“Электромобилларга божларни гибрид автомобилларники билан тенглаштириш керак” — Савдо-саноат палатаси раиси

Жиззах аккумулятор заводининг техник директори хориждан Ўзбекистонга кириб келаётган аккумуляторлар учун утилизация йиғимини жорий қилишни таклиф қилганди. Унинг таклифи ижтимоий тармоқларда турли муҳокамаларга сабаб бўлди. Савдо-саноат палатаси раиси Даврон Ваҳобов ушбу масала атрофлича ўрганиб чиқилганини маълум қилиб, ҳолатга муносабат билдирди.

Унга кўра, электромобиллар импорти бўйича жаҳон тажрибаси ўрганилганда, етакчи хориж давлатларида ички иқтисодиётни ҳимоя қилиш мақсадида Хитойда ишлаб чиқарилган электромобилларга қўшимча божлар жорий қилингани ойдинлашган. Хусусан, Жаҳон савдо ташкилотининг аъзоси ҳисобланган ушбу давлатларда нотариф божлар миқдори қуйидагича белгиланган:

• АҚШда автомобиль нархининг 102,5 фоизини,
• Европа Иттифоқи давлатларида — 38,1 фоиз,
• Туркияда 50 фоиз,
• Бразилияда 2024 йилда 10 фоизгача, 2026 йилдан эса 35 фоизгача.

Шунингдек, Туркия мисолида кўриш мумкинки, Хитой электромобилларига нисбатан 10 фоиздан 50 фоизгача қўшимча божлар жорий қилинганидан сўнг, BYD компанияси ушбу мамлакатда 1 миллиард долларлик заводини қуриш тўғрисида қарор қабул қилди.

Бож тарифларининг нол қийматда сақланиб қолиши Хитой электромобилларининг сифатли хизмат кўрсатиш ва ҳеч қандай кафолатларсиз оммавий равишда мамлакатга кириб келишига сабаб бўлади. Alixpartners консалтинг фирмаси экспертларининг фикрича, 2030 йилга бориб, Хитойда электромобиль ишлаб чиқарувчи 137 та компаниядан фақатгина 19 таси даромадли бизнес сифатида сақланиб қолади.

Табиийки, қолган банкрот компаниялар ўз электромобилларини божхона божлари йўқ бўлган мамлакатларга олиб киришга уринади. Истеъмолчилар эса маҳаллий шароитларга мос бўлмаган, сифатли хизмат кўрсатиш имконияти йўқ бўлган электромобилларни сотиб олиш орқали катта харажатларга дучор бўлишлари мумкин, дейилади муносабатда.

Таъкидланишича, бутун дунёда аккумуляторларни қайта ишлаш масаласи долзарб аҳамиятга эга бўлиб қолмоқда. Бугунги кунда мамлакатда ушбу йўналишда бирон бир лойиҳа мавжуд эмас. Электромобилларга божларни гибрид автомобилларники билан тенглаштириб, аккумуляторларни қайта ишлаш бўйича лойиҳаларга жамғармалар ташкил этиб, янги технологиялар жалб қилиш керак.

Эслатиб ўтамиз, 2019 йилда Ўзбекистонга олиб кирилаётган электромобиллар божхона, акциз ва автотранспорт солиқларидан озод қилинган. 2021 йилнинг ноябрида ЙҲХББ электромобиллар учун “яшил” давлат рақамлари беришни бошлади.