Resursga bo‘lgan talab oshishi natijasida o‘zaro kelishmovchiliklar bo‘lishi mumkin — Suv xo‘jaligi vazirligi suv talashib janjallashayotgan aholi haqida izoh berdi

Suv iste’molchi uyushmalari suvni yetkazib berishda fermer, dehqon va klasterlardan mablag‘lar ololmagani uchun yillar davomida ular o‘z xizmatini bajara olmadi. Bu haqda suv xo‘jaligi vazirining birinchi o‘rinbosari Azimjon Nazarov “Daryo” muxbiriga bergan intervyusida aytib o‘tdi.

Azimjon Nazarov oqova suvlardan foydalanishda hududlarda aholi o‘rtasida kelib chiqadigan muammo va janjallar chiqishiga munosabat bildirdi. Uning aytishicha, suv tanqisligi o‘ziga yarasha muammolarni olib keladi.

2022-yilda kuzatilayotgan suv tanqisligini yumshatish uchun 15-aprel kuni davlatimiz rahbari tomonidan o‘tkazilgan videoselektorda aniq yo‘nalish, dastur qilish topshirildi. Bu nimadan iborat? Har bir viloyatda suv tanqisligini yumshatish uchun nima ishlar qilishimiz bo‘yicha viloyat hokimliklari va Qoraqalpog‘iston Respublikasi bilan ishlayapmiz. Kanallardagi, sug‘orish tizimidagi foydali ish koeffitsiyenti kam bo‘lgani uchun olib borilayotgan suv yo‘lda yo‘qotiladi. Shuni oldini olish uchun ariqlarimizni, kanallarimizni tozalash, ma’lum bir qismini betonlash, 4,5 ming kilometrdan ortiq kanallarimizni tozalash, shundan 300 kilometrdan ortig‘ini betonlash, 230 dan ortiq quduqlar qazish va mingga yaqin ko‘chma nasos stansiyalarini xarid qilish rejalashtirilgan. Sug‘orish mavsumida suv tanqis vaqtida kerak bo‘lganda suvning sathi, uning minerallash darajasi yaxshi bo‘lsa zovur suvlaridan qo‘shimcha ravishda ishlatish mumkin. Bu bo‘lmagan taqdirda kanallardagi, daryolardagi suvlarni nasoslar bilan foydalangan holda ishlatish mumkin. Maqsad shu muammoni oldini olish, muammo kelib chiqqanda ham ko‘chma nasos stansiyalaridan foydalangan holda ishlatish kerak.

Yana bir yo‘nalish, yuqorida aytib o‘tdik, Suv xo‘jaligi vazirligi ma’lum bir hududgacha suvni yetkazib berardi. Lekin orada o‘sha hududdan fermer bilan Suv iste’molchi uyushmalari suvni yetkazib berish xizmati bilan shug‘ullanardi. Lekin moliyaviy jihatdan bu tashkilotlar fermer, dehqon va klasterlardan mablag‘lar ololmagani uchun yillar davomida ular o‘z xizmatini bajara olmadi. Pirovardida kanallarimiz tozalanmadi, ta’mirlanmadi. Endilikda esa quyi bo‘g‘in ham Suv xo‘jaligi vazirligi tasarrufiga berilyapti. Bu bizga qo‘shimcha ish paydo qiladi. Shuning uchun har bir tumanda biz maxsus xizmat tashkil qildik. Ular hozirgi kunda o‘zining tumanidagi quyi tizimni xatlovdan o‘tkazib chiqyapti. Kanalning holati, tozalash kerakmi yo‘qmi, beton qilish kerakmi, yo‘qmi, xatlov qilib, xarajatlar smetasi ishlab chiqilyapti. Ayni shu yo‘nalishlarga 2022-yilda 300 milliard so‘m ajratilishi ko‘zda tutilyapti.

Suv xo‘jaligi vazirining birinchi o‘rinbosari Azimjon Nazarov

Mutasaddining ta’kidlashicha, suv talashish oqibatida janjallar yuzaga kelishi tabiiy holat, ya’ni resursga bo‘lgan talab oshishi natijasida o‘zaro kelishmovchiliklar bo‘lishi mumkin.

“Albatta, bunda targ‘ibot kerak. Masalan, suv tanqis bo‘lganda biz suvni bosqichma-bosqich berishni rejalashtiramiz. Misol uchun, bir fermerda suv yetarli bo‘lmasa, bir necha kun davomida o‘sha fermer suvni oladi. Bunda ikkinchi fermer kutib turishi kerak. Xuddi shunday holatni tuman kesimida ham qilamiz. O‘tgan yili ayrim tumanlarni bosqichma-bosqich sug‘orish tizimiga o‘tkazdikki, suvning miqdori kam bo‘lgani uchun bir tumanga yo‘naltirib, keyinroq ikkinchi tumanga yo‘naltirdik. O‘shanda o‘zaro tushunmovchilik bo‘ldi. Bu vaziyatda targ‘ibot ishlarini olib borish kerak. Ko‘pgina holatlarda bilimni ham oshirish kerak. Biz ko‘ryapmiz, ekinlarni keragidan ortiq sug‘orish oqibatida ularga zarar yetkazishni ko‘p fermerlar tushunmaydi”, — deydi u.

Eslatib o‘tamiz, 2020-yilning iyul oyida Andijon viloyati Bo‘ston tumanida fuqarolarning o‘zaro janjali oqibatida ikki nafar fuqaro vafot etgan, bir nafar fuqaro tan jarohatlari bilan shifoxonaga yotqizilgan edi. 2021-yilning may oyida Farg‘ona viloyati O‘zbekiston tumanidagi bog‘da fuqarolar suv talashib, o‘zaro janjallashgandi. Noyabr oyida Namanganda fuqaro suv talashib, tanishini kaltaklab o‘ldirib qo‘ygan edi.