Бугун Остона шаҳрида “Марказий Осиё - Хитой” иккинчи саммити бўлиб ўтади, унда Ўзбекистон Республикаси Президенти иштирок этади.
Охирги йилларда Марказий Осиё очилаётган имкониятларни биргаликда амалга оширишга қодир бўлган янада жипс минтақага айланди. Марказий Осиё руҳи пайдо бўлди. Халқаро минбарларда давлатларимиз овози бутун бир минтақани ифода этган ҳолда янада залворли ва аҳамиятли бўлиб бормоқда.
Самарали ҳамкорликни белгилаб берувчи “Марказий Осиё – Хитой” формати нафақат икки томонлама, балки кўп томонлама муносабатларни мустаҳкамлашда муҳим платформага айланмоқда.
Марказий Осиё ҳозир 80 миллион киши яшайдиган, 450 млрд. доллар қийматидаги ялпи ички маҳсулотга эга ҳудуд. Бу ерда жаҳон нефть ва газ захираларининг 7 фоизи, рақамли ва яшил трансформация учун зарур бўлган ўта муҳим нодир материалларнинг катта захиралари тўпланган. Хусусан, минтақада мавжуд 10 турдаги ўта муҳим материаллар захираси 5,2 фоиздан 38,6 фоизгача бўлган миқдорни ташкил этади.
Марказий Осиё минтақасининг Хитой билан савдо ҳажми жадал суръатларда ўсмоқда. Рақамларга мурожаат қиладиган бўлсак, бугунги кунда Хитойнинг Марказий Осиё билан савдо айланмаси 95 млрд долларга етди. Савдо ҳажмини ошириш бўйича ҳали ишга солиш мумкин бўлган имкониятлар етарлича.
Марказий Осиё рақобатбардош меҳнат ресурслари кўпайиб бораётган минтақа ҳисобланади. БМТ ҳисоб-китобларига кўра, 2050 йилга бориб минтақа аҳолиси 100 миллиондан ошади. Шу билан бирга, у энг ёш минтақалардан бири бўлиб қолади –аҳолининг ўртача ёши 30 га яқин бўлади. Бу рақамлар минтақанинг салоҳиятини кўрсатиш билан бирга ҳудудда истиқомат қилаётган аҳоли учун муносиб шарт-шароит яратиш зарурлигини ҳам билдирмоқда. Айнан жорий йилнинг 17 июнь куни Остона шаҳрида бўлиб ўтадиган “Марказий Осиё – Хитой” форматидаги иккинчи саммит ҳам ушбу мақсад сари қилинган ҳаракатлардан биридир.
Таъкидлаш жоизки, ҳозирда Марказий Осиё 10 дан зиёд “Марказий Осиё+” форматлари доирасида 40 га яқин давлат ва иккита минтақавий ташкилот билан фаол ҳамкорлик қилмоқда. Шу форматларнинг ўзи ҳам Марказий Осиё давлатлари ўзаро манфаатли ҳалқаро алоқаларни кўзлаган, кўп векторли сиёсат олиб бораётганини намоён қилмоқда.
Бу форматдаги биринчи саммит Марказий Осиё давлатлари ва Хитой ўртасидаги шериклик муносабатларини мустаҳкамлаш ва амалий ҳамкорликни кенгайтириш мақсадида 2023 йил 18-19 май кунлари Хитойнинг Сиан шаҳрида бўлиб ўтган эди. Ушбу саммит Марказий Осиё-Хитой муносабатларининг янги даврга киришини бошлаб берган эди, десак асло муболаға қилмаган бўламиз.
Ушбу саммитда Президентимиз савдо, инвестисия, транспорт ва гуманитар, экология соҳалари бўйича концептуал таклиф ва ташаббусларни илгари сурган эди. Хусусан, 6 давлатнинг миллий ривожланиш стратегиясини боғлаш, “янги иқтисодий мулоқот”ни шакллантириш, ўзаро боғлиқликни кучайтириш ва минтақа давлатларининг 2030 йилга бориб Хитой билан товар айирбошлаш ҳажмини 2 баравар оширишни таклиф қилган эди.
Остонада бўлиб ўтадиган иккинчи саммитнинг асосий аҳамияти минтақавий ҳамкорликни янада чуқурлаштириш, савдо-иқтисодий муносабатларни кенгайтириш ва янги истиқболли йўналишларни аниқлашдан иборат.
“Марказий Осиё – Хитой” иккинчи саммитида минтақа давлатлари раҳбарлари ва Хитой Халқ Республикаси Раиси Си Цзиньпин иштирок этади. Унда сиёсий, савдо-иқтисодий ва маданий-гуманитар соҳалардаги кўп томонлама ҳамкорликни янада ривожлантириш масалалари кўриб чиқилади, минтақавий ва халқаро аҳамиятга молик долзарб масалалар юзасидан фикр алмашилиши режалаштирилган. Шу билан бирга саммит доирасида Ўзбекистон Президенти Хитой Раиси билан икки томонлама учрашуви бўлиб ўтади. Якунда салмоқли қўшма ҳужжатлар қабул қилиниши кўзда тутилмоқда.
Умуман олганда, “Марказий Осиё – Хитой” ҳамкорлигининг янги суръатлари минтақанинг жаҳон сиёсати ва иқтисодиётидаги ўрнини мустаҳкамлашга хизмат қилиши шубҳасиз. Кутилаётган ушбу саммит ана шу эзгу йўлдаги яна бир муҳим қадам бўлади.
Анваржон Миркомилов,
“Тараққиёт стратегияси” маркази бўлим бошлиғи
Изоҳ (0)