Куни кеча Тошкент шаҳрида кузатилган 10 баллик тирбандлик ҳолатлари анчагина камайган бўлса-да, ушбу масала ҳали кун тартибидан тушгани йўқ. Айниқса, куннинг тиғиз пайтлари шаҳарнинг бир қатор кўчаларида турнақатор тирбандликлар кузатилиб турибди.
Шу каби ҳолатларни кўриб Тошкент шаҳри ҳам йирик мегаполислар сингари трафикни бошқариш муаммосига дуч келаётганини англаб етиш мумкин.
Тўғри, ҳозирги кунда пойтахтдаги ҳаракат ва тирбандликлар Москва, Лондон, Нью-Йорк ва бошқа катта шаҳарлардан анча яхшироқ бўлиши мумкин. Аммо мазкур масаланинг ечимига қаратилган ишларга тезкорлик билан киришилмаса, Тошкентнинг аҳолиси санаб ўтилган шаҳарлардан кам бўла туриб, тирбандликлар улардагидан ўтиб кетиши мумкин.
Мисол тариқасида, бугунги кунда Тошкент шаҳрида 5 млн аҳоли (доимий яшовчи 3,02 млн, кунлик шаҳарга келиб-кетувчи 1,5 млн, вақтинчалик истиқомат қилувчи аҳоли 0,48 млн) бўлиб, унинг сони йилига ўртача 100 мингтага, мавжуд 760 минг автотранспорт воситалари йилига 76 мингтага ортиб бормоқда.
Аҳолининг кунлик ҳаракатланишга бўлган эҳтиёжи 9 млн ни ташкил этиб, шундан 3 млн нафари пиёда ҳаракатланиш, 6 млн нафари эса транспортда ҳаракатланишига тўғри келади.
Транспортда ҳаракатланишнинг 25 фоизи, яъни 1,5 миллиони автобус, метро ва микроавтобусларда, қолган 4,5 миллиони шаҳарда кун давомида ҳаракатланадиган бир миллион (760 мингта доимий рўйхатдаги ва 240 мингта кунлик келиб кетувчи) автотранспортда амалга оширилади.
Юқоридагилар, қолаверса, йўл таъмирлаш ишлари ҳамда транспорт оқимини самарали бошқариш тизими йўқлиги сабабли тирбандликларда ҳаракат тезлиги 7 км/соатгача тушиб кетиши, аҳолининг йўлга сарфлайдиган вақти бундан 3-4 йил олдингига нисбатан қарийб икки баробарга ортгани, оқибатда секин ҳаракатланаётган транспортларнинг ортиқча ёнилғи сарфи ва зарарли газлар ҳажми, иқтисодий йўқотишлар ва мамлакатимиз экологиясига зарар ҳам ортиб бормоқда.
Аҳолининг кунлик ҳаракатланишга бўлган эҳтиёжини қондириш, бунда йўлга сарфланадиган вақт ва моддий ресурслар самарадорлигини оширишга сифатли, қулай, хавфсиз ва жозибадор жамоат транспорти тизимини жорий этиш орқали эришилади. Бу жаҳон тажрибасида ҳам аллақачон ўз исботини топган ечим.
Шу нуқтаи назардан соҳага масъул ташкилотларнинг тирбандликнинг олдини олиш масаласига бўлган эътибори кучайтирилди.
Жумладан, мавжуд ҳолатда аҳолининг ҳаракат йўналишлари ва вақтлари бўйича самарали ташкил этилган, гавжум жойларгача “бир қадам” тамойили асосида жойлаштирилган бекатлар ва инфратузулма объектлари, барқарор тезликда ҳаракатланадиган, йўналишлари қулай боғланган жамоат транспорти тизимини жорий этиш чора-тадбирлари учта асосий йўналишда олиб борилмоқда.
Биринчидан, шаҳардаги мавжуд оқимларнинг (транспорт юкламаси) йўл-кўча тармоғи бўйича тақсимланишини, янги зичлаштириладиган ҳудудлардан йўл тармоғига тушадаган юкламани, таклиф этиладиган жамоат транспорти самарадорлигини ҳамда йўл-кўча тармоғига тушадиган юкламаларнинг қайта тақсимланишини олдиндан баҳолаш воситаси сифатида Тошкент шаҳрининг транспорт макромодели ишлаб чиқилди. Хусусан, Жаҳон банки грант маблағлари ҳисобига жалб қилинган экспертлар гуруҳи билан ҳамкорликда ушбу модел янада такомиллаштирилмоқда. Бу ишлар ноябрь ойида якунланади.
Иккинчидан, жамоат транспорти янгиланган ҳаракат таркиби (автобуслар)дан самарали фойдаланишни йўлга қўйиш, аҳолига кўрсатилаётган хизматлар сифатини ошириш мақсадида автобуслар йўналиш тармоғи доимий равишда такомиллаштириб бориляпти.
Жумладан, умумий узунлиги 44 км бўлган кўча-йўл участкаларида алоҳида автобуслар йўлаги ташкил этилиб, ҳозирда ушбу йўлаклардан кунига 16 мингта автобус қатнайди ва 600 минг йўловчининг кунлик умумий (ўртача 10 минутдан) 100 минг соат вақти тежалишига эришилди.
Учинчидан, умумий узунлиги 472 км бўлган, транспорт доимий ҳаракатланадиган ва асосий артериялар ҳисобланган кўчаларда жамоат транспорти ҳаракат устуворлиги, бекатлар ва пиёдалар учун қулай, хавфсиз инфратузилма, транспорт оқимининг самарали бошқаруви (ақлли светофорлар) тизимини ўз ичига олган комплекс чора-тадбирлар амалга оширилмоқда.
Шулар қаторида бугунги ҳолатни яхшилаш, аҳолининг ҳаракатланишга бўлган эҳтиёжини сифатли, қулай ва хавфсиз хизматлар орқали қондириш мақсадида қуйидаги ишларни амалга ошириш зарур:
1. Жамоат транспорти самарадорлигини ошириш, йўловчиларнинг ҳаракатланишга сарфлайдиган вақтини камайтириш мақсадида, бир транспортдан бошқасига ўтишга мўлжалланган қулай тарифларни кенг қўллаган ҳолда қисқа масофали автобус йўналишларини жорий этиш.
2. Тирбанд кўчаларда автобуслар ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш, ҳаракатланишда йўқотилаётган вақтни камайтириш мақсадида, проспектларда фақат тўғри ҳаракатланадиган магистрал автобус йўналишларини жорий қилиш.
3. Пойтахтга шаҳар атрофи ҳудудларидан кунлик кириб келадиган ҳамда чиқувчи ва магистрал йўналишлар кесишган жойларда пиёдалар учун қулай хавфсиз муҳитни (инфратузилмани) яратиш.
4. Коридор тамойили асосида светофорларнинг мувофиқлаштирилган бошқарув тизимини ҳамда жамоат транспорти инфратузилмасини такомиллаштириш (усутуворик, қулайлик ва хавфсизликни таъминлаган ҳолда). Бунда, 605 та светофор объектлари мавжуд умумий узунлиги 472 км бўлган коридорларда анча ишларни амалга ошириш талаб этилади.
Аввало, умумий узунлиги 125 км бўлган, кун давомида асосий юкламалар ва тирбандликлар кузатилаётган кўчалардан ишни бошлаш керак.
Маълумот учун: ҳозирда коридор тамойили асосида ечимлар ишлаб чиқиш бўйича энг долзарб бўлиб турган 125 км йўл кўча тармоғининг 55 км лик участкалари (А.Темур, Шаҳрисабз, Ш.Руставели, Янги Сергели, Бобур, Самарқанд дарвоза, Кўкча дарвоза, Бешқайрағоч ва бошқа кўчалар) устида ишлар олиб борилмоқда.
5. Агломерация ҳудудини боғлайдиган темирйўл йўловчи ташиш (электричка) тизимини такомиллаштириш, янги автобус йўналишларини жорий этиш ҳамда қулай транспорт ўтиш боғламаларини ташкил этиш орқали шаҳарга кирувчи транспорт оқимини камайтириш.
6. Шаҳарда юк транспорти ҳаракатини чеклаш ва ТҲАЙ бўйлаб айланма ҳаракатланишга йўналтириш, шаҳар ичида юк транспорти ҳаракатланадиган вақт ва йўлларини аниқ белгилаб бериш.
7. Автомобиль йўлининг темирйўл билан кесишмаларида, транспорт боғлиқлигига талаб юқори бўлган (белгиланган мезонлар асосида аниқланган) жойларда ҳудудларни боғловчи кўприк ва йўл ўтказгичларни қуриш.
Изоҳ (0)