Султонали Раҳматов ўз услуби ва йўналишига эга, Ўзбекистондаги биринчи рақамли композиторлардан бири эди. Бастакор шу йилнинг 28 июлида узоқ давом этган хасталиклар оқибатида вафот этди. “Дарё” санъаткорнинг шогирдлари билан унинг орзу-армонлари, ижоди, қийинчиликлари ва умрининг сўнгги кунлари ҳақида суҳбатлашди.
Созанда 1970 йил 13 январда Тошкент шаҳрида туғилган. 2006 йилда Нью Йорк Қироллик академияси композитори унвонига сазовор бўлиб, 2010 йилда “Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими” бўлган. Унинг “Ўзбекистон”, “Ҳаёт гули”, “Наврўз”, “Валс”, “Шарқ таронаси” каби кўплаб машҳур мусиқалари тингловчилар қалбидан ўрин олган. Ижодкор узоқ йиллар давомида қандли диабет, жигар циррози ва буйракда сув йиғилиши каби оғир хасталиклар билан курашиб келаётган эди.
“Ўнта номзод ичидан шогирдликка мени танлаб олган эди” — Дониёр Ғоипов, хонанда:
— Устозим Султонали Раҳматов билан 18 йил ҳамкорликда ижод қилдик, яхши-ёмон кунларни бирга баҳам кўрдик. Маданият институтининг 2-курсида ўқиётган чоғларим Султон акам Самарқанд шаҳрининг Регистон майдонида катта концерт қўйиш тараддудида эди. Шунда институтимиз раҳбариятидан овоз имконияти кенг вокалист керак, деб сўраган. “Менга бўйи баланд, чет тилларидан хабардор ва яхши овоз имкониятига эга йигит керак” деган ва ўнта номзоднинг ичидан мени танлаб олган. Биринчи кундан устоз-шогирдлик бошланган. У пайтларда устознинг бўй-басти баланд, соғлом, артистизм кучли эди, юзларидан нур ёғилиб турарди. Оилам ҳам шундай инсоннинг оркестрида яккахон солист бўлишимдан хурсанд бўлган, дейди ижодкор.
“Шогирд тушиб энг катта орзумга етгандим” — Гулюз, хонанда:
— Султонали Раҳматовни илк бор “Ўзбекконцерт”да учратганман. Ўша пайт устоз концертига аёл хонанда қидириб юрганида мени кўрсатишган экан. Овоз имкониятларимни синаб кўриб, мени жамоасига қабул қилган. Ёшлигимдаги улкан орзуларимдан бири амалга ошди деб жуда қувонганман. Самарқанддаги концертда инглиз ва бошқа чет тилларда қўшиқларнинг кўпини Дониёр Ғоипов дўстим билан биргаликда ижро этганмиз, дея эслайди хонанда.
“Концертни Регистон майдонида қўйишнинг сабаби бор эди” — Жавлон Қиличев, шогирди:
— Устоз билан 2005 йилда танишганмиз, шогирд бўлиб тушганман. Ижодий фаолиятимизни эса 2009 йилдан бошлаганмиз. Самарқанддаги концертидан кейин, навбатдаги альбомини бирга қилдик. 2010 йилда Регистонда яна бир бор концерт қўйди. Бу концертларни қўйишдан мақсад — мен ўзбекнинг ўғлониман, шу юртдан чиққан ижодкорман, ватанимда шундай тарихий бинолар бор деган маънода ташкил қилинганди. Буюк ижодкор, катта қалбли бастакор эди, дея хотирлайди.
Султонали Раҳматов Ўзбекистонда илк бор очиқ осмон остида концерт уюштирган. Ушбу концерт Самарқанддаги Регистон майдонида ўтказилди — у пайтга қадар ҳеч бир санъаткор тарихий обида фонида бундай тадбир ўтказмаган эди. Марҳум бастакор Америка ва Европада ҳам йирик масштабдаги концертлар беришни орзу қилган.
“Биз, албатта, Американи забт этамиз, дерди” — Дониёр Ғоипов, хонанда:
— Устозимнинг мақсади битта эди — 2007 йилдан то вафотига қадар Америкага чиқиб, ўз асарлари билан Ўзбекистон байроғини дунёга танитиш бўлган. Самарқанддаги концерт видеолар ҳатто Марказий Осиё, Европага чиқди, хатлар, мурожаатлар бўлди, лекин янги эшиклар очилиб кетмади. Америкадан таклифлар келди, деб болаларча қувониб кетарди. Лекин бир оз муддатдан таклиф билан чиққан одамлар ўз-ўзидан йўқ бўлиб қоларди. Доим у инсоннинг ёнида бўлганим учун бунга кўп гувоҳ бўлганман. Устоз бу мақсади йўлида ҳар қандай имкониятини ишга солди, ҳатто мурожаатлар қилди.
Америкадан бир одам “Концертингни уюштирамиз, бунинг учун катта пул керак” деб чиқди. Султонали акам ишониб, хурсанд бўлиб, уйи, машинасини сотди, катта-катта пуллар юборди. Устоз ўзига тўқ, яхши яшарди. Бор-будини сотиб, пулини жўнатгандан кейин анави одамлар йўқ бўлиб қолди. Устоз алданди. Унгача виза масалаларини ҳал қилиб юрганимизда, ҳарбий хизматдан ҳам маълумотнома сўрашди. Хизматни ўтамаганим учун бир ойликка бориб келасиз, кейин берилади, дейишди. Армияга бориб ҳам келдим, келишим билан устознинг ёнларига борсам, тушкун кайфиятда “Дониёр, бизни алдашди”, деди. Тушкунлик ҳолати ва қандли диабет ҳам шундан бошланди, дейди хонанда.
Бу орзулар унга армон бўлиб қолди. У Америка ва Европага чиқиш учун ёрдам сўраб раҳбарларга, тадбиркорларга ва миллиардер Алишер Усмоновга ҳам мурожаат қилган. Маълумотларга кўра, Европа ва Америкада реклама ташкил қилиш баҳонасида рус миллатига мансуб Андрей исмли шахс ундан 100 минг доллар олиб, ваъдасини бажармаган. Фирибгарга алдангани ва бирдан бир орзуси Америкага чиқиш бўлгани сабабли бу воқеа бастакорни чуқур тушкунликка солиб қўйган, соғлиғига ҳам салбий таъсир қилган.
“Катта пулга алданганига шахсан гувоҳ бўлганман” — Гулюз
— Алданган, катта суммага тушган пайтлари бўлди, бунга тирик гувоҳман. Сиқиладиган, кўп ташвишланадиган нарсаси — мусиқасини дунё давлатларига чиқара олмагани эди. Касалликни ҳам шу туфайли орттирди деб ўйлайман, сабаби жуда соғлом, бақувват одам эди. Ишлари, ҳаракатлари зое кетаётгани, ҳаракати бесамар бўлаётганини кўриб устознинг ўзи ҳам аста-секин ортга кетиб қолди, деди у.
“Вафотидан кейин санъатимизда оғир жудолик, деб бонг уришяпти” — Дониёр Ғоипов:
— Устоз катта-катта орзулар қиларди. Агар Европага чиқсам, касалликларимни енгиб, зўр бўлиб кетамиз. Ўзимизнинг офисимиз, овоз ёзиш студиямиз бўлади, бу ерда ижод қиламиз, мана бу ерда дам оламиз, ҳовузларимиз бўлади — жамоа бўлиб ишлаймиз деб айтарди. Орзулари кенг, беғубор, хокисор инсон эди. Ўтган замонда гапириш ҳам ҳозир оғир бўляпти, ҳанузгача ишонолмаймиз.
Режиссёр Саъдулла Абдуллаев ҳам бор кучи билан ёрдам берди, қайси докторга олиб бориш керак бўлса, олиб борди, табиблар ҳам — умуман, олиб бормаган жойи қолмади. Овқатланиш учун олиб борсам, ҳа эрийсизми, кучайибсиз-да, деб қўярди. Умрининг сўнгги кунларида ҳам тушлик қилаётганимизда “Мен сезяпман, кўряпсизми, Аллоҳ мени асраяпти. Биз ҳали орзуларимизга етамиз. Бўлмаса аллақачон бу касалликлар билан вафот этиб кетган бўлардим. Қанийди, йўллар очилса, соғайиб ҳам кетардим” деди. Шу куннинг эртасига юраги хуруж қилиб, шифохонага ётди. Жонлантириш бўлимигача ҳам кирдик, Саъдулла акам ҳамма жараённи назорат қилиб турди. Ҳатто ўзи ҳам интервью бериб, “Ўзбекистоннинг санъати, маданиятига катта ҳисса қўшган Султоналини наҳотки шундай ҳолатдан олиб чиқиб кетолмаймиз” деган гапларни айтди. Вафотидан кейин эса ҳамма ёқда Султонали, Султонали… Санъатимизда оғир жудолик деган гаплар…, дейди ижодкор.
“Мартабали шахслардан садо чиқмади” — Жавлон Қиличев:
— Ҳеч кимдан садо чиқмади, халқдан ҳам, тадбиркорлардан ҳам. Саъдулла Абдуллаев ҳам моддий, ҳам руҳан қўллаб-қувватлаб турди. Ўзи ҳам Султон акани жуда яхши кўрарди. Бор кучини ишга солди, охири имконияти қолмагач, мана банк картаси рақами, ёрдам беринглар, деди. Ўз юртимизнинг фарзанди бўлгани учун халқ қўллаб-қувватлади. Адашмасам шундай. Лекин ҳеч қандай тадбиркор, мартабали шахслар қўллагани йўқ, дейди у.
“Охирги марта кўрганимда маъноли қараб қолганди” — Дониёр Ғоипов:
— Умрининг сўнгги кунларида Мудофаа вазирлиги госпиталида ётганида, Саъдулла акам қўнғироқ қилиб, сен ҳам кел, кўргани борамиз деди. Бошқа шогирдлари билан бордим. Борсак, реанимацияда экан, ҳаво етмаяпти. Докторлар барака топсин, илтимос қилиб жонлантириш бўлимигача кирдик. Гапиришга қийналса-да, мен бу ердан тезроқ чиқишим керак, бекорга ётибман, ижод қилишим керак, бугун чиқиб кетаман, олдимизда концерт бор, деб тинмай шу гапларни гапирди. Кўнгилларини кўтариб ўтирдик. Айниқса, чиқиб кетаётганимда, устоз, ҳали соғайиб, оёққа туриб кетасиз деганимда, менга узоқ маъноли термилиб, раҳмат деб қолгани ҳеч кўз ўнгимдан кетмаяпти. Мен биламан, Султонали Раҳматов жаннатларда юрибди, дея устозини хотирлади хонанда.
Изоҳ (0)