• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12694.97
    • RUB161.6
    • EUR14878.5
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +38°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Novosibirsklik olimlar jahonda birinchi bo‘lib Amir Temur sarkardalari tarjimai holini tikladi

    Rossiyaning Novosibirsk davlat universiteti (NDU) mutaxassislari jahon tarixida ilk bor buyuk Amir Temurning eng yaxshi 12 sarkardasi harbiy tarjimai holini tikladi. Bu haqda NDU gumanitar tadqiqotlar laboratoriyasi yetakchi ilmiy xodimi, tarix fanlari doktori Leonid Bobrov “TASS”ga ma’lum qildi.

    Foto: “TASS”

    Foto: “TASS”

    “Tarixan shunday shakllanganki, jahon fanida nafaqat asosiy istilochi — Napoleon yoki Chingizxon kabilarning shaxsi, balki ularning lashkarboshilari tarjimai hollari ham o‘rganiladi. Napoleonning marshallari, Chingizxonning harbiy qo‘mondonlariga bag‘ishlangan yuzlab ilmiy ishlar bor. Biroq osiyolik eng yorqin qo‘mondon hisoblangan Amir Temurning sarkardalari haqida birorta ilmiy ish tayyorlanmagan”, — dedi agentlik suhbatdoshi.

    Bobrovning so‘zlariga ko‘ra, bu kabi ilmiy ishlarning yo‘qligiga, katta ehtimol bilan, aksariyat g‘alabalarga shaxsan o‘zi erishgan Temurning harbiy dahosi uning barcha safdoshlari muvaffaqiyatlarini soya ostida qoldirgani sabab bo‘lishi mumkin. Masalan, Temurdan farqli o‘laroq, Chingizxon birinchi navbatda siyosat va davlat arbobi, undan keyin sarkarda edi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqdaki, bir qator harbiy yurishlarni Amir Temur katta ishonch bildirgan harbiy qo‘mondonlar muvaffaqiyatli amalga oshirgan.

    “Bu — Temur sarkardalarining tarjimai hollarini tiklash bo‘yicha birinchi ilmiy ish. Bu sarkardalar orasida hozirgi zamon harbiylarini ham qiziqtirishi mumkin bo‘lgan haqiqatan-da yorqin qo‘mondonlar bo‘lgan. Ularning tarjimai holi XIV asrdagi Osiyoning eng qudratli armiyasida harbiy fikr qanday rivojlanganini kuzatish imkonini beradi”, — deydi tarixchi.

    12 sarkarda

    Bobrovning so‘zlariga ko‘ra, Amir Temur sarkardalarini shartli ravishda uch guruhga bo‘lish mumkin. Birinchi guruh — “sarkarda bo‘lish uchun tug‘ilganlar”, ular haqiqatan iqtidorli bo‘lgan va Amir Temur bu iqtidorni ko‘ra bilgan. Ikkinchi guruh — “lavozim bo‘yicha sarkardalar”, ular Temur safdoshlarining farzandlari bo‘lib, lashkarboshilik va lashkarni ota-bobosidan meros qilib olgan. Uchinchi guruh — “sarkarda bo‘lib tug‘ilganlar”, ya’ni, shaxsan Temurning qo‘lida saboq olgan temuriyzodalar.

    Novosibirsklik tarixchilar Temurning eng yorqin 12 safdoshi haqidagi risolalar ketma-ketligini chop etishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. 2016—2017-yillarda chop etiladigan mazkur chiqishlarning dastlabkisi Jahonshoh-bahodirga bag‘ishlanadi.

    “U, ehtimol, Amir Temurning ajoyib sarkardalar guruhidagi eng iqtidorli lashkarboshi bo‘lsa kerak. Uning ‘harbiy dastxati’ni men Suvorov bilan taqqoslagan bo‘lardim. U O‘rtayer dengizidan tortib Irtish daryosi sohillarigacha bo‘lgan hududlarda jang qilgan, har doim Temur bilan yelkadosh bo‘lib, o‘nlab g‘alabalarga erishgan. Oxir-oqibat, siyosiy qarama-qarshiliklar va ayollar bilan bog‘liq nizolar sabab o‘z safdoshining qo‘lida halok bo‘lgan”, — deydi Bobrov.

    Olimning qo‘shimcha qilishicha, uning sarkardalar haqidagi mazkur ilmiy ishi o‘zbek va qozoq tarixchilari uchun qiziq bo‘lishi mumkin. Ma’lum bo‘lishicha, Temur bilan safdosh bo‘lgan sarkardalarning urug‘lari hozirgi qadar O‘zbekiston va Qozog‘iston hududida istiqomat qiladi.

    Taktika bo‘yicha daho

    Bobrovning qayd etishicha, nafaqat Temurning sarkardalari, balki uning armiyasi qanday qurollardan foydalangani, harbiy ishni qanday tashkil etgani, taktika va strategiyalari ham chuqur o‘rganilmagan.

    “Biz chop etilmagan materiallar — arxeologik topilmalar, butunligicha saqlanib qolgan qurol-aslaha va sovutlar, XIV asr oxiri — XV asr boshiga taalluqli tengi yo‘q tarixiy yozma manbalar ustida so‘nggi yillarda faol ishladik. Ushbu manbalar Temur qo‘llagan jang olib borish taktikalarini eng mayda detallarigacha qayta tiklash imkonini beradi. Amir Temur qo‘llagan taktika va strategiyalar harbiy san’atda haqiqiy olg‘a siljish bo‘lgan, bu taktikalar ko‘p jihatdan o‘z zamonidan ilgarilab ketgan edi”, — deydi tarixchi.

    Amir Temur ishlab chiqqan eng samarali taktik usullardan biri qoʻshin qanotlarini dushman hujumidan himoya qiluvchi suvoriy harbiy qism — qumbul (qanbul)lardan foydalanish edi. Bu Chingizxon davridan beri dushmanni qanotdan aylanib o‘tib, mahv etib kelayotgan otliq ko‘chmanchilarga qarshi samarali kurashish imkonini bergan.

    Oltin O‘rda ko‘chmanchilari Amir Temur bilan janglarda uning qumbullarini zararsizlantira olmagan. Oqibatda, Amir Temur Oltin O‘rdaga hal qiluvchi zarbani berib, shu bilan Rusning mo‘g‘ul-tatar tutqunidan qutulishiga bilvosita ta’sir qilgan.

    Bobrovning so‘zlariga ko‘ra, novosibirsklik tarixchilar olti yildan beri Amir Temur armiyasini o‘rganmoqda va to‘rt yildan so‘ng miqyosi katta bo‘lgan monografiyani chop etishni maqsad qilgan. Bu, ta’kidlashlaricha, Amir Temur tomonidan asos solingan saltanatning armiyasi va harbiy faoliyatini qamrab olgan jahon tarixidagi ilk ilmiy tadqiqot bo‘ladi.

    Amir Temur tomonidan O‘rta asrlarda tashkil etilgan Temuriylar saltanati maydoni Qora dengizdan Hindistongacha, Volga daryosi bo‘ylaridan Fors ko‘rfazigacha cho‘zilgan edi. XVI asr boshiga qadar yashagan saltanat poytaxti Samarqand shahri edi.

    25.02.2016, 11:41   Izoh (0)   16258
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Bojxona qo‘mitasida yangi tahrirdagi Bojxona kodeksiga bag‘ishlangan seminar-trening tashkil etildi

    25.02.2016, 11:04

    Prezident Mehnat vazirligi tuzilmasini tasdiqladi

    25.02.2016, 10:55

    O‘zbekistonning Rossiyadagi yangi elchisi tayinlandi

    25.02.2016, 09:47

    Malayziya samolyotini urib tushirishda ayblangan Putin, Toshkentda yangilangan 121 yillik rekord, 69-o‘rindagi O‘zbekiston va kunning boshqa muhim yangiliklari

    24.02.2016, 19:41

    Termizda havo haroratining iliqligi bo‘yicha 53 yil avvalgi rekord yangilandi

    24.02.2016, 19:27

    Toshkentda 25-fevral kuni havo harorati +24 darajagacha iliq bo‘ladi

    24.02.2016, 16:31
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Yoz osmonning o‘zidayoq boshlanadi: Silk Avia Toshkentdan Issiqko‘lga kunlik aviaqatnovlarni yo‘lga qo‘ymoqda


    “AloqaBank” yoshlar bilan ishlashga oid dasturlarni kengaytirmoqda


    Market Yandex Go Samarqandda ishga tushdi


    Toshkentda Sting brendi homiyligida "Formula-1" filmining premyerasi bo‘lib o‘tdi


    “Kia Go!”: Kia Sonet egalarining uchrashuvi – yil davomida birga


    Qayerga investitsiya kiritish mumkin? Qanday aktiv turlari mavjud? 


    Kapitalbank investitsiyalari – O‘zbekiston yoshlari kelajagiga sarmoya


     Navoiy innovatsiyalar universiteti: zamonaviy bilim sari ishonchli qadam 


    “Kia Go!”: Kia Sonet egalarining uchrashuvi – yil davomida birga


    Savdo, fintex va “yashil” loyihalar: Octobank Xitoy bilan hamkorlikni qanday yo‘lga qo‘ymoqda


    Toshkent va Bangkok o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aviaqatnov: Centrum Air yangi xalqaro yo‘nalishni ishga tushiradi 


    Qashqadaryo va Buxoroda amalga oshirilgan quyosh energiyasi loyihalariga 1 yil to‘lishi munosabati bilan rasmiy tadbir bo‘lib o‘tdi


    BI Group va Asakabank O‘zbekistonda tijorat ko‘chmas mulki uchun biznes ipotekasini ishga tushirdi


    Faqat tekshirilgan foydalanuvchilar: nima uchun to‘lov ilovalari  shaxsni tasdiqlashni so‘raydi


    Qashqadaryoning Chimyoni – Miraki haqida siz bilmagan faktlar

     

    Tavsiya etamiz

    NATO tarixi – dunyodagi eng qudratli harbiy tashkilotning obro‘si pasaymoqdami?

    26 iyun, 20:31
    Audio Icon

    Joy hammaga yetardi: Jeyms Kemeronga ko‘ra, “Titanik” yo‘lovchilarining omon qolish imkoniyati bo‘lgan

    25 iyun, 23:50

    “Trampning Titanigi to‘xtaydi” — Eron elchisi

    25 iyun, 13:39

    AQSHning Yaqin Sharqdagi harbiy bazalari soni nechta va qayerda joylashgan?

    24 iyun, 19:05
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    O‘zbekistonda qurilish oynalari chiqindilarini qayta ishlash uchun utilizatsiya yig‘imi joriy etilishi mumkin

    O‘zbekiston | 1 iyul, 15:05

    Samsung uchga buklanadigan smartfon va “o‘ta ingichka” Galaxy Z Fold 7 ni taqdim etadi (video)

    Texnologiyalar | 1 iyul, 14:55

    The New York Times XXI asrning eng yaxshi 100 ta filmini e’lon qildi. Birinchi o‘rinni koreys filmi egalladi

    Kino | 1 iyul, 14:40

    “Barselona” Messi va boshqa futbolchilarga to‘lanmay qolgan qarzlarini yopdi

    Sport | 1 iyul, 14:36

    Turkiyada payg‘ambarlarni karikatura qilgan 4 nafar shaxs qo‘lga olindi (video)

    Dunyo | 1 iyul, 14:25

    Rossiyada biometrik ma’lumot topshirmagan xorijliklar mobil aloqadan uziladi

    Dunyo | 1 iyul, 13:58

    Enn Heteuey “Qattiqqo‘l xonim” filmining davomida suratga tushadi

    Kino | 1 iyul, 13:47
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.