O‘zbekistonda “chelnok” savdolarining to‘xtashi mandarinlar narxining ko‘tarilishiga qanday ta’sir ko‘rsatdi?
Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti O‘zbekistonda sitrus mevalar narxi nima sababdan oshib ketganini tahlil qildi.
2020-yilda sitrus mevalar eksporti 2019-yilga nisbatan 2,3 ming tonnaga yoki 3,4 million dollarga kamaygan. Davlatlararo chegaralarning yopilishi mamlakatga sitrus mevalarning olib kelinish marshrutining o‘zgarishiga, qariyb 800 kilometrga qisqarishiga olib kelgan, biroq sitrus mevalarni, jumladan, muzlatgichli yuk mashinalarida mandarinlarni tashish narxi o‘zgarishsiz qolgan.
Ammo shunga qaramay, o‘tgan yilning dekabr oyida mandarinlar narxi 60 foizga, apelsinlar esa 33 foizga qimmatlashgan, bu 2019-yilning dekabr oxirlariga qaraganda sezilarli darajada yuqori.
“Xorijdan olib kelingan mandarinlar tannarxining pastligi, import bojlarining o‘zgarishsiz qolgani (20 foiz, ammo kilogrammi uchun 0,20 dollardan kam emas), yetkazib berish narxi o‘zgarmagani va tashish masofasi qisqarganiga qaramay, O‘zbekiston bozorlarida mandarinlar narxi yuqoriligicha qolmoqda”, — deydi mutaxassislar.
“Yiliga 4-5 ming tonna mandarin (umumiy importning 18-20 foizi) respublikaga temiryo‘l transporti orqali, ya’ni yo‘lovchilar poyezdida olib kelingan. O‘zbek tadbirkorlari mahsulotlarni Rossiya ulgurji bozoridan sotib olgan va bojxona bojlarisiz mandarinlarni yo‘lovchilar poyezdi orqali tashigan (kishi boshiga 50 kilogrammgacha). Shu sababli tashilgan sitrus mevalar hajmi umumiy statistikada hisobga olinmagan. Hisobga olinmagan ushbu tovar ichki bozorga kirib, taklif va raqobatni oshirgan, natijada xaridor arzon narxdagi mahsulotlarni sotib olgan”, — deydi mutaxassislar.
Institut mutaxassislarning ta’kidlashicha, kelajakda Pokiston va O‘zbekiston o‘rtasidagi Transafg‘on temiryo‘li qurilishi mintaqalararo savdoning ijobiy tarafga rivojlanishiga xizmat qiladi.
Mutaxassislarning hisoblashicha, import bojlarining kamaytirilishi ham sitrus mevalar tannarxining kamayishiga sabab bo‘lishi mumkin.
“Bojxona bojlarining pasaytirilishi O‘zbekiston bozorini ancha past narxdagi sitrus mevalar bilan boyitish imkonini beradi”, — deydi institut mutaxassislari.
Mavzuga doir: O‘zbekistonda “chelnok” savdosi butunlay to‘xtadi
