Bugun Ostona shahrida “Markaziy Osiyo - Xitoy” ikkinchi sammiti bo‘lib o‘tadi, unda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti ishtirok etadi.
Oxirgi yillarda Markaziy Osiyo ochilayotgan imkoniyatlarni birgalikda amalga oshirishga qodir bo‘lgan yanada jips mintaqaga aylandi. Markaziy Osiyo ruhi paydo bo‘ldi. Xalqaro minbarlarda davlatlarimiz ovozi butun bir mintaqani ifoda etgan holda yanada zalvorli va ahamiyatli bo‘lib bormoqda.
Samarali hamkorlikni belgilab beruvchi “Markaziy Osiyo – Xitoy” formati nafaqat ikki tomonlama, balki ko‘p tomonlama munosabatlarni mustahkamlashda muhim platformaga aylanmoqda.
Markaziy Osiyo hozir 80 million kishi yashaydigan, 450 mlrd. dollar qiymatidagi yalpi ichki mahsulotga ega hudud. Bu yerda jahon neft va gaz zaxiralarining 7 foizi, raqamli va yashil transformatsiya uchun zarur bo‘lgan o‘ta muhim nodir materiallarning katta zaxiralari to‘plangan. Xususan, mintaqada mavjud 10 turdagi o‘ta muhim materiallar zaxirasi 5,2 foizdan 38,6 foizgacha bo‘lgan miqdorni tashkil etadi.
Markaziy Osiyo mintaqasining Xitoy bilan savdo hajmi jadal sur’atlarda o‘smoqda. Raqamlarga murojaat qiladigan bo‘lsak, bugungi kunda Xitoyning Markaziy Osiyo bilan savdo aylanmasi 95 mlrd dollarga yetdi. Savdo hajmini oshirish bo‘yicha hali ishga solish mumkin bo‘lgan imkoniyatlar yetarlicha.
Markaziy Osiyo raqobatbardosh mehnat resurslari ko‘payib borayotgan mintaqa hisoblanadi. BMT hisob-kitoblariga ko‘ra, 2050 yilga borib mintaqa aholisi 100 milliondan oshadi. Shu bilan birga, u eng yosh mintaqalardan biri bo‘lib qoladi –aholining o‘rtacha yoshi 30 ga yaqin bo‘ladi. Bu raqamlar mintaqaning salohiyatini ko‘rsatish bilan birga hududda istiqomat qilayotgan aholi uchun munosib shart-sharoit yaratish zarurligini ham bildirmoqda. Aynan joriy yilning 17 iyun kuni Ostona shahrida bo‘lib o‘tadigan “Markaziy Osiyo – Xitoy” formatidagi ikkinchi sammit ham ushbu maqsad sari qilingan harakatlardan biridir.
Ta’kidlash joizki, hozirda Markaziy Osiyo 10 dan ziyod “Markaziy Osiyo+” formatlari doirasida 40 ga yaqin davlat va ikkita mintaqaviy tashkilot bilan faol hamkorlik qilmoqda. Shu formatlarning o‘zi ham Markaziy Osiyo davlatlari o‘zaro manfaatli halqaro aloqalarni ko‘zlagan, ko‘p vektorli siyosat olib borayotganini namoyon qilmoqda.
Bu formatdagi birinchi sammit Markaziy Osiyo davlatlari va Xitoy o‘rtasidagi sheriklik munosabatlarini mustahkamlash va amaliy hamkorlikni kengaytirish maqsadida 2023 yil 18-19 may kunlari Xitoyning Sian shahrida bo‘lib o‘tgan edi. Ushbu sammit Markaziy Osiyo-Xitoy munosabatlarining yangi davrga kirishini boshlab bergan edi, desak aslo mubolag‘a qilmagan bo‘lamiz.
Ushbu sammitda Prezidentimiz savdo, investisiya, transport va gumanitar, ekologiya sohalari bo‘yicha konseptual taklif va tashabbuslarni ilgari surgan edi. Xususan, 6 davlatning milliy rivojlanish strategiyasini bog‘lash, “yangi iqtisodiy muloqot”ni shakllantirish, o‘zaro bog‘liqlikni kuchaytirish va mintaqa davlatlarining 2030 yilga borib Xitoy bilan tovar ayirboshlash hajmini 2 baravar oshirishni taklif qilgan edi.
Ostonada bo‘lib o‘tadigan ikkinchi sammitning asosiy ahamiyati mintaqaviy hamkorlikni yanada chuqurlashtirish, savdo-iqtisodiy munosabatlarni kengaytirish va yangi istiqbolli yo‘nalishlarni aniqlashdan iborat.
“Markaziy Osiyo – Xitoy” ikkinchi sammitida mintaqa davlatlari rahbarlari va Xitoy Xalq Respublikasi Raisi Si Szinpin ishtirok etadi. Unda siyosiy, savdo-iqtisodiy va madaniy-gumanitar sohalardagi ko‘p tomonlama hamkorlikni yanada rivojlantirish masalalari ko‘rib chiqiladi, mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga molik dolzarb masalalar yuzasidan fikr almashilishi rejalashtirilgan. Shu bilan birga sammit doirasida O‘zbekiston Prezidenti Xitoy Raisi bilan ikki tomonlama uchrashuvi bo‘lib o‘tadi. Yakunda salmoqli qo‘shma hujjatlar qabul qilinishi ko‘zda tutilmoqda.
Umuman olganda, “Markaziy Osiyo – Xitoy” hamkorligining yangi sur’atlari mintaqaning jahon siyosati va iqtisodiyotidagi o‘rnini mustahkamlashga xizmat qilishi shubhasiz. Kutilayotgan ushbu sammit ana shu ezgu yo‘ldagi yana bir muhim qadam bo‘ladi.
Anvarjon Mirkomilov,
“Taraqqiyot strategiyasi” markazi bo‘lim boshlig‘i
Izoh (0)