Banklarda qaytarilmayotgan kreditlar miqdori rekord darajada ko‘paydi

O‘zbekiston banklarida muammoli kreditlar miqdori bir yilda 3,5 trillion so‘mga ortdi. Bu haqda Markaziy bank maʼlumot berdi.

2025-yil 1-mart holatiga ko‘ra, O‘zbekistondagi tijorat banklarining muammoli kreditlari (NPL) 24 trillion 348 milliard so‘mga yetdi. Taqqoslash uchun, 2024-yil mos davrida muddati o‘tgan qarzlar ulushi 20 trillion 850 milliard so‘m bo‘lgan.

Joriy yil fevral oyi yakunida banklarning jami kredit qoldig‘i 540 trillion so‘mdan oshgan (370,6 trillion so‘mi davlat banklariniki). Shundan muammoli kreditlar ulushi 4,5 foizga teng.

Qaytarilmayotgan kreditlarning 17 trillion so‘mdan ortiq qismi davlat ulushi mavjud banklarga tegishli (2024-yil 1-martda 16,1 trillion so‘m bo‘lgan). Qolgan 7,3 trillion so‘m xususiy banklar ajratgan mablag‘lardir (o‘tgan yil mos davrida 4,7 trillion so‘m edi). Ko‘rish mumkinki, so‘nggi bir yilda xususiy banklardagi muammoli kreditlar miqdori tez o‘sib, 2,6 trillion so‘mga ko‘paygan.

Davlat banklari orasida eng ko‘p undirilmayotgan qarzlarni O‘zmilliybank bergan — 4 trillion so‘m. Bir yil avval bu raqam 3,4 trillion so‘m bo‘lgan.

Keyingi yirik miqdor O‘zsanoatqurilishbankida — 2,95 trillion so‘m. O‘tgan yili 1-martda 2,5 trillion so‘m edi.

Agrobank undira olmayotgan qarzlar ham deyarli 2,9 trillion so‘mga yaqin. 2024-yil fevral yakunida bu ko‘rsatkich 2 trillion so‘mni tashkil etgan.

Biznesni rivojlantirish bankining muammoli kreditlari 2,1 trillion so‘mga yaqin. Bir yil avval mazkur raqam 2,9 trillion so‘m edi. Qarzlarni undirish hisobiga, vaqtida qaytarilmayotgan pullar 800 milliard so‘m atrofida kamaygan.

Xususiy banklardan Ipoteka bank muammoli kreditlari hamon eng ko‘p bo‘lib qolmoqda — 3,8 trillion so‘m. O‘tgan yilning martida mazkur raqam 3 trillion so‘mni tashkil etgan. Yaʼni 12 oy ichida qaytarilmayotgan qarzlar 800 milliard so‘mga ko‘paygan.

Shu bilan birga, Kapitalbank muammoli kreditlari 1,5 trillion so‘mdan oshdi. Bir yil ilgari bu raqam 490 milliard so‘m edi. Qolgan barcha xususiy banklar muammoli kreditlarining jami miqdori ikki trillion so‘mdan kam.

Maʼlumot uchun, muammoli kredit (NPL) termini to‘lov muddati 90 kundan o‘tgan va qaytarilmayotgan kredit qarzdorligiga nisbatan ishlatiladi. So‘ngi yillarda O‘zbekistonda mazkur turdagi qarzdorlik ulushi sezilarli o‘sib bordi.

Markaziy bank hisob-kitoblariga ko‘ra, 2020-yil yakunida mamlakatda muammoli kreditlar jami 5,8 trillion so‘m bo‘lgan. 2021-yil oxiriga kelib, mazkur miqdor deyarli uch barobarga — 17 trillion so‘mgacha oshgan. Keyingi o‘sish to‘lqini 2024-yilga to‘g‘ri kelgan. O‘tgan yilning 1-yanvarida muddati o‘tgan kreditlar 16,6 trillion so‘m edi. Bir oy ichida mazkur ko‘rsatkich 20 trillion so‘mgacha chiqqan, may oyi avvalida esa 23,3 trillion so‘mgacha o‘sgan.

Avvalroq Markaziy bank masʼuli muammoli kreditlarning 25 foizi jismoniy, 85 foizi yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar hissasiga to‘g‘ri kelishini maʼlum qilgandi.

Hisob-kitoblarga qaraganda, davlat dasturlari uchun berilgan kreditlardan qaytarilmayotgan qismi ham sezilarli yuqori. Masalan, 2024-yil yakunidagi umumiy 21,2 trillion so‘mlik muammoli kreditlarning 1,3 trillion so‘mi “Oilaviy tadbirkorlik” dasturi uchun berilgan. Dasturga yil davomida yo‘naltirilgan kreditlarning 8 foizi muammoga aylangan.