Жуда совуқ (-15°C ва ундан паст) ва шамолли об-ҳаво шароитида одам 5 дақиқада ҳам музлаб қолиши мумкин.
Совуқ урганни қандай аниқлаш мумкин?
Енгил даражаси
Ҳатто дастлабки босқичда ҳам совуқ уришнинг аломатлари аниқ бўлади:
- зарарланган жойлар — одатда қўллар, оёқ бармоқлари, бурун, ёноқлар, қулоқлар;
- тери қисман сезгирликни йўқотади, хиралашади;
- тананинг бир қисми оқариб, кейин қизил рангга айланиши мумкин;
- мускуллар, бўғинлар қаттиқлашади, аниқлик ва ҳаракатланиш қулайлиги йўқолади.
Ўртача музлаш
Бир марта қизариб кетган тери яна оқаради, қаттиқ ва мумсимон бўлади. Аммо шу билан бирга, қотиб қолган бармоқлар, қулоқлар, бурун ёки ёноқларда тўсатдан иссиқликни ҳис қилиш мумкин. Бу яхши белги эмас. Тана ташқи тўқималарнинг жиддий хавф остида эканини тушунади ва уларни қутқариш учун иссиқ қоннинг кескин оқимини таъминлаб, периферик томирларни кенгайтиради.
Қаттиқ музлаш
Агар ўз вақтида совуқдан қочиб қутулмасангиз, танадаги иссиқликни тежаш учун терининг ташқи қатламлари иситиш умидини йўқотади ва периферик томирларни яна ёпади. Энди бу ҳақиқатан ҳам хавфли.
Тери тобора мумсимон бўлиб қолади, мушак ва бўғинлар қаттиқлашишда давом этади. Совуқда бу ўзгаришлар деярли оғриқсиздир. Аммо музлаш чуқур кириб боради, қон айланишининг бузилиши тўқималарнинг ўлимига олиб келади. Ва иссиқликка қайтганда, вазият кескинлашиши мумкин: оғриқ ва шиш пайдо бўлади.
Бир неча соат ичида терида катта оғриқли пуфакчалар пайдо бўлади ва унинг остидаги тўқималар қора рангга кириб, қаттиқлашади. Бу тананинг совуқдан таъсирланган қисми ўлганини англатади.
Дастлабки музлашда биринчи ёрдамни қандай кўрсатиш керак?
Совуқнинг енгил шаклида исиниш кифоя — масалан, иссиқ чой ичиш. Эътибор беринг: иситиш аста-секин бўлиши керак. Музлаган бармоқларингизни иссиқ сувга тутманг: ҳароратнинг кескин исиши томирларга зарар етказиши мумкин.
Агар иссиқлик узоқда бўлса, максимал ҳаракатчанликни сақланг: тез юринг ёки ҳатто югуринг ёки жойингизда фаол сакранг, қўлларингизни ҳаракатлантириб, қарсак чалинг, бурнингизни, ёноқларингизни ва қулоқларингизни ишқаланг.
Юзаки ёки қаттиқ музлашда биринчи ёрдамни қандай кўрсатиш керак?
Агар одам юзаки ёки қаттиқ музлаган бўлса, ҳаракат йўналиши ўзгаради.
Мумкин эмас:- Музлаган жойларни ишқалаш ва массаж қилиш. Спазматик томирлар мўрт бўлиб қолади ва уларга зарар етказиш хавфи юқори, бу эса кўкаришларга олиб келади ва вазиятни ёмонлаштиради. Тана тери ости қон кетишига чуқурроқ ётадиган томирларни торайтириш орқали жавоб беради.
- Тезда қиздириш. Бу яна спазмодик томирларга ёмон таъсир қилади. Агар тезда исинмоқчи бўлсангиз, аввал қўл ёки оёқларингизни хона ҳароратидаги сувга солишингиз мумкин: совуқдан кейин барибир у жуда иссиқ бўлиб туюлади.
- Спиртли ичимликларни истеъмол қилиш. Спиртли ичимликлар периферик томирларни кенгайтиради. Бундан ташқари, алкоголнинг таъсири йўқолиши биланоқ организм иссиқлик йўқотилишини иложи борича периферик қон томирлар орқали қоплашга ҳаракат қилади, бу эса музлаш аломатларини кучайтиради.
- Эътибор бермаслик. Совуқ пайтида терининг ва ҳатто тери ости тўқималарининг шикастланиши қайтариб бўлмайдиган даражага келиши мумкин. Шунинг учун ўз вақтида чоралар кўриш жуда муҳимдир.
Мумкин:
- Дарҳол исининг.
- Вазиятни кузатиб боринг, агар тўқималарнинг шишиши бир неча соатдан ортиқ давом этса ва терида пуфакчалар ёки суюқлик билан тўлган пуфакчалар пайдо бўлса, шифокор билан маслаҳатлашинг. Ҳар қандай ҳолатда ҳам пуфакчаларни ўзингиз тешманг: инфекция кириши мумкин. Бу мутахассис томонидан амалга оширилиши керак.
- Тери қорайишини сезсангиз, имкон қадар тезроқ терапевт ёки тез ёрдам билан боғланинг.
- Агар ўзингизни ёмон ҳис қилсангиз, ибупрофен ёки бошқа оғриқ қолдирувчи воситадан фойдаланинг.
- Агар музлаган одамнинг аҳволи оғирлашса, ҳаёт белгиларини кўрсатмаса ёки тўқималар қорайиши сезиларли бўлса, дарҳол тез ёрдам чақиринг.
Изоҳ (0)