• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +26°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Uch yil qamalda yashagan shahar. 5-sentabr – Ikkinchi jahon urushida Leningrad blokadasi boshlangan kun

    Leningrad blokadasi – salkam uch yil davom etgan harbiy qamal bo‘lib, hozirgi Rossiyaning Sankt-Peterburg shahrida bo‘lib o‘tgan. Qamal Ikkinchi jahon urushi davrida Moviy divizion vakillari – nemis, fin va ispan qo‘shinlari tomonidan shaharni egallash va uni yo‘q qilish maqsadida amalga oshirilgan edi. “Daryo” ushbu tarixiy qamal haqida hikoya qiladi.

    Foto: Getty Images

    Foto: Getty Images

    Leningrad jangidan avval nemis askarlari ko‘plab yo‘llarni bosib o‘tdi va nihoyat, 1941-yilning 5-sentabr sanasida Leningradni to‘laqonli egallab olishdi va uni butun mamlakatdan uzib qo‘yishdi. 871 kun davom etgan qamal boshlangach, Leningrad bilan aloqalar faqatgina ikki yo‘l orqali – Ladoga ko‘li va havo orqali saqlanib qoldi.

    Shahar egallab olingandan so‘ng oziq-ovqat va yoqilg‘i taqchilligi boshlandi. Leningradga kirib-chiqish faqatgina Ladoga ko‘li orqali bo‘lgani sababli tashqariga kemada chiqish mumkin edi xolos, uning ustiga ko‘l atrofida dushman dengiz kuchlari izg‘ib yurar edi. Ushbu transport arteriyasining quvvati shahar ehtiyojlarini qondirish uchun yetmadi va natijada Leningrad keng ko‘lamli ocharchilikka duchor bo‘ldi. Qishga kelib muammo soni yana bittaga ortdi – issiqlik. Ushbu muammolar yanada og‘irlashib, 100 minglab aholining yostig‘ini quritdi.

    Germaniyaning SSSRga hujumi – “Barbarossa” operatsiyasi

    1940-yilning 18-dekabrida Gitler “Barbarossa” operatsiyasi deb nomlangan 21-direktivani imzoladi. Ushbu rejada uchta asosiy yo‘nalish bo‘yicha SSSRga uch guruh qo‘shinlari tomonidan hujum qilish nazarda tutilgan edi: “Shimol” guruhi Leningradga, “Markaz” Moskvaga va “Janub” Kiyevga.

    Leningrad SSSRning 3,2 million aholisini o‘ziga sig‘dirgan muhimligi bo‘yicha ikkinchi shahar edi. Leningrad u paytlarda ilmiy-texnik jihatdan boshqa shaharlarga nisbatan ancha yuksalgan edi, qolaversa, ishlab chiqarish va qurilish sohalari ham rivojlangan edi.

    Leningradni egallab olish bilan nemis qo‘mondonlari bir qator muhim vazifalarni hal qilishlari mumkin edi:
    • Urushgacha butun ittifoq sanoat ishlab chiqarishining 12 foiz tashkil qilgan Sovet Ittifoqining qudratli iqtisodiy bazasini egallab olish;
    • Boltiq dengiz flotini, shu bilan birga ulkan savdo flotini qo‘lga kiritish yoki yo‘q qilish;
    • Moskvaga hujum uyushtirgan “Markaz” harbiy guruhi uchun chap qanotni ta’minlash va “Shimol”ning katta kuchlarini yengillashtirish;
    • Boltiq dengizidagi ustunligini mustahkamlash va Germaniya sanoatini Norvegiya portlari orqali ruda yetkazib berish bilan ta’minlash;

    Foto: Getty Images

    Foto: Getty Images

    Bu orada 17-iyun kuni Finlyandiyaning butun armiyasini safarbar qilinishi to‘g‘risida farmon chiqdi va 20-iyunda safarbar qilingan armiya Sover-Finlyandiya chegarasida to‘plandi. Shundan so‘ng finlar ham jangga qo‘shildi. Finlarning SSSRga qarshi yurishi birinchi bo‘lib 29-iyun kuni quruqlikdagi hujum orqali boshlandi.

    Leningrad uchun kurash: jangchilar Leningradga kirib bordi

    1941-yilning 22-iyunida Germaniya SSSRga hujum uyushtirdi. Bu kunda Leningrad shahri va viloyatida, boshqa ko‘plab shaharlar kabi harbiy (favqulodda) holat e’lon qilindi. Leningrad harbiy-okrug qo‘mondoni general-leytenant Popov Luga hududida Pskov yo‘nalishida qo‘shimcha mudofaa chizig‘ini yaratish bo‘yicha buyruq oldi. Leningradga, asosan, himoyalanish uchun qal’alar qurishga katta ishchi kuchi kerak bo‘ldi. Muddatli harbiy xizmatga 16 yoshdan 50 yoshgacha bo‘lgan erkaklar va 16 yoshdan 45 yoshgacha bo‘lgan ayollar jalb qilindi.

    Ishli aholi o‘z ishidan so‘ng jamoat ishlarida uch soat, ishsizlar esa sakkiz soat ishlashi majburiy qilib belgilandi. Qurilish ishlari yetti kun ketma-ket ish so‘ng to‘rt kun dam olish kunlari shaklida o‘tkazildi. Mudofaa inshootlari Leningrad yaqiniga ham, ichiga ham qurilgan. 1941-yilning 20-avgust holatiga ko‘ra, Leningradda 814 ming kishiga mo‘ljallangan bombadan himoyalovchi va 672 ming kishilik 336 ta chiziqli quvur-xandaqlar mavjud edi. Bu bilan bir vaqtda 65 ming kishini o‘z bag‘riga sig‘dira oladigan yana 383 ta boshpana barpo etilayotgan edi.

    12-iyul kuni navbatdagi nemis bo‘linmalari Luga hududiga yetib bordi, u yerda esa nemislar hujumi kechiktirildi. Charchagan harbiy guruh Leningrad tomon ozgina oldinga yurdi xolos. Ruslar ushbu to‘xtalishdan foydalanib, oz bo‘lsa-da tayyorgarlik ko‘rib oldi. Germaniyaning hujumi bir necha haftaga cho‘zildi. Shahar qo‘lga kiritilmagach, Gitler ushbu to‘xtalishlardan norozi bo‘ldi. U sentabrdan kechiktirmasdan Leningradni bosib olish rejasini tayyorlash uchun “Shimol” harbiy guruhiga maxsus tashrif uyushtirdi.

    Gitler va harbiylarning ko‘plab muhokamalaridan so‘ng nemis askarlari qayta yig‘ildi va Katta Sabskda ilgari egallab olingan plasedarmdan boshlab Krasnogvardeys yo‘nalishi bo‘yicha hujumlar boshlashdi. Bir necha kundan so‘ng Luga mudofaasi yorib o‘tildi. 15-avgustda nemislar Novgorodni, 20-avgust –Chudovni, 30-avgust esa nemis qo‘shinlari Mga qishloqchasini bosib olib, Leningradni mamlakat bilan bog‘laydigan so‘nggi temiryo‘lni ham kesib tashlashdi.

    Foto: Getty Images

    Foto: Getty Images

    “Shimol” guruhi buyruq oldi. Unga ko‘ra, shaharni uzuk kabi qurshab olish va bunda kuchlarni avaylash zarur edi. Bu orada esa finlar armiyasi SSSRga qarshi jang boshlab yuborgan edi. Ular ham Leningrad uchun jangga qo‘shilib, nemis qo‘shinlariga yordam berdi. Ikkala qo‘shinning birgalikdagi yurishi sentabr boshiga to‘g‘ri keladi. Unda Gitler buyrug‘iga asosan sovet qo‘shinlarini 15-sentabrdan kechiktirmasdan Leningrad viloyatida qurshab olishlari va “Markaz”ga o‘zining mexanizatsiyalashga jangarilarini va aviatsiyasini taqdim etilishi kerak edi.

    8-sentabr kuni “Shimol” harbiylari Shlisserburgni bosib oldi, bu shaharni nazorat qilish bilan Leningradni quruqlikdagi aloqalarini butunlay uzish mumkin edi. Shimol tomondan finlyandiyalik askarlar shaharni qurshab oldi, shu kundan boshlab 872 kunlik qamal boshlandi. Bosib olingan hududlarning umumiy maydoni besh ming kv km edi. “Qamal uzugi” ichiga Boltiq floti, Leningrad frontining aksar qismi va ko‘plab oddiy aholi kirgan edi. Qo‘shinlar va shaharning barcha tinch aholisini qo‘shib hisoblaganda 2,5 milliondan ortiqroq kishi blokadada bo‘lgan. Leningrad osmonida endi erkinlik bulutlari yo‘q edi, barcha temiryo‘l, daryo va avtomobil aloqalari uzilgan. Boshqa shaharlar bilan aloqalar faqatgina havo va Ladoga ko‘li orqali qattiq nazorat bilan bo‘layotgan edi.

    10-sentabrda Gitlerning 15 ta ko‘chma bo‘linmani “Markaz”ga o‘tkazish to‘g‘risidagi buyrug‘iga bo‘ysunmasdan Fon Leeb Leningradga hujum boshlab yuboradi. Natija kutilganidek bo‘ldi – shahar atrofidagi sovet qo‘shinlari mudofaasi buzildi. Qamalda o‘tgan 872 kun esa alohida bir mavzu, uni bu yerda shunchaki yozib o‘tishning iloji yo‘q.

    Mirjalol Qosimov tayyorladi.

    05.09.2020, 09:13   Izoh (0)   55629
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Yevropa Ittifoqida turizm sektori pandemiya sabab daromadlarining chorak qisminigina saqlab qolgani ma’lum bo‘ldi

    05.09.2020, 08:54

    Britaniyalik olimlar COVID-19’ning og‘ir shakli bilan kasallanganlarda qaysi preparat yaxshi samara berishini aniqladi

    05.09.2020, 08:33

    Die Welt: Yevropa Ittifoqi Lukashenkoga qarshi sanksiyalar qo‘llashni rad etdi

    05.09.2020, 06:27

    Dunyoda kamida 7 ming nafar tibbiyot xodimi COVID-19 asoratlaridan vafot etgani ma’lum qilindi

    05.09.2020, 00:10

    Turkmanistonning Sarhadobod shahrida pista terishga jo‘natilgan 11 nafar askar halok bo‘ldi

    04.09.2020, 23:45

    Koronavirus pandemiyasiga qaramasdan Turkmanistonda talabalar paxta terimiga jo‘natiladi

    04.09.2020, 23:20
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    Sistit — bu uyat emas!


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi

     

    Tavsiya etamiz

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Farg‘onada sifati kafolatlanmagan 8 mlrd so‘mlik dorilar savdoga chiqarilishining oldi olindi

    O‘zbekiston | 31 may, 09:56

    4-iyundan boshlab AQSHdan po‘lat va alyuminiy importiga 50 foizlik bojlar kuchga kiradi

    Dunyo | 31 may, 09:23

    Rossiyada Putinni Gitlerga o‘xshatib mem qilganlar jazolanadi

    Dunyo | 30 may, 23:55

    Zarafshon daryosidan noqonuniy ravishda qum-shag‘al qazib olgan shaxsga chora ko‘rildi

    O‘zbekiston | 30 may, 23:40

    “O‘zbekiston qo‘shni davlatlar bilan urushga kirishishi mumkin edi” – Abdulaziz Komilov

    O‘zbekiston | 30 may, 23:30

    AQSH Oliy sudi Trampga 500 ming muhojirni mamlakatdan chiqarib yuborishga ruxsat berdi

    Dunyo | 30 may, 23:25

    Nepalda o‘n minglab namoyishchilar monarxiyani tiklashni talab qilmoqda

    Dunyo | 30 may, 23:10

    “Daryo” dayjesti: 30-mayning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 30 may, 22:55

    Toshkent viloyatida svetoforning taqiqlovchi ishorasiga amal qilmagan haydovchining mashinasidan giyohvand modda topildi

    O‘zbekiston | 30 may, 22:40
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.