“Titanik” cho‘kkaniga 110 yil bo‘ldi. Kema aks etgan arxiv kadrlar, ko‘pchilikka noma’lum ma’lumotlar

Bundan 110 yil avval, 1912-yil 15-aprelda, “Titanik” kemasi aysbergga urilib, cho‘kib ketgan. U 10-aprelda o‘zining ilk va so‘nggi sayohatini boshlagandi. Oradan to‘rt kun o‘tib esa Atlantika okeani tubiga g‘arq bo‘lib, 1500 nafardan ortiq insonni hayotdan olib ketgan. “Daryo” kema bilan bog‘liq qiziqarli ma’lumotlarni taqdim etadi.

“Titanik” qurilishi vaqtidayoq sakkiz nafar kishi halok bo‘lgan

Ulardan bor-yo‘g‘i besh nafarining ism-sharifi ma’lum: Sеmyuel Skott, Jon Kelli, Uilyam Klark, Jeyms Dobbin hamda Robert Myorfi. 2012-yilda Belfastda ularning xotirasiga toshlavha ochilgan.

Halokatdan so‘ng atigi bir oy o‘tib, “Titanik” haqidagi birinchi film chiqadi 

“Omon qolgan ayol” (Saved from the Titanic, 1912) nomli ushbu kartinada aktrisa Doroti Gibson bosh rolni ijro etgan.

Qizig‘i shundaki, aktrisa chindan ham omon qolgan 700 nafar yo‘lovchidan biri edi. U filmda hatto kemada kiygan ko‘ylak va poyabzalida ko‘rinish beradi.

Film muvaffaqiyatli chiqqaniga qaramay, bugungi kungacha saqlanib qolmagan: yagona nusxasi yong‘inda kuyib ketgan.

Uchinchi klass yo‘lovchilari uchun atigi ikki dona vanna ajratilgandi

Ularga yaratilgan sharoit o‘rtamiyona kemadagidan ko‘ra yaxshiroq bo‘lgani haqidagi fikrlarga qaramay, ahvol ancha og‘ir bo‘lgan. ABC News ma’lumotlariga ko‘ra, umumiy soni 700 dan 1000 nafargacha yetgan ushbu yo‘lovchilar bor-yo‘g‘i ikkita vannani o‘zaro baham ko‘rishga majbur bo‘lgan.

Kema orkestri yo‘lovchilarni tinchlantirish uchun musiqa ijro etgan

Ular qahramonlik ko‘rsatgandi: BBC ma’lumotlariga ko‘ra, mashshoqlar kema aysbergga urilganidan so‘ng ikki soat davomida musiqa chalgan.

Kemada violonchel chalgan Roje Briku esa yaqin yillargacha rasman vafot etganlar qatorida bo‘lmagan. Falokat vaqtida u bor-yo‘g‘i 21 yoshda edi. Orkestrning barcha a’zolari kema cho‘kkan sanada halok bo‘lganiga qaramay, u faqat 2000-yilda falokat qurboni sifatida qayd etilgan. Fransuz qurolli kuchlari uni hatto birinchi jahon urushida xizmat vazifasini bajara olmagani uchun qochoq deb e’lon qilgandi.

Kema kuzatuvchilari Frederik Flit va Rejinald Li falokatdan oldin durbindan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lmagan 

Durbin kuzatuv moslamasi saqlanadigan shkafda qolib ketgandi, o‘sha vaqtda uning kalitini topishning iloji bo‘lmagan. Ushbu kalit 2010-yilda kimoshdi savdosiga qo‘yilgan va 130 ming dollardan ko‘proqqa sotilgan.

Oradan ko‘p yillar o‘tib, qaysidir hazilkash Frederik Flit haykali oldida durbin bilan qisqagina izoh qoldiradi:

Kechir, yuz yil kechikib olib keldim.

Flit halokatdan omon qolganiga qaramay, 1965-yilda, turmush o‘rtog‘i vafot etgach, o‘z joniga qasd qiladi.

Gazetalar halokat haqida noto‘g‘ri ma’lumot bergan

The World hech qanday qurbonlar haqida ma’lumot bermagan, Daily Mail hamma tirik qolgani haqida yozgan, Belfast Telegraph yo‘lovchilar hayoti xavf ostida emasligini aytgan.

New York Times fojia to‘g‘risida aniqroq ma’lumot bergandi. U quyidagi sarlavha ostida maqola e’lon qilgan:

“Titanik” aysbergga urilganidan so‘ng to‘rt soat o‘tib cho‘kib ketdi. 886 yo‘lovchi “Karpatiya” bilan qutqarib qolindi, 1250 kishi halok bo‘ldi.

“Titanik” halokatidan omon qolgan hamshira Vayolet Jessop keyinroq “Britannik” kemasi halokatidan ham tirik qoladi

Jessop “Titanik” cho‘kkan vaqtda 25 yoshda edi. Buyruqqa ko‘ra, u boshqa ayollarga qutqaruv qayig‘i xavfsiz ekanligini ko‘rsatish uchun unga o‘tiradi.

Keyinroq u “Britannik” kemasida (OAV unga “Titanik 2” nomini bergan) ishlay boshlaydi. Biroq ikkinchi kema ham suv ostiga g‘arq bo‘ladi: u nemis suv osti kemasi qo‘ygan mina bilan to‘qnash kelgandi. Jessop esa yana tirik qoladi, lekin boshi jiddiy jarohatlanib, bundan butun umr aziyat chekib o‘tadi.

Ba’zi erkaklar qutqaruv qayig‘idan joy olish uchun ayollar kiyimini kiyib olgani haqida gaplar yuradi

Shu mish-mish tufayli hatto 1916-yilda Dikkinson va Helen Bishoplar oilasi ajrashib ketgan. Bunga Dikkinsonning ayollar kiyimida qayiqqa o‘tirgani haqidagi gaplar sabab bo‘lgan.

Bishop o‘zini ayol qilib ko‘rsatishda ayblangan yagona erkak bo‘lmagan. Jozef Bryus Ismey, Uilyam Karter, Uilyam Sloper kabi kishilarni ham bu mish-mish bir umr ta’qib qilgan.

Kemadagi oshpazlardan biri Charlz Jouin ko‘p miqdorda viski ichgani tufayli suvda boshqalarga qaraganda ancha uzoqroq chidab tura olgan

Ma’lumotlarga ko‘ra, kema cho‘ka boshlagan vaqtda Jouin ikki shisha viskini ichib yuboradi.

Keyinchalik u Shimoliy Atlantika okeanining muzday suvida kamida ikki soat chidab berganini aytadi — ko‘pchilik 15 daqiqa ham dosh berolmay, halok bo‘lgan.

2030-yilgacha “Titanik” kemasining barcha qoldiqlari yo‘q bo‘lib ketishi mumkin

Olimlarning fikriga ko‘ra, bakteriyalar kemani o‘sha vaqtgacha yeb bitiradi.

Ijtimoiy notenglik

Ma’lumotlarga qaraganda, fojia birinchi klassdagi ayollardan to‘rt nafarini bu dunyodan olib ketgan. Bu, albatta, qayg‘uli hodisa. Lekin shu hodisa uchinchi klassdan 89 ayol va 387 erkakning boshiga yetgan.

Birinchi klassdagi ayollardan birining ismi Enn Elizabet Ishem edi. U itini o‘zi bilan olib keta olmasligini bilgach, qutqaruv qayig‘idan pastga sakraydi.

Tirik qolganlar ichida atigi bir kishi yapon millatiga mansub bo‘lgan

Masabumi Hosono ismli bu inson dastlab Amerika OAVlari tomonidan “yaponiyalik omadli inson” deya ta’riflanadi. Biroq oradan ko‘p o‘tmay ayollar va bolalar uchun mo‘ljallangan qayiqqa chiqib olgani uchun qo‘rqoq sifatida talqin qilina boshlaydi. Uni o‘z vatanida qayiqqa o‘tirish uchun ayol qiyofasiga kirgan nomussiz erkak deb bilishgan.

1997-yilda “Titanik” filmi chiqqanidan so‘ng Hosonolar oilasi bir maktubni omma etiboriga havola etadi. Unda Masabumi Hosono o‘z rafiqasiga kema falokati haqida yozib, o‘limga tayyor bo‘lganini, biroq ekipaj a’zosi qayiqqa yana ikkita odam kerakligini aytgach, unga tushib olgani haqida ma’lum qilgan.

“Titanik” qurilgan angar bugungi kunda suratga olish maydonchasi hisoblanadi

Misol uchun, “Taxtlar o‘yini” (Game of thrones, 2011) seriali aynan o‘sha yerda suratga olingan.

“Titanik” bunyod etilgan Paint Hall hududi Titanic Studios tarkibiga kiradi. Undan birinchi marta 2007-yili “Ember shahri” (City of Ember, 2008) filmini suratga olishda foydalanilgandi. Shundan beri u bir qancha teleshoular va kinolarni suratga olishda xizmat qildi.

Kemadan qolib ketgan omadli insonlar

Gazetachilar kema suv ostiga g‘arq bo‘lganidan bir necha kun o‘tib, unga chipta sotib olgan, lekin oxiriga yetmagan sayohatdan qolib ketgan kishilar ro‘yxatini tuza boshlaydi.

Ma’lum bo‘lishicha, Milton Hershi, Jon Morgan, Gugliyelmo Markoni kabi bir nechta baxti kulgan insonlar kemaga chipta sotib olgan, lekin ba’zi sabablar bilan unga chiqish fikridan qaytgan.

Nemislar ham “Titanik” haqida film suratga olgan

Bir vaqtlar fashist propagandasi ham shu mazmunda film ishlagan. Faqat unda voqealar Germaniya nuqtayi nazaridan kelib chiqib talqin qilingan.

Aniqrog‘i, ular fojiada inglizlarni ayblaydi. Syujetga ko‘ra, britaniyaliklar yo‘lovchilar hayoti uchun qayg‘urgan yagona nemis ofitserining (to‘qima obraz) gapiga quloq solmaydi va tezlikni pasaytirmay halokat sababchisiga aylanadi.