O‘zbekistonda 2018-yilda tashkil etilgan Zo‘rlik ishlatishdan jabr ko‘rgan shaxslarni reabilitatsiya qilish va moslashtirish hamda o‘z joniga qasd qilishning oldini olish respublika markazi negizida Mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash vazirligi huzurida Zo‘rlik hamda o‘z joniga qasd qilishning oldini olish markazi va uning hududiy bo‘limlari tashkil etiladi. Bu haqda 19-mart kuni jamoatchilik muhokamasi uchun e’lon qilingan “Xotin-qizlar va bolalar huquqlarining kafolatlarini ta’minlash, qonuniy manfaatlarini himoya qilishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Prezident qarori loyihasida qayd etildi.

Undan aytilishicha, markazga zo‘ravonlikdan jabrlangan (urish, do‘pposlash, qiynash, azob berish yo‘li bilan yoki qonunga xilof boshqa harakatlar vositasida ruhiy, psixologik, jismoniy yoki boshqacha tarzda bosim o‘tkazilgan xotin-qizlar va ularning farzandlari), o‘z joniga suiqasd qilgan yoki o‘z joniga qasd qilishga moyilligi bo‘lgan xotin-qizlar va 14 yoshga to‘lmagan voyaga yetmagan shaxslar joylashtiriladi.

Zo‘rlik hamda o‘z joniga qasd qilishning oldini olish markazining asosiy vazifalari qatoridan quyidagilar o‘rin olgan:

• tazyiq va zo‘ravonlikdan jabr ko‘rgan, o‘z joniga suiqasd qilgan yoki o‘z joniga qasd qilishga moyilligi bo‘lgan shaxslarga anonim tarzda shoshilinch tibbiy, psixologik, ijtimoiy, pedagogik, huquqiy va boshqa yordam ko‘rsatish;
• og‘ir ijtimoiy ahvolda qolgan, shu jumladan, oilaviy muammolar va turmushida zo‘rlik ishlatilishiga duch kelgan xotin-qizlar huquqlari kafolatlarini ta’minlashga ko‘maklashish;
• davlat organlari va fuqarolik jamiyati institutlarining xotin-qizlar va voyaga yetmaganlarning o‘z joniga qasd va suiqasd qilishi holatlarini o‘rganish, ularning oldini olishga qaratilgan, shu jumladan, o‘z joniga suiqasd qilgan shaxslarni normal hayotga qaytarish bo‘yicha ishlarni muvofiqlashtirish;
• “ayollar daftari”ga kiritilgan psixologik maslahatga muhtoj xotin-qizlarni (tazyiq va zo‘ravonlikdan jabrlangan, ijtimoiy muammolari mavjud xotin-qizlar) har tomonlama qo‘llab-quvvatlash va daftarlardan chiqarish choralarini ko‘rish.

Markaz o‘z faoliyatini anonimlik, axborot maxfiyligi, kasbiy mahorat va xavfsizlik prinsiplari asosida amalga oshiradi. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari o‘z faoliyatini markaz bilan uning ishiga aralashmagan holda yaqin hamkorlikda olib boradi.

Eslatib o‘tamiz, 2020-yilning sentabr oyida ayollarni tazyiq va zo‘ravonlikdan himoyalash to‘g‘risidagi qonun imzolandi. Qonunga ko‘ra, tazyiq va zo‘ravonlikdan jabrlanuvchi sodir etilgan zo‘ravonlik yoki tahdid haqida tegishli organlarga yoxud sudga murojaat etish, bepul huquqiy maslahat, ijtimoiy, psixologik, tibbiy va boshqa yordam olish kabi huquqlarga ega.

O‘zbekistonda zo‘ravonlik qurbonlari bo‘lgan ayollarning huquqlarini himoya qilish va ularga o‘z vaqtida yordam berish uchun 2020-yilning dekabrida “Najot” mobil ilovasi ishga tushirildi.