Eronda ichimlik suvi yetishmasligi tufayli norozilik namoyishlari bo‘lib o‘tmoqda. Saylangan prezident Ibrohim Raisiy inauguratsiyasini kutmasdan mamlakatda tartibni tiklashga kirishdi

Eronning saylangan prezidenti Ibrohim Raisiy inauguratsiyasini kutmasdan mamlakatda tartibni tiklashga qaror qildi. Shu bilan birga, u xatolar uchun amaldagi ma’muriyatni ayblash imkoniyatini qo‘ldan chiqarmadi. Eronning Xuziston viloyatidagi norozilik namoyishlari tufayli amaldagi prezident Hasan Ruhoniy davrining so‘nggi haftalari og‘ir kechmoqda. Namoyishchilar orasida ham, politsiyachilar orasida ham halok bo‘lgan va yaralanganlar haqida xabarlar bor. Tartibsizliklarga ichimlik suvi yetishmasligi sabab bo‘lgan.

“Xuzistonda suv yo‘q” va “Xuziston qonga botdi” heshteglari internetning fors tilidagi segmentida ommalashdi. Bir haftadan buyon mamlakatning janubi-g‘arbiy viloyati Xuzistonda namoyishlar to‘xtamayapti. Bunga ichimlik suvining yetishmasligi sabab bo‘lgan. 50 yil ichidagi eng yomon qurg‘oqchilik tufayli bu yil azaliy infratuzilma muammolari ham yanada og‘irlashdi.

Namoyishlarda jarohat olganlarning aniq soni noma’lum. NetBlocks xalqaro kuzatuv servisi Xuzistondagi norozilik namoyishlarining boshlanishi bilan bir vaqtga to‘g‘ri kelgan internet uzilishlari haqida xabar bermoqda. Huquq himoyachilari besh namoyishchining o‘ldirilgani haqida gapirmoqda. Eron hukumatining ommaviy axborot vositalarida kamida uch nafar tinch fuqaro va bir nafar politsiyachi halok bo‘lgani xususida xabarlar tarqalgan.

Xususan, “Ahvazni ozod qilish uchun arablar harakati” o‘limlar uchun javobgarlar qatoriga kiritilgan. Uzoq yillar davomida ushbu ayirmachi guruh Xuzistonning Erondan ajratilishini targ‘ib qilib, viloyatda juda ko‘p sonli arab aholisi borligini ta’kidlab keladi. Aynan Xuziston 1980-yillarda Eron va Iroq o‘rtasidagi sakkiz yillik urushning sababchilaridan biriga aylangandi. Endi Eronning ijtimoiy tarmoqlarida aholining azoblanishi aks etgan suratlar paydo bo‘ldi — suratlarda aholi goh iroqlik askarlar, goh o‘z xavfsizlik kuchlari tomonidan nishonga olinayotganini ko‘rish mumkin. Shu bilan birga, rasmiy OAV ijtimoiy tarmoqlardagi “manipulyatsiya”ga ishonmaslikka chaqirmoqda. “Aholi baqirish huquqiga ega, ammo ularning qichqirig‘idan foydalanilmoqda”, — deyiladi Fars News veb-saytida.

Eron prezidenti Hasan Ruhoniy 22-iyul kuni norozilik bildirish huquqi haqida e’lon qildi. “Ellik daraja issiq va suv yetishmasligi sharoitida yashovchi odamlar norozilik bildirib chiqish huquqiga ega. Qonun doirasidagi tanqidlar e’tirozlarni keltirib chiqarmaydi”, — dedi u va Xuziston xalqini “noto‘g‘ri shiorlar aytayotganlardan” farqlab olish kerakligini ta’kidladi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi ma’lumotlarga ko‘ra, Xuziston va mamlakatning boshqa hududlarida hukumatni hamda mavjud tizimni ag‘darishga chaqiriqlar bo‘lgan. Ruhoniy Eronning birinchi vitse-prezidenti Isxak Jahongiriyga Xuzistonga borishni va viloyatdagi vaziyatni shaxsan o‘rganishni buyurgan.

Biroq Eronda hozirgi ma’muriyatning vaziyatni o‘nglay olishiga ishonadiganlar juda kam. 5-avgust kuni mamlakatning yangi prezidenti Ibrohim Raisiyning inauguratsiyasi bo‘lib o‘tadi. Konservatorlardan bo‘lgan Raisiy iyun oyida deyarli raqobatsiz o‘tgan prezidentlik saylovlarida g‘alaba qozondi. So‘nggi oylarda konservatorlar amaldagi ma’muriyatni obro‘sizlantirish uchun qo‘llaridan kelgan barcha ishni qildi.

Aslida, sakkiz yil davom etgan Hasan Ruhoniy prezidentligining oxiri tashqi yordamsiz ham ayanchli ko‘rinadi.

Mamlakat koronavirus pandemiyasi fonida yanada kuchaygan misli ko‘rilmas iqtisodiy inqirozni boshdan kechirmoqda. Saylovdan so‘ng darhol butun mamlakat bo‘ylab neftchilar ommaviy ish tashlashni boshladi. Taxminiy hisob-kitoblarga ko‘ra, namoyishlarda 60 ga yaqin korxonaning ishchilari qatnashgan. Ular doimiy shartnomalar tuzishni, eng kam ish haqini 400 yevrogacha oshirishni va ish jadvalini o‘zgartirishni talab qilgan. Prezident Ruhoniy ushbu muammolarni hal qilishga va’da berib ulgurmasidan, Xuzistonda namoyishlar alangalab ketdi.

Ushbu fonda yangi saylangan prezident Ibrohim Raisiy inauguratsiyani kutib o‘tirmadi va dolzarb masalalarni hal qilishga bag‘ishlangan bir qator uchrashuvlarni boshladi. 22-iyul kuni Xuziston muammolariga bag‘ishlangan shunday uchrashuvlardan biri o‘tkazildi. “Vaqtni behuda o‘tkazmaslik uchun” Raisiy maxsus kengash tuzishni taklif qildi. Ushbu kengash viloyatni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqishi va yangi hukumat ish boshlashi bilanoq unga ko‘rib chiqish uchun taklif qilishi kerak bo‘ladi. Xususan, gap viloyat daromadlarini qayta taqsimlash, viloyatdagi yetakchi lavozimlarga mahalliy kadrlarni jalb qilish, shuningdek, sho‘r yuvish zavodlariga mablag‘ ajratish va umuman gidroenergetikani rivojlantirish haqida bormoqda. Shu bilan birga, Raisiy shu paytgacha mamlakatning ba’zi boshqa mintaqalari singari Xuzistonga ham yetarlicha e’tibor berilmaganini ta’kidlab, prezident Hasan Ruhoniy boshchiligida iste’foga chiqayotgan ma’muriyat xatolarini tilga olib o‘tdi.

Xuziston muammosi bugun paydo bo‘lib qolgani yo‘q. Qizig‘i shundaki, bu viloyat Eronning marvaridi bo‘lib, qishloq xo‘jaligi rivojlangan, neft va gazga boy mintaqa. Ammo odamlarda ular ishlab jamg‘argan viloyat budjetining hammasi bir necha yillardan buyon chetga tashib ketilyapti, degan fikr mavjud”, — deydi Erondagi vaziyatga baho berish vaqtida Rossiya tahlil markazi mutaxassisi Yuliya Sveshnikova.

Mutaxassisning so‘zlariga ko‘ra, Ibrohim Raisiyning hokimiyat rasmiy ravishda o‘z qo‘liga o‘tishini kutmaslikka qaror qilgani tabiiy. “Prezident Ruhoniy allaqachon hisobdan chiqarilgan. Hamma e’tibor yangi ma’muriyatga qaratilgan. Konservatorlarning prezidentlik kampaniyasi shuni da’vo qilgandiki, Ruhoniy xalqaro hamjamiyat bilan yadroviy kelishuvga e’tibor qaratgan va shu orqali Eron muammolarini deyarli avtomatik hal qilish mumkin degan fikrda prezidentlik vazifasini bajarmagan. Oxir-oqibat kelishuv buzildi va mamlakatda vaziyat yaxshilanmadi. Eronliklar gap prezidentning shaxsida emas, balki hukumat tuzumida ekanini tushunishini hisobga olsak, yangi ma’muriyat nimani o‘zgartira oladi, degan savol tug‘iladi”, — dedi Sveshnikova.

Bu orada Islom inqilobi muhofizlari korpusi (IIMK) Xuziston muammolarini mamlakatdagi eng samarali tuzilma sifatida hal qilishni boshladi. IIMK tomonidan boshqa hududlardan yuborilgan dastlabki ikkita suv tashuvchi transport kolonnasi viloyatga yetib kelgan.

IIMKning kambag‘allarni ta’minlash bo‘yicha hududiy shtab-kvartirasi ham aholiga yordam ko‘rsatishi kutilmoqda. Viloyat gubernatori Qosim Sulaymoniy-Dashtaki viloyatdagi suv ta’minoti muammolarini bir yil ichida to‘liq hal qilishga so‘z berdi. Ammo, ehtimol unga bunday qilishning keragi bo‘lmas. Sababi Eronning saylangan prezidenti Ibrohim Raisiy Xuziston uchun “maxsus gubernator” tayinlashni va’da qilgan.