‘ talab etiladi.
Izoh (0)