“Lotin alifbosiga o‘tishga siyosiy motivlar sabab bo‘lgan” — adliya vaziri maslahatchisi Shahnoza Soatova

Bloger, filolog, adliya vazirining davlat tili masalalari bo‘yicha maslahatchisi Shahnoza Soatova 1990-yillarda o‘zbek tili yozuvida kirill alifbosidan lotin alifbosiga o‘tish siyosiy motiv sababli bo‘lganini aytdi, deb xabar bermoqda “Gazeta.uz”.

“Avval boshida alifboni nimaga o‘zgartirganmiz? Buni hech kim rad etmaydi, sabab — siyosiy motivlar. Men o‘sha vaqtlarda alifboni o‘zgartirish tarafdorlari bo‘lgan, uni amalga oshirishni qo‘llab-quvvatlagan ustozlarimdan bu haqda so‘raganman… Odatda leksiya vaqtlari javob berishmas edi. Keyinroq esa bizning o‘zimizga ‘Biz dunyoni o‘zbekcha anglashimiz kerak. Sovetcha anglashdan qochishimiz kerak. Hamma narsamiz yangi bo‘lishi kerak. Sovet o‘tmishidan qochmoqchimiz’, deb aytishar edi. Xullas, siyosiy motivlar sabab bo‘lgan. Buni hech kim rad eta olmaydi. Bugun ham o‘sha motivlar turibdi”, — degan u YouTube’dagi “Ular” loyihasi uchun bergan intervyusida.

Shahnoza Soatova lotin alifbosiga o‘tish bo‘yicha 1993-yilgi qonunga to‘xtalib, u amalga oshirilishi kerakligini ta’kidladi. “Qonun bo‘lganidan keyin bajarilishi ham kerak-da. Bu masala ustida yana qanday bahs bo‘lishi mumkin?!”, — degan bloger.

Shuningdek, adliya vazirining maslahatchisi lotin alifbosidagi 4 ta harf (o‘, g‘, sh, ch — tahr.) masalasida ham fikr bildirib, filolog 4 ta harfning o‘zgarishi savodga juda ham qattiq ta’sir qilmasligini aytib o‘tgan.

“Bu borada ham 2 yilcha avval jiddiy bahs qilgan edik. Bu narsa asosan texnik jihatga bog‘liq. Ular biroz noqulay. Biz o‘zbek tilining elektron lug‘atlarini yaratmoqchimiz. Haligi belgilar esa so‘zni ikkiga bo‘lib tashlayapti. Elektron musahhih esa uni ikki so‘z deb o‘ylab va bu masalani hech qanaqasiga hal qilib bo‘lmayapti. Bizda elektron musahhih to‘liq ishlamaydi. Butun dunyo hal qilgan texnik masalani biz hal qila olmay, atrofida aylanib yuraveramiz. 4 ta harf o‘zgargani savodga juda ham qattiq ta’sir qilmasa kerak, deb o‘ylayman”, — degan Shahnoz Soatova.

Ma’lumot uchun, hukumat qarori bilan 2023-yil 1-yanvardan boshlab barcha tashkilotlarda ish yuritishda lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga to‘liq o‘tilishi belgilangan. Bundan tashqari, markaziy, mahalliy bosma va elektron OAV, internet saytlari, nashriyotlar, matbaa korxonalari faoliyati to‘liq lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga o‘tkaziladi.