19-mart kuni ma’rifat olami an’anaviy ravishda Mahmud Zamaxshariy tavalludini nishonlaydi, deb yozadi “Index.uz”. U ko‘plab boshqa yutuqlari bilan bir qatorda, o‘zi xorazmlik bo‘la turib, arab tili qoidalarini birinchilardan bo‘lib tuzib chiqqani bilan mashhurdir. Hozirgacha ham ko‘pgina mamlakatlarda arab tilini uning grammatikasiga asoslanib o‘rganishadi.
Allomaning to‘liq ismi Abul Qosim Mahmud ibn Umar az-Zamaxshariy bo‘lib, u 1075-yil 19 mart kuni Xorazmning katta qasabalaridan biri — Zamaxshar qishlog‘ida tavallud topdi.
Og‘ir illat tufayli u yoshligidan bir oyoq bo‘lib qolgan va shundan so‘ng otasi uni endi og‘ir mehnatga yaramaydi, deb kiyim tikuvchi ustaga shogirdlikka bermoqchi bo‘ladi. Biroq yoshligidan ilmga havasmand o‘sgan Mahmud otasidan o‘zini madrasaga o‘qishga yuborishni so‘raydi. O‘g‘lidagi ilmga bo‘lgan zo‘r ishtiyoq va havasni sezgan otasi uni madrasaga beradi.
Az-Zamaxshariy Buxoroda o‘qishni tugatgach, bir necha yil Xorazmshohlar xizmatida bo‘lib, kotiblik bilan shug‘ullanadi, hukmdorlar bilan yaqinlashishga urinadi. Biroq qobiliyati, ilmi, fazilatiga yarasha biror mansab va munosib e’tibor ko‘rmagach, o‘zga yurtlarga safar qiladi, matlabu maqsadlarining ushalishiga umid bog‘laydi.
Az-Zamaxshariy hayoti davomida Marv, Nishopur, Isfahon, Shom, Bag‘dod va Hijozda, ikki marta Makkada bo‘ldi. Olim bu yerda ilmiy ishlarini davom ettirdi, arab tili grammatikasi va lug‘atini hamda mahalliy qabilalarning lahjalari, maqollari, urf-odatlarini chuqur o‘rgandi, bu mintaqa jug‘rofiyasiga oid xilma-xil ma’lumotlarni to‘pladi.
Az-Zamaxshariy oxirgi marta Makkadan qaytib Xorazmda bir necha yil yashaydi va 1144-yil 14-aprelda vafot etadi
Izoh (0)