Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi siyosiy partiyalar fraksiyalari, qo‘mitalar, ishchi guruhlarida “2020-yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti to‘g‘risida”gi qonun loyihasini ikkinchi o‘qishga tayyorlash yuzasidan faol muhokamalar bo‘lib o‘tmoqda. Bu haqda palata matbuot xizmati ma’lum qildi.
Parlament quyi palatasi majlisida deputatlar mazkur qonun loyihasini konseptual jihatdan birinchi o‘qishda ma’qullagan edilar. Barcha siyosiy partiyalarning fraksiyalari o‘z pozitsiyasini bildirgandi. Hukumat hamda parlament quyi palatasining Budjet va iqtisodiy islohotlar qo‘mitasi oldiga loyihani ikkinchi o‘qishga tayyorlash doirasida uni keng muhokamalar qilish va deputatlar tomonidan bildirilgan takliflarni ko‘rib chiqish vazifasi qo‘yilgan edi.
Shuning uchun deyarli har bir norma bahsga sabab bo‘lmoqda. Chunki, parlament tarixida ilk marotaba mamlakatning asosiy moliyaviy hujjati qonun shaklida qabul qilinmoqda. Bu deputatlar va hukumat oldidagi katta mas’uliyatdir. Mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi, fuqarolarning manfaatlari hamda takliflarini hisobga olgan oqilona va maqbul byudjetni shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Shunday qilib, Vazirlar Mahkamasi vakillari va ekspertlar ishtirokidagi Budjet va iqtisodiy islohotlar qo‘mitasining yig‘ilishida qonun loyihasi moddama-modda ko‘rib chiqildi. Loyihani takomillashtirishga yo‘naltirilgan aniq fikrlar bildirildi.
Qonun loyihasida birinchi o‘qishdan so‘ng “Parlament ajratmalari” tushunchasi matndan chiqarib tashlanishi ko‘zda tutilmoqda. Oliy Majlis qoshidagi Davlat budjeti Boshqarmasi mutaxassislarining qayd etishicha, bu xorijiy mamlakatlar qonunchiligida kam uchraydi. Bundan kelib chiqib, qonun loyihasida ushbu tushuncha “O‘zbekiston Respublikasi respublika budjetidan ajratiladigan mablag‘lar” bilan almashtirilmoqda.
Undan tashqari, parlament a’zolari respublika budjetidan ajratiladigan mablag‘larga o‘zgartirish kiritish tartibiga aniqlik kiritish zaruriyati yuzasidan bir to‘xtamga kelishdi. Jumladan, hukumatga 10 foizdan ko‘p bo‘lmagan miqdorda budjet mablag‘larini vazirliklar va idoralar o‘rtasida taqsimlash huquqi beriladi. 10 foiz va undan ortiq miqdor bo‘lganida esa, Oliy Majlis palatalari ushbu jarayonni amalga oshiradi.
Shuningdek, deputatlar qonun loyihasining 12-moddasini “parlament respublika budjetidan Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlariga ajratiladigan tartibga soluvchi budjetlararo transfertlar miqdorlarini tasdiqlaydi” degan norma bilan to‘ldirishni taklif etmoqda.
Mahalliy budjetlarning shakllanishida va ularning daromadlari taqsimlanishida, qo‘shimcha mablag‘larning sarflanishida xalq deputatlari mahalliy Kengashlari vakolatlariga taalluqli normalarga aniqliklar kiritilmoqda. Deputatlarning taklif etishicha, mahalliy hokimliklarning takliflari yuzasidan mahalliy budjetning 10 foizdan kam bo‘lmagan qo‘shimcha daromadlarini ijtimoiy soha tashkilotlarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlashga yo‘naltiriladi. Bunda jamoatchilik fikriga muhim ahamiyat qaratish zarur.
Bundan tashqari, joriy yil 14-noyabrda o‘tkazilgan palata majlisida deputatlar tomonidan bir qator aniq takliflar bildirilgan edi. E’tiborlisi, qo‘mitalar, ishchi guruhlarida kechayotgan qizg‘in muhokamalarda ana shu taklif va fikr-mulohazalar har tomonlama o‘rganilib, ularning aksariyati inobatga olinmoqda.
Jumladan, deputat Feruza Eshmatova tomonidan qonun loyihasida 2020-yildan boshlab, mahalliy Kengashlarga budjetlarni shakllantirish va qabul qilishda to‘liq mustaqillik berilishini qo‘llab-quvvatlagan holda, o‘z navbatida, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlami uchun qonun hujjatlarida belgilangan tadbirlar, xususan, mahalla fuqarolar yig‘inlari tomonidan tayinlanayotgan nafaqalar, bemorlarga beriladigan orderlarning real talabga mutanosib bo‘lishi uchun zarur mablag‘larni o‘z vaqtida, to‘liq moliyalashtirilishini kim kafolatlab berishiga oydinlik kiritish lozimligi qayd etilgan edi.
Shundan kelib chiqib, qonun loyihasining 21-moddasiga qo‘shimcha ravishda mahalliy budjetlar daromadlarining prognoz ko‘rsatkichlari mahalliy hokimliklarning faoliyatiga bog‘liq bo‘lmagan holda 5 foizdan ortiq miqdorga bajarilmasa, xarajatlarni qoplash uchun Vazirlar Mahkamasiga budjetlararo transfertlar miqdorini oshirish yuzasidan murojaat qilishi, shuningdek, ushbu tartibda tuman va shahar hokimliklari viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklariga murojaat etishlari belgilab qo‘yilishini ko‘zda tutuvchi alohida band kiritildi.
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati Abdurashid Abduqodirov yangi joriy etilgan Soliq konsepsiyasida budjet tashkilotlariga yagona ijtimoiy to‘lov stavkasi 25 foiz, xususiy sektor uchun 12 foiz etib belgilangani ta’kidlar ekan, oliy ta’lim muassasalari ham soliq to‘lovchi sifatida yagona ijtimoiy to‘lov stavkasining 25 foizida to‘lab kelayotganini aytgan edi. Lekin, deputatning fikricha, oliy ta’lim muassasalarining qariyb 70 foiz, ba’zilarining esa, 95 foiz xarajatlari kontrakt to‘lovlari mablag‘lari hisobidan shakllanadi. Shu sababli, mazkur mablag‘lar xalq to‘lagan puldan ushlanishini e’tiborga olsak, oliy ta’lim muassasalarining yagona ijtimoiy to‘lov stavkasi 12 foizga tushirilishi lozim.
Mazkur masala Qonunchilik palatasida Moliya, Oliy ta’lim va o‘rta-maxsus ta’limi vazirliklari va boshqa mutasaddi vazirlik xodimlari ishtirokida “2020-yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti to‘g‘risida”gi qonun loyihasini ikkinchi o‘qishga tayyorlash jarayonida deputat tomonidan ko‘tarilgan ana shu dolzarb masala atroflicha o‘rganib chiqilmoqda. Bu masalani ishlab chiqilayotgan yangi tahrirdagi Soliq kodeksiga kiritish taklifi ilgari surildi.
Deputatlar ilgari surgan taklifga ko‘ra, qonun loyihasining 11-moddasiga qo‘shimcha ravishda Qonunchilik palatasiga O‘zbekiston Respublikasi respublika budjeti, Davlat maqsadli jamg‘armalari hamda O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasining tasdiqlangan umumiy xarajatlarining 3 foizidan oshgan qismini ishlatishga O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari tomonidan ruxsat berish normasi kiritilmoqda.
Alohida ta’kidlash lozimki, deputatlar tomonidan har tomonlama chuqur o‘rganishlar asosida muhokama qilinayotgan mazkur qonun loyihasiga shu kabi 20 ga yaqin o‘zgarish kiritilmoqda. “2020-yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti to‘g‘risida”gi qonun loyihasining muhokamasi davom etmoqda.
Izoh (0)