Президент матбуот-хизматининг хабар беришича, Ўзбекистон раҳбари кейинги ҳафтада АҚШга ташриф буюриб, БМТ Бош ассамблеясининг навбадаги сессиясида нутқ сўзлайди. Бундан ташқари, ташриф давомида Америка президентининг таклифига биноан ўтказиладиган C5+1 форматидаги АҚШ ва Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг учрашувида иштирок этади.
2015 йилда Самарқандда АҚШ ва Марказий Осиё давлатлари ташқи ишлар вазирларининг учрашуви ўтказилди ва C5+1 форматининг пойдевори қўйилди. Мазкур платформа иштирокчи мамлакатларнинг ҳамкорлигини ва умумий ёндашувларини ривожлантиришга хизмат қилиши лозимлиги белгиланди. Муҳокамалар якунида Марказий Осиё республикалари билан АҚШ ўртасида Шериклик ва ҳамкорлик тўғрисида қўшма декларация қабул қилинди. Шу тарзда олти давлат ташқи сиёсат маҳкамалари ўртасида умумманфаатдор масалалар юзасидан мунтазам сиёсий мулоқот ўтказиш бўйича ўзаро ҳамкорликнинг янги формати – C5+1 юзага келди.
Ўзининг саккиз йиллик тарихи давомида C5+1 ҳам сиёсий, ҳам иқтисодий масалалар бўйича самарали мулоқот майдонига айланиб борди. 2015 йил Самарқанддаги илк учрашувдан кейин АҚШда беш марта, Тошкент ва Остонада икки мартадан ҳамда Гамбург шаҳрида бир марта вазирлар даражасида музокаралар бўлиб ўтди. Бундан ташқари, бир неча онлайн-мулоқотлар ташкил этилди. Учрашувларнинг мунтазамлиги кун тартибига қўйилаётган масалалар юзасидан конструктив ёндашувлар мавжудлигини кўрсатади.
Акс ҳолда, содда қилиб айтганда, C5+1 ҳам ўз аҳамияти ва нуфузини йўқотиб, сиёсий жараёнлар қаърида кўринмай кетган бўлар эди. Демак, Самарқандда мақсадлар тўғри белгиланган, яъни долзарб масалалар юзасидан мунтазам дипломатик диалогни йўлга қўйиш, минтақавий савдо-сотиқни яхшилаш, транспорт ва энергетика алоқаларини ривожлантириш, бизнес-муҳитни мустаҳкамлаш, экологик чақириқларга қарши туриш, экстремизмга қарши кураш, гуманитар алоқаларни кенгайтириш.
Бундан ташқари, Самарқанд Декларациясида АҚШнинг Марказий Осиё давлатлари суверенитети, мустақиллиги ва ҳудудий яхлитлигини қўллаб-қувватлаши қайд этилган. Кўп қутбли дунёда тинч тараққиёт йўлидан боришни истаган мамлакатлар учун бу қанчалик муҳимлиги замонавий босқинчилик урушлари ҳамда бундай урушлар давом этиши ҳақида айрим сиёсатчиларнинг баёнотлари фонида яққолроқ сезилади.
C5+1 платформасида Афғон инқирозини ҳал этиш, мамлакатга ёрдам кўрсатиш юзасидан самарали диалог йўлга қўйилган. Жорий йилнинг 27 июль куни Ўзбекистон Президентининг Афғонистон бўйича Махсус вакили Исматулла Иргашев бошчилигидаги делегацияси C5+1 маслаҳатлашув форматида Марказий Осиё-АҚШ махсус сессиясида иштирок этди.
Томонлар ушбу мамлакатдаги мавжуд вазият, халқаро ҳамжамиятнинг Афғон ҳукуматига нисбатан мужассамлашган позициясини ривожлантириш, бу жафокаш заминда барқарор ва узоқ муддатли тинчлик ўрнатиш истиқболлари юзасидан фикр алмашдилар.
Марказий Осиё давлатлари ва АҚШнинг махсус вакиллари минтақадаги террорчилик таҳдидларига қарши биргаликда курашиш, шунингдек, Афғонистон ҳудудини халқаро террорчилик ташкилотлари учун хавфсиз бошпанага айлантиришнинг олдини олиш борасида бир овоздан фикр билдирди.
Ўтган даврдаги самарали мулоқот пировардида давлат раҳбарлари иштирокидаги саммит учун замин ҳозирлади. Жорий йилнинг 18 август куни Жой Байден Шавкат Мирзиёевга мактуб йўллаб, уни Нью-Йоркка таклиф қилди.
АҚШ раҳбари БМТ Бош Ассамблеясининг бўлажак йиғилишини интиқлик билан кутаётганини ёзган. Шунингдек, у Шавкат Мирзиёевни жорий йил сентябрь ойида Нью-Йоркда бўлиб ўтадиган Бош Ассамблея йиғилиши ва C5+1 учрашувида иштирок этишга таклиф этган.
“Унда биз халқларимиз ҳаётидаги энг муҳим вазифаларни ҳал этишда муваффақиятга эришамиз. Умид қиламанки, сиз – мен ва бошқа етакчиларимиз билан биргаликда хавфсизлик, иқтисодий ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш мақсадларига эришиш йўлида қандай қилиб биргаликда ишлашни давом эттиришимиз мумкинлигини муҳокама қилиш учун сентябр ойида C5+1 расмий учрашувида иштирок этасиз”, — деган Байден.
“Охирги пайтларда ахборот майдонида “Марказий Осиё +” деган жумла кўп учрамоқда. Масалан, шу йилнинг ўзида “Марказий Осиё+Европа Иттифоқи”, “Марказий Осиё+Хитой”, “Марказий Осиё+Кўрфаз Араб давлатлари кенгаши” каби саммитлар бўлиб ўтди. Бўлажак C5+1, яъни “Марказий Осиё+АҚШ” формати илгари ҳам бўлган, лекин бу сафарги учрашув олий даражада, яъни давлат раҳбарлари иштирокидаги илк саммитдир. Ўзбекистон ва қардош қўшниларимиз биргаликда жипс бўлиб ҳаракат қилиши туфайли Марказий Осиё яхлит минтақа, глобал жараёнларнинг фаол иштирокчиси сифатида қабул қилинмоқда.
Дунёнинг етакчи давлатлари Марказий Осиё билан ўзаро манфаатли ҳамкорликни кучайтиришга қизиқиши ортиб бормоқда. Бу Президентимиз таклиф этган минтақавий мулоқот механизмининг ёрқин маҳсулларидан ва натижаларидан бири, албатта. Бундан ташқари, АҚШга ташриф давомида давлатимиз раҳбари бир қатор хорижий давлатлар етакчилари, халқаро молиявий институтлар ва ташкилотлар раҳбарлари билан ҳам учрашувлари режалаштирилган, бу ҳақда кейинги ҳафта батафсил маълумотларни бериб борамиз”.
Шерзод Асадов – Ўзбекистон Президенти матбуот котиби
Дарҳақиқат, дунё билан мулоқотда Марказий Осиё мамлакатларининг ягона позиция тутишлари якуний қарорлар қабул қилиш механизмларини тезлаштиради. Шу билан бирга, жаҳон бозорларига чиқиш ва чет эллик шерикларни жалб этиш жараёнларини осонлаштиради. Нью-Йорк саммити амалий жиҳатдан қанчалик самара келтиришини албатта вақт кўрсатади, бироқ шу пайтгача вазирлар даражасида конструктив мулоқот давом этиб келган экан, олий даражадаги музокаралардан янада кўпроқ натижа кутишга ҳақлимиз.
Изоҳ (0)