19 ёшида Элизабет Холмс замонамизнинг энг катта фирибгарлигини амалга оширди. Ажойиб стартап ғояси ва сирли образ Стив Жобс мухлисига кумирининг муваффақиятини такрорлаш ва истиқболли карьера қуриш имкониятини берди.
Ҳаммаси классик сценарий бўйича бошланади: у ўқишни ташлаб, ажойиб технологияни ишлаб чиқади, ўз бизнесига асос солади ва инвесторларни жалб қилади. Улар ҳақиқатан ҳам қизга ишонишади, унинг қобилиятлари ва интилишларига қойил қолишади. Холмснинг таъкидлашича, у ишлаб чиққан қонни таҳлил қилишнинг замонавий усули ва сўнгги авлод қурилмалари инсоният ҳаётини ўзгартириб юборади. Аммо қиз умуман инқилобий технологияни эмас, балки фирибгарлик стратегиясини ишлаб чиққанди.
Чўққи сари йўл
Қиз ҳеч қийналмай муваффақиятли одимларди, унинг карьераси режага мувофиқ ривожланади. Кўпчилик бизнеснинг бундай жадал ривожланишига ва даромадлар кўламига ҳавас қилади, аммо ёлғоннинг бадали оғир бўлиб чиқади.
Элизабет Стенфорд университетидаги ўқишини тугатмайди — унинг хаёлидаги шахсий бизнеси кўпроқ ўзига тортарди. 19 ёшида у Theranos стартапига асос солади ва капитал сифатида ўқиши учун ота-онаси берган пулни тикади.
Энг нуфузли сармоядорлар лойиҳага катта миқдордаги маблағ киритишига инновацион ишланма сабаб бўлади. “Эдисон” аппарати, миллиардернинг сўзларига кўра, касалликларни аниқ ташхислай оларди ва бунинг учун атиги бир томчи қон етарли эди.
Инвесторлар ҳақиқатан ҳам бунга ишонишади: 2015 йилда Time журнали Холмсни дунёдаги энг нуфузли 100 киши рўйхатига киритади. Элизабетнинг бойлиги 4,5 миллион долларга баҳоланади ва у дунёдаги энг ёш миллиардер аёл унвонига сазовор бўлади.
Чўққидан қулаш
Кутилмаганда 2015 йилда шов-шувли тергов ўтказилади. Wаll Street Journal журналисти у ҳақда бир қатор мақолалар чоп этади ва Элизабет Холмснинг бизнеси шунчаки фирибгарлик эканлигини, дунё аҳолисини ҳайратда қолдирган технология аслида мавжуд эмаслигини маълум қилади. Қизиғи шундаки, кўплаб сармоядорлар қонни ташхислашнинг ажойиб усули сир сақланганлигидан шубҳаланмаганлар ҳам.
Элизабет Холмс йиллар давомида технология тафсилотларини ошкор қилмасдан маблағ олишга муваффақ бўлганди. У империя устидан назоратни сақлаб қолишга ва уни таъсирчан миқёсда кенгайтиришга муваффақ бўлади. Компаниянинг 800 дан ортиқ ходимлари бор эди ва, албатта, Theranos тадқиқотлари улар учун ҳам ёпиқ эди.
Элизабет фирибгарликнинг барча нозик томонларини эҳтиёткорлик билан яширса-да, барибир жамоатчилик эътиборини тортади. Текширув давомида компания энг сўнгги техник ишланмалардан эмас, балки аллақачон мавжуд қурилмалар ва учинчи томон лабораторияларининг маълумотларидан фойдаланганлиги маълум бўлади.
Бундан ташқари, таҳлил натижалари мутлақо ишончсиз бўлиб чиқади: лабораторияларда чалкашликлар аниқланади. Таҳлиллар анъанавий усуллар билан ўтказилади — тўпланган материал керакли ҳажмни олиш учун суюлтирилади.
Ёлғон бадали
Дунёни ларзага солган мақолалар туркуми чоп этилганидан кўп ўтмай, қатор суд жараёнлари бошланади. Компания 2018 йилда банкрот бўлади ва дарҳол тарқатиб юборилади.
Худди шу даврда Элизабет Холмс ва шеригига айблов эълон қилинади. Улар ФҚБга таслим бўлишади, бироқ айбларини рад этишади. Тез орада фирибгарлар гаров эвазига қўйиб юборилади. Уларнинг шериги компания президенти бўлиб ишлаган ва жуда катта бойликка эга эди. Ҳикоя миллиардер ва унинг шериги қамоққа олиниши билан якунланади. Шунингдек, улар инвесторларга 121 миллион доллар компенсация тўлашларига тўғри келади.
Ўша вақтда Theranos стартапи 9 миллиард долларга баҳоланган ва энди бу рақам Элизабет Холмснинг қамоқда ўтказишга мажбур бўладиган йилларини билдиради. Дастлаб 2022 йилнинг ноябрида унга 11 йил-у уч ой қамоқ жазоси берилган бўлса, 2023 йилнинг июлида эса муддат 9,5 йилга қисқартирилади.
Айни пайтда фирибгарнинг молиявий аҳволи 0 га тенг. Ёш тадбиркорнинг муваффақият тарихи ҳалокатга айланди: Элизабет Холмс ҳайратланарли даражада тез чўққига чиқди, лекин бир зумда ҳамма нарсасини йўқотди.
Изоҳ (0)