Ўзбекистонда ҳаёти ёки соғлиғи хавф остида қолган болалар ота-онасидан олиб қўйилиши мумкин

“Болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш тўғрисида”ги қонун 14 ноябрь куни президент томонидан имзоланди.

Қонун 2024 йил 31 майда Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилиниб, 15 августда Сенат томонидан маъқулланганди. У 5 боб ва 51 моддадан иборат бўлиб, қонун билан болага нисбатан зўравонлик тушунчаси ва жисмоний, жинсий ва руҳий зўравонликдан ташқари унинг янги шакллари — ғамхўрлик кўрсатмаслик, эксплуатация, буллинг кабилар ҳам эътироф этилмоқда.

Шунингдек, давлат болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш учун тегишли ҳуқуқий, маъмурий, ижтимоий, иқтисодий ва бошқа чораларни кўриши, зўравонликдан жабрланувчиларни реабилитация қилиши ва уларнинг ҳуқуқларини тиклаши ҳамда уларни ижтимоий мослаштириш учун зарур бўлган самарали чоралар кўриши қонунан белгиланмоқда.

Мутасадди органларнинг болаларни зўравонликдан ҳимоя қилишга оид махсус ваколатлари, ўзаро ишлаш механизми ва масъулияти доираси кўзда тутилмоқда.

Хусусан, қонуннинг 13-моддасига кўра, Ички ишлар органлари болага нисбатан зўравонлик ва ғамхўрлик кўрсатмасликка йўл қўйган ота-оналар тўғрисидаги ахборотни ваколатли давлат органига юборади. Болаларга нисбатан зўравонлик содир этган ёки уни содир этишга мойил бўлган шахслар тўғрисидаги маълумотларни тўплайди, уларни таҳлил қилади.

Бундан ташқари, ваколатли давлат органига боланинг ҳаётига ёки соғлиғига бевосита таҳдид туғилган ҳолларда болани ота-онасидан (уларнинг биридан) олиб қўйишда кўмаклашади.

Болани ота-онасидан (уларнинг биридан) олиб қўйиш асоси 38-моддада белгиланган бўлиб, унга кўра, боланинг ҳаёти ёки соғлиғи бевосита хавф остида қолганда ваколатли давлат ортгани болани ота-онасидан (уларнинг биридан) ёки уни ўз қарамоғига олган бошқа шахслардан зудлик билан олиб қўйишга доир чоралар кўришга ҳақли. Бу фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органининг тегишли ҳужжатига асосан профилактика инспектори иштирокида амалга оширилади.

Бола олиб қўйилганда ваколатли давлат органи зудлик билан прокурорга хабар бериши, боланинг вақтинча жойлаштирилишини таъминлаши ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органи томонидан болани олиб қўйиш ҳақида ҳужжат қабул қилинганидан кейин 7 кун ичида ота-оналик ҳуқуқини чеклаш тўғрисида суга даъво билан мурожаат этиши шарт.

Ушбу қонун расмий эълон қилинган кундан эътиборан 6 ой ўтгач, 2025 йил 15 май куни кучга киради.