Dubayda art-galereya ochgan samarqandlik Natalya Andakulova “Kommersant.uz” nashriga BAAdagi san’at bozori va Amirliklarda biznes yuritishning o‘ziga xos jihatlari haqida hikoya qildi.
Andakulova Gallery BAA aholisi va mehmonlarini O‘rta Osiyo san’ati bilan tanishtiradi. U O‘rta Osiyoda mazkur konsepsiyali yagona galereya. Natalya galereyani 2012-yilda tashkil qildi va besh yillik faoliyati davomida o‘z sohasida nom qozonishga erishdi: Andakulova Gallery vernisajlari va madaniy aksiyalariga san’at ixlosmandlari tashrif buyuradi, ularni Wall Street Journal, Financial Times, The National o‘z sahifalarida yoritib boradi.
Natalya Andakulova Samarqand arxitektura shoh asarlari orasida ulg‘aydi va ular unda san’atga muhabbat uyg‘otdi. Navoiy davlat pedagogika institutida tahsil olish davomida u tasviriy san’at darslarini ola boshlaydi, ko‘rgazma va rassomlar ustaxonalariga boradi. Informatika yo‘nalishi bo‘yicha magistraturani tugatgan Natalya Londonga yo‘l oladi va u yerdagi Christie’s Education’da “Art-biznes” kursida tahsil oladi.
Bugungi kunda Natalya galereya rahbarligini I.Ye.Repin nomidagi Peterburg davlat tasviriy san’at, haykaltaroshlik va arxitektura akademik institutidagi tahsil bilan uyg‘unlashtirmoqda.
Nega Dubay?
— Galereya ochish g‘oyasi qanday paydo bo‘lganligi haqida hikoya qilsangiz?
— Galereya — mening birinchi va yagona ish joyim. Asosiy g‘oya O‘rta Sharq jamiyatini O‘rta Osiyo rassomlari bilan tanishtirishdan iborat edi. Bizda iste’dodli rassomlar juda ko‘p va ularga bu hududda qiziqish katta. O‘zbekiston milliy tasviriy san’ati o‘ziga xos: kuchli maktab hamda tabiatimiz go‘zalligi va boy tarixidan kelib chiqadigan ranglarning g‘aroyib uyg‘unligi. Dubay Ibn Sino, Xorazmiy, Termiziy, Ulug‘bek, Amir Temur kabi ajdodlarimiz bilan tanish. Biroq men va galereyam uchun endi zamonaviy san’atni ko‘rsatib berish muhim.
Bugun BAA art-bozori va madaniy hayoti juda tez rivojlanmoqda. Agar o‘n yil avval Dubayda bor-yo‘g‘i o‘nta galereya bo‘lgan bo‘lsa, bugun ularning soni yuzga yaqin. Yaqin vaqt ichida Dubayda Fransiyaning Luvr va Amerikaning Solomon Guggenxaym zamonaviy san’at muzeyi filiallari ochiladi. Zamonaviy san’at trendga aylanmoqda. Men kichikroq tadqiqot o‘tkazib, bu yerda O‘rta Osiyo san’atini namoyish etadigan galereya yo‘qligini payqadim. Shuning uchun bu bo‘shliqni to‘ldirishga qaror qildim.
Andakulova Gallery’da uch toifadagi rassomlarning ishlari taqdim etilgan.
Birinchi toifa — Griffe — dunyo tan olgan rassomlar.
Ikkinchi toifa — Pure Luxury — galereya talablariga javob beruvchi rassomlar.
Uchinchi toifa — yosh, kelajagi bor rassomlar. Ularga galereya o‘zini topishga, o‘z ijodiy salohiyatini kashf etishga yordam beradi.
Galereyada ishlari namoyish etiladigan barcha rassomlar hududimiz bilan bog‘liqdir. Turli ko‘rinishdagi kollaboratsiyalar ham o‘tkaziladi, biroq ular ham u yoki bu shaklda O‘rta Osiyoga aloqadordir.
BAAda biznes va san’at
— Dubayda o‘z ishingni ochish va uni yuritish qanchalik qiyin?
— O‘z ishimni ochish qiyin bo‘lmadi, uni yuritish esa butunlay boshqa masala. Qiyinchiliklar asosan moliyalashtirish bosqichida yuzaga kelgan.
Galereyada ma’ruzalar, mahorat darslari va boshqa tadbirlar o‘tkaziladi, bu esa qo‘shimcha daromadga ega bo‘lish imkonini beradi. Shuningdek, vaqti-vaqti bilan moliyaviy kompaniyalar ham homiylik qilib turadi.
— Dubay hayotiga moslashishingiz qanday kechgan? Qanday afzalliklar va kamchiliklar bo‘lgan?
— Ingliz tilini bilish, ma’lumotga egalik va albatta o‘z maqsadlarimga erishishdagi qat’iylik moslashishning muhim jihatlari bo‘lgan. Afzalliklari shundaki, barcha to‘lovlar, litsenziyani yangilash, audit, hujjatlarni ro‘yxatdan o‘tkazish onlayn-rejimda amalga oshiriladi. Kamchiliklar ham bor — ijara qiymatining yuqori ekanligi.
— BAAda biznes yuritishning o‘ziga xos jihatlari qanaqa? Ish yuritish qoidalari biznikidan kuchli farqlanadimi?
— Biznes yuritish asoslari bir xil. Barchasini o‘z vaqtida bajarish, aniqlik, mukammallikka intilish har bir mamlakatda qadrlanadi.
— Galereyangizdagi eng qimmatbaho eksponat qancha turadi?
— Kartinalar narxi juda maqbul, bu esa ularni investitiyaviy jihatdan talabgir qiladi. O‘zbekiston biznesmenlariga maslahatim — san’atni kolleksiya qilishni boshlang. Bugungi kunda u qimmat turmaydi. To‘g‘ri, rassomlar haqida ma’lumot to‘plash, ustaxonalarga borish uchun vaqt topish kerak. Bu ham o‘ziga xos yoqimli jarayon.
San’at asarlarini kolleksiya qilish nafaqat uy yoki ofisingizda ko‘zni quvontiradi, balki ziyoli, keng madaniy dunyoqarash sohib ekanligingizga urg‘u beradi. Qolaversa, bu yaxshi investitsiya ham.
Ko‘pchilik san’atda hech narsani tushunmasligini ta’kidlashi mumkin. Bu normal holat. Kartina tanlash yoki butun bir kolleksiyani shakllantirishda yordam berishi mumkin bo‘lgan san’atshunoslar, art-ekspertlar bor. Amerikalik mashhur bankir va filantrop Devid Rokfeller Nyu-Yorkdagi savdolarda Mark Rotkoning kartinasini 72,8 million dollarga sotishga erishgan. Dastlab esa kartinani Zamonaviy san’at muzeyi mutaxassisi Doroti Millerning tavsiyasi bilan bor-yo‘g‘i 10 ming dollarga xarid qilgan.
— Siz taqqoslash imkoniyatiga egasiz. Dubay va Toshkentdagi san’at muhiti o‘ziga xos jihatlarini qanday ta’riflagan bo‘lardingiz?
— Dubayda butun dunyo bo‘yicha turli-tuman rassomlar ishlarini namoyish etadigan va ilgari suradigan xususiy galereyalar ko‘p. Bunday keng ko‘lamli ishlar tufayli art-ekspertlar va san’at ixlosmandlari nima istayotganligi haqida ko‘proq ma’lumotga ega bo‘lish mumkin.
Toshkentda esa art-kuratorlar bilan hamkorlikda eksperimental ko‘rgazmalar ko‘proq uyushtirilishini istardim. Ularda muhim masalalar ko‘tarib chiqilib, yangi texnologiyalar qo‘llanilishi mumkin.
O‘zbekiston art-bozori kelajagi
— O‘zbekiston san’at bozori holati va kelajagini qanday baholaysiz? Nimalarni o‘rganishimiz lozim?
— Yuqorida ham aytib o‘tganimdek, kolleksiya to‘plash madaniyatini joriy etish lozim. Shuningdek, metsenatlik (homiylik) masalasi ham muhim deb hisoblayman. Xayr-ehson qiluvchi kishilar huquqiy maqomini mustahkamlovchi va ularga soliq imtiyozlarini taqdim etuvchi qonun zarur. Bunday qonun butun Yevropada amal qiladi va yaqinda Rossiyada ham qabul qilindi.
O‘zbekiston xalqaro art-yarmarka, biyennale, rassomlar uchun tajriba almashuv rezidentsiyalarini o‘tkazishi, savodli xodimlarga ega bo‘lgan xususiy galereyalar ochishi lozim.
— O‘zbekistonda qanday loyihalarni amalga oshirdingiz?
— 2016-yilning oktabrida Andakulova Gallery O‘zbekiston badiiy akademiyasi ko‘rgazmalar zalining uchta maydonchasida bo‘lib o‘tgan ko‘rgazma uchun konseptual san’at loyihalariga tayyorgarlik jarayonini qo‘llab-quvvatladi. Ekspozitsiyaga Yaqin Sharq, Lotin Amerikasi, MDH, Markaziy Osiyoning 40 ta mamlakati rassomlarining ishlari kiritildi.
2016-yilning 17-noyabrida Dubaydagi Andakulova Gallery galereyasida O‘zbekistonning 25 yilligiga bag‘ishlangan ko‘rgazmaning ochilish marosimi bo‘lib o‘tdi.
— O‘zbekistonda galereya ochishni rejalashtirmayapsizmi?
— Albatta, Toshkentda galereya ochishni istardim. Biz buning ustida ishlayapmiz, biroq hozircha bu masala moliyalashtirishga borib taqalmoqda.
— San’atga bo‘lgan munosabatingiz? U siz uchun nimani anglatadi?
— San’at mening hayotimda ulkan o‘rin egallaydi. Biroq galeriya sohibi uchun san’atni sevish kifoya qilmaydi, san’atning eng yaxshi namunalarini ilgari surish bilan jiddiy shug‘ullanish lozim. Ular orqali madaniyat, meros, dunyoqarash uzatiladi.
— Yaqin vaqt ichida sizdan nimalar kutishimiz mumkin?
— Hozirgi paytda mashur rassom, akademik Bahodir Jalilovning 70 yilligiga bag‘ishlangan ko‘rgazmaga tayyorlanmoqdamiz. Shuningdek, Skira nashriyot uyi bilan hamkorlikda u haqidagi monografiyani tayyorlamoqdamiz. Kitob taqdimoti ko‘rgazma bilan bir vaqtda 2018-yilning noyabrida Toshkentda bo‘lib o‘tadi.
Izoh (0)