Сўнгги ўн йилликлар тарихи шуни кўрсатадики, аёлларнинг сиёсий майдондаги роли кескин ўзгариб бормоқда. Ахир ким ўз давлати раҳбари сифатида нафақат кучли, нуфузли ва доно сиёсатчини, балки назокатли ва гўзал аёлни ҳам кўришни истамайди дейсиз.
Изабель Мартинес де Перон, Аргентина
Президентлик лавозимини эгаллаган биринчи аёл Изабель номи билан машҳур 43 ёшли Мария Peroн эди. Мартинес ўз ҳаётини сиёсат билан боғламоқчи эмасди. Санъат институтида таҳсил олган Мария балет труппасида прима бўлган, клубда ҳам раққоса бўлиб ишлаган. Шу ерда бўлажак турмуш ўртоғи — ўзидан 35 ёш катта бўлган генерал Хуан Peroн билан танишган.
Кўп ўтмай 1973 йилда Peroн президентлик сайловларида ғалаба қозонади ва рафиқасини мамлакат вице-президенти этиб тайинлайди. Бир йил ўтгач, Хуан Peroн юрак хуружи туфайли тўсатдан вафот этганида, Изабель Мартинес унинг ваколатларини автоматик равишда ўз зиммасига олади ва Аргентинанинг нафақат биринчи аёл президенти, балки жаҳон тарихида ушбу лавозимни эгаллаган биринчи аёлга айланади. Халқ янги сайланган президентни қўллаб-қувватлайди — Исабел Мартинез 1976 йилгача Аргентина раҳбари бўлиб қолади. Кейинчалик у бир қатор сиёсий қотилликлар учун ҳибсга олинади ва мамлакатдан чиқариб юборилади. Ҳозирда Изабель Мартинес де Перон Испанияда яшайди. Мамлакат Аргентина ҳукумати собиқ президентни экстрадиция қилишдан бош тортган.
Кристина Фернандес де Кирчнер, Аргентина
Аргентинанинг иккинчи президенти Кристина де Кирчнер нафақат тарихдаги энг қудратли президентлардан бири бўлган, балки дунёдаги энг гўзал аёл сиёсатчилардан бири ҳисобланади. Де Кирчнер 2007 йилда эри — президент Нестор Кирчнернинг ўрнига 20 фоиз овоз билан рақибини ортда қолдириб, президент бўлади. Унинг сиёсий фаолияти бир неча бор танқид қилинган, шунга қарамай Кристина де Кирчнер 2015 йилгача президентлик лавозимида қолади.
Аргентинада унинг ҳукумати даврида оммавий ахборот воситалари тўғрисидаги қонун, пенсия жамғармаларини миллийлаштириш, жамоат жойларида чекиш ва кўплаб муҳим қонунлар ва ислоҳотлар тасдиқланди. Кристина де Кирчнер атрофида давом этаётган жанжалларга қарамай, муваффақиятли ва нуфузли сиёсатчи, шунингдек, бахтли она ва буви бўлиб қолади.
Таря Ҳалонен, Финляндия
Таря Халонен Финляндиянинг энг машҳур президенти, 2000 йилдан 2012 йилгача 12 йил лавозимда ишлаган. Маълумоти бўйича адвокат, у Хелсинкининг энг қашшоқ туманида туғилиб-ўсган. Мамлакатнинг биринчи аёл президенти кўплаб стереотипларни бузгани билан машҳур. Финлар уни замонавий ва ҳар томонлама ривожланган сиёсатчининг ажойиб намунаси деб билишади. Ҳалонен расм чизади, сузади ва ҳайвонларга, айниқса мушук ва тошбақаларга бўлган меҳрини яширмайди.
Айни дамда Таря Ҳалонен катта сиёсатдан нафақага чиққан ва Европанинг энг йирик музей мажмуаси — Финляндия миллий галереясининг раиси ҳисобланади.
Дилма Руссефф, Бразилия Федератив Республикаси
Бразилия Федератив Республикасининг амалдаги президенти Дилма Вана Руссефф лавозимига 2011 йилда сайланган. Яширин қуролли ташкилотларда қатнашгани учун қамоққа ташланганидан кейин президент бўлгани билан танилган. Дилма Руссеффнинг қамоқда ўтирган вақти ҳақида кўп нарса маълум эмас. Маҳбуслар ва гувоҳларнинг айтишича, у кўп нарсаларга, жумладан қаттиқ калтаклаш ва электр токи билан ўтказилган қийноқларга чидаган. Аммо ҳаётининг шу даври туфайли Дилма Руссефф озодликка чиқиб, ҳуқуқий сиёсат билан шуғуллана бошлайди. Шу нарса уни мамлакат президенти лавозимига олиб келади.
Дилма Руссеф ажрашган, бир қизи ва набираси бор. У португал, француз, испан ва инглиз тилларини яхши билади. 2009 йилда у лимфа тугунлари саратонини енгиб ўтди. 2016 йилнинг май ойидан Дилма Руссеф штат солиқ қонунчилигини бузгани учун вазифаларини бажаришдан тўхтатилганди.
Пратибҳа Патил, Ҳиндистон
Ҳиндистон тарихида Пратибҳа Патил биринчи аёл президент ҳисобланади (2007). Бомбей университетининг юридик факультетини тамомлагандан сўнг Патил муваффақиятли адвокатлик карьерасини қуради ва 11 йил давомида штат сиёсий ҳаётида фаол иштирок этади. Патил президентлигига қадар турли қатламдаги болалар ва ёшлар учун бир қанча давлат таълим муассасаларини очгани билан машҳур. Бундан ташқари, у ҳинд аёллари ҳуқуқларини ва уларнинг молиявий мустақиллигини фаол ҳимоя қилади.
Патил Ҳиндистон ҳукуматида кўплаб лавозимларни эгаллаган, жумладан соғлиқни сақлаш вазири ва туризм вазири бўлиб ишлаган. Ҳиндистон мустақиллигининг 60 йиллиги нишонланадиган йилда у президентликка номзод сифатида кўрсатилган ва президентлик даврида ҳинд аёлларининг ҳуқуқий мақомини яхшилаш масаласига катта эътибор берган. Севимли рафиқа ва она Пратибҳа Патил президентликдан кетганидан кейин ҳам тинчлик, эзгулик, ҳамжиҳатлик ғояларини ҳимоя қилади.
Даля Грибаускайте, Литва
Литва президенти Даля Грибаускайтени оммавий ахборот воситаларида кўпинча “темир хоним”га қиёслашади. Грибаускайте 2009 йилдан бери президентлик қилмоқда. 2014 йилда у иккинчи муддатга қайта сайланди. Грибаускайте турмушга чиқмаган, фарзанди йўқ. Она тилидан ташқари тўрт тилни яхши билади ва каратэ бўйича қора белбоғ соҳибаси. Президентликка қадар Даля Грибаускайте Литвада ҳам, Европа Иттифоқида ҳам 10 дан ортиқ муҳим сиёсий лавозимларни эгаллаган. Унинг Совет КГБ билан алоқаси ҳали ҳам Европанинг барча оммавий ахборот воситаларида фаол муҳокама қилинади. Шу кунгача Литва президенти Даля Грибаускайте Европа Иттифоқидаги энг кучли ва нуфузли сиёсатчилардан бири бўлиб қолмоқда.
Эллен Жонсон-Серлиф, Либерия
Африка мамлакатларидаги биринчи аёл президент қатъий ва мустақил Эллен Жонсон Серлиф — 8 дан ортиқ муҳим сиёсий лавозим, 6 та халқаро мукофот, жумладан, Рузвельт мукофоти ва тинчлик учун Нобел мукофоти соҳибаси, 4 ўғил ва 6 набиранинг бувиси. 2006 йилда унинг инаугурациясида Кондолиза Райс ва Лаура Буш ҳам иштирок этган.
Жонсон-Серлиф бутун дунёда африкалик аёллар ҳуқуқлари, уларнинг хавфсизлиги ва жамият ҳаётидаги роли учун тинимсиз кураши билан танилган. Бугунги кунга қадар Эллен Жонсон-Серлиф Либериянинг амалдаги президенти ва бутун Африка халқининг суюклиси бўлиб қолмоқда.
Мишель Бачелет, Чили
Иккинчи марта Чили президенти бўлган Мишель Бачелет нафақат ташқи кўринишда, балки бошқарувда ҳам нафис услубга эга. Ҳарбий тўнтариш туфайли унинг оиласи мамлакатдан ҳайдалган. Бачелет болалиги ва ёшлигини ватанидан ташқарида ўтказади. Ватанига қайтиб келгач, Чилининг ижтимоий ва сиёсий ҳаётида фаол иштирок эта бошлайди. Бачелет ўзининг барча хизматлари учун мудофаа вазири лавозимини эгаллаган биринчи Жанубий Америка аёлига айланади.
Бачелет мутлақо янги турдаги аёл сиёсатчидир. 2014 йилда у иккинчи муддатга қайта сайланди.
Мэри Тереза Уинфред Робинсон, Ирландия
Мустақил Ирландияда 1990 йилда биринчи аёл президент Мэри Тереза Уинфред Робинсон бўлиб, у 1997 йилгача бу лавозимни эгаллаган. Бу аёл бутун сиёсий фаолияти давомида инсон ҳуқуқ ва эркинликлари учун курашиб, халқ меҳрини қозонди. Унинг ҳукумати даврида аёлларнинг никоҳдаги ҳуқуқлари, шунингдек, уйсизларнинг фаровонлиги каби ижтимоий масалаларга алоҳида эътибор берилди. Ҳозирда Мэри Робинсон Халқаро атроф-муҳит институтининг раҳбари бўлиб, дунёдаги экологик муаммоларни ҳал қилишга фаол ҳисса қўшмоқда. Айтганча, Ирландиянинг кейинги президенти ҳам аёл — муваффақиятли олима ва сиёсатчи Мери Патрисия Макалис.
Вайра Вике-Фрейберга, Латвия Республикаси
Йигирмадан ортиқ халқаро сиёсий мукофот ва ўндан ортиқ фахрий унвон соҳибаси Вайра Вике-Фрейберга ёшлигида машҳур филолог бўлиши мумкин эди, лекин бунинг ўрнига Латвия Республикасининг қаттиққўл, аммо назокатли аёл президенти сифатида машҳур бўлди. Унинг ҳукмронлиги даврида Вике-Фрейберга ўзини Совет коммунистик режимини ва унинг барча кўринишларини қоралайдиган қаттиққўл, америкапараст сиёсатчи сифатида кўрсатишга муваффақ бўлди. Бу унинг севимли рафиқа, икки фарзанднинг онаси, 8 та китоб муаллифи ва ҳаммуаллифи бўлишига тўсқинлик қилмади.
Изоҳ (0)