Болалик давримизда чалинадиган ҳаёт учун хавфли касалликларнинг аксарият қисмини, умуман олганда, генетик касалликлар ташкил қилади. Генетик касалликлар орасида болалар учун энг хавфлиси қон ҳужайралари ва иммунитет тизимининг етарли бўлмаган даражада ёки бир маромсиз ишлаши туфайли ривожланадиган касалликлардир.
Бугунги кунда эътиборсиз аҳволга тушиб қолган, тўлақонли соғлом ҳаёт тарзига қайтиш имконияти бўлмаган беморлар учун ҳам тўлиқ даволанишни таъминлайдиган даволаш усуллари ишлаб чиқилган. Улардан энг эътиборлиси–суяк илиги трансплантацияси. Кўпгина тиббий муолажалар натижасида тузалмайдиган касалликларнинг якуний давоси бўлган суяк илиги (илдиз ҳужайра) трансплантацияси фақат махсус техник шароитларга эга бўлган илдиз ҳужайра трансплантацияси бўлимларида амалга оширилиши мумкин.
Периферик қон ва киндик қони ҳам илдиз ҳужайралари манбаи сифатида ишлатилиши туфайли суяк илиги трансплантацияси эндиликда гематопоетик илдиз ҳужайралари трансплантацияси деб аталади. У болалик давридаги лейкемия ва лимфома каби гематологик янги пайдо бўлган шишдан ташқари, гемоглобинопатиялар, иммунитет танқислиги, суяк илиги этишмовчилиги ва туғма метаболик касалликлар каби кўплаб касалликлар учун якуний даволаш усули сифатида қўлланилади.
Талия 13 ёшли польшалик қиз. Лимфа тугунларининг тез-тез шишиши касалигига қўшимча тарзда унда заифлик ва доимий чарчашликдан шикоятлар пайдо бўлганида, у терапевтга мурожаат қилган. Унга лимфа тугунларининг шишиши, енгил иситма ва чарчоқнинг омили юқумли касаллик деб ташхис қўйилди ва даволаш бошланди. 10 кун давомида антибиотиклардан доимий қабул қилишига қарамасдан, Талия, афсуски, тузалмади. Лимфа тугунлари катталашишда давом этди, заифлик эса кучайди.
Бундан ташқари, унинг шикоятларига қизнинг танасида пайдо бўлган кўкаришлар ва қизариш ҳам қўшилганди. Умумий қон таҳлили натижаларига шубҳа қилган шифокор периферик қон суртма (мазок)сини олиш керак деган қарорга келди. Ушбу таҳлил натижасида унинг қонида ҳужайралар шаклидаги ўзгаришлар ва анормал ҳужайралар топилади. Лейкемияга шубҳа ортидан, аниқ ташхис қўйиш учун суяк илиги аспирацияси ва биопциясини ўтказишга тўғри келди. Шундай қилиб, ташхис қўйиш ва даволаш жараёни бошланди. Филаделфия хромосомаси касалликнинг яхши ёки ёмон ривожланишини аниқлаш учун ситогенетик таҳлиллар (ПЗР, полимераза занжири реакцияси; ФИШ усули, флоресан ин ситу гибридизация) ёрдамида аниқланади ва у ОЛЛ (ўткир лимфобластик лейкоз)нинг ривожланиш хавфи юқори бўлган бемор сифатида баҳоланади.
Қон саратони (лейкемия) бластлар деб аталадиган саратон ҳужайраларининг қон ҳужайралари пайдо бўладиган жой–суяк илигига инвазияси(кириб бориши) натижасида юзага келади. Натижада оддий қон ҳужайраларини меъёрдаги ишлаб чиқариш жараёни бузилади.
Суяк илигидаги ҳужайраларнинг қайси тури саратонни кўрсаца, касаллик шу ном билан аталади. Масалан, лимфоид типидаги лейкоз оқ қон ҳужайраларининг бир тури бўлган лимфоцитларга салбий таъсир қилади ва кўпинча лимфа тизимини зарарлайди ва лимфа тугунларининг шишиши билан ўзини намоён қилади. Миелоид тури лейкоцитларнинг бир тури бўлган миелоид сериясининг ҳужайраларига салбий таъсир қилади. Лейкозлар ўткир ва сурункали лейкозлар каби икки гуруҳга бўлинади.
Ўткир лейкоз касаллигида лейкоцитларнинг прогенитор (ўтмишдош) ҳужайраларида доимий ва анормал ўсиш кузатилади. Ушбу ғайритабиий ҳужайралар бошқа органларга тарқалиши мумкин. Бу эса органнинг маромида ишламаслигига олиб келади. Ўткир лимфобластик лейкозда (ОЛЛ) лимфобластлар сони сезиларли даражада ошган. Улар лимфа тугунларида ҳам тўпланиб, шиш пайдо бўлишига олиб келади. ОЛЛ болаларда энг кенг тарқалган лейкоз ҳисобланади. 15 ёшгача бўлган болаларда кузатилган лейкозларнинг 80 фоиз ОЛЛ касаллигидир.
Ўткир миелолейкозда (ОМЛ) суяк илигида етилмаган қон ҳужайралари бўлган миелобластлар кўпаяди. Бу катта ёшдаги инсонларда кўпроқ учрайди.
Сурункали лейкоз кўринишидан етилган, аммо ғайритабиий даражада етилган қон ҳужайраларининг ортиқча ишлаб чиқарилиши билан тавсифланади. Сурункали лейкоз нисбатан секин кечади ва унинг оқибатлари камроқ салбий характерга эгадир.
Сурункали миелолейкозда (СЛЛ) етилган лимфоцитлар суяк илигида ҳаддан ташқари катталашади. Лимфоцитлар кўп бўлса-да, улар ўз вазифаларини бажара олмайди ва танани инфекциялардан ҳимоялолмайди. Ушбу турдаги лейкозда шишган лимфа тугунлари ҳам тез-тез учрайди. Касаллик 50 ёшдан кейин кучаяди ва аста-секин ўсиб боради. Бемор йиллар давомида даволанмасдан яшаши мумкин. СЛЛ барча лейкозларнинг 30 фоизини ташкил қилади. СЛЛ генетик кўчиш (насиллик) га эга бўлган лейкознинг ягона туридир. СЛЛ билан касалланган кишиларнинг катта ёшли болалари ҳам текширувдан ўтказилиши керак.
Сурункали миелолейкозда (СМЛ) етилгандек кўринадиган, аммо суяк илигида ишламайдиган миелоид ҳужайралар анормал даражада катталашади. Катта ёшдагиларда лейкозининг 25 фоиздан 60 фоизгачани СМЛ ташкил этади. Шубҳасиз, бунинг сабаби ғайритабиий хромосома (Филаделфия хромосомаси) дир. Ушбу касалликни умрбод оғиз орқали қабул қилинадиган дорилар билан даволаш мумкин бўлади.
Лейкозни даволаш учун касалликнинг хавф даражаси ташхис қўйилгандан кейин аниқланади. Касалликнинг юқори хавфи мавжуд беморларга янада интенсив ва узоқроқ даволаниш жараёни таъйинланади. Талия бизнинг шифохонамизга келганида, ситогенетик тадқиқот натижасида Филаделфия хромосомасини аниқладик ва уни касалликнинг юқори хавфи деб баҳоланди. Acıbadem Healthcarэ Group Истанбулдаги Maslak касалхонасида узоқ ва интенсив даволаниш пайтида педиатрик беморлар учун ўзларини уйда ҳис қила оладиган муҳит яратилган Бадем номли онкология хизматига эга. Биз Талияни шу ерда меҳмон қилдик. Унинг даволаниши тиббиёт мутахассислари қўмитаси томонидан режалаштирилган эди.
Лейкоз билан оғриган барча беморлар сингари, биз уни томир ичига ва оғиз орқали юбориладиган кимётерапия препаратлари билан даволашни бошладик. Кимётерапиядан ташқари қон ва қон препаратларини топширишга тўғри келди. Профилактик ва керак бўлганда терапевтик микробларга қарши терапия ҳам қўлланилди. Ниҳоят, Талия акасининг тўқималари уники билан мос эканлиги аниқлангач, касалликни якуний давоси сифатида суяк илиги трансплантациясини амалга оширишга қарор қилинди. Бизнинг суяк илиги трансплантацияси бўлимида унинг акасидан олинган илдиз ҳужайралари Талияга кўчирилди. Муваффақиятли операциядан кейин ҳам беморнинг саломатлиги бўйича кузатувимизни давом эттирмоқдамиз. Орадан 5 йил ўтган бўлса-да, Талиянинг аҳволи қониқарли. Биз текширувлар даврийлигини камайтирмоқдамиз.
Алтунизадедаги Acıbadem Healthcarэ Group шифохонасида болалар суяк илиги трансплантацияси маркази раҳбари, профессор Гулюз Ўзтурк бу ҳолат ҳақида шундай фикр билдиради: «Охирги 10 йил ичида Туркия тиббиёти илдиз ҳужайра трансплантацияси соҳасида узоқ йўлни босиб ўтди. Айтишимиз мумкинки, бугун биз ҳамма зарурий ишни амалга оширдик. Бунинг давоси Туркияда. Биз нафақат лейкемия ва талассемия, балки туғма метаболик касалликлардан неврологик касалликларгача бўлган кўплаб касалликларни илдиз ҳужайра трансплантацияси билан даволай оламиз».
Бугунги кунда суяк илиги трансплантацияси орқали, лейкемия ва лимфомалардан ташқари, Хожкин лимфомалари ва Хожкин бўлмаган лимфомалар, кўп миеломлар, Валденстрем макроглобулинемияси, оғир апластик анемия, Фанкони анемияси, пароксисмал тунги анемия, пароксисмал тунги гемоглобулинемия, апластик анемия, гемоглобик апластик анемия, тизимли касалликлар, оғир комбинацияланган иммунитет танқислиги, Вискотт-Алдрич синдроми, ирсий метаболик касалликлар, Ҳурлер синдроми, миелодиспластик ва сурункали миелопролифератив касалликлар, миелофиброз каби кўплаб касалликлар даволанади.
Суяк илиги трансплантацияси ўрнига ОЛЛ билан ҳасталанган беморлар учун илғор ген терапияси усулларидан бири бўлган CAR Т Cell усули (CAR Т ҳужайра терапияси) энди кўплаб касалликларни даволаш учун имконият яратади. Сўнгги 10 йил ичидаги ўзгаришлар туфайли кўплаб касалликларни даволашда ҳужайра ва ген терапияси биргаликда қўлланилганини таъкидлаб, Acıbadem ЛабCell- илдиз ҳужайра лабораторияси ва киндик қон банки иш бошқарувчиси, шифокор-профессор Эржюмент Овали, CAR Т Cell ни вирус туфайли генетик кодини ўзгартириш орқали инсон иммунитет ҳужайраларига саратонга қарши курашиш имконини берувчи даволаш усули сифатида таърифлайди. Унинг таъкидлашича, бугунги кунда дунёда у Хожкин бўлмаган лимфома, ОЛЛ, кўпсонли миломалар учун қўлланилади.
Энг сўнгги технологик ишланмалар ва клиника шифокорларидаги имкониятлар туфайли Acıbadem Healthcarэ Group ўз беморлари учун замонавий шароитларда энг яхши ва тўғри даволанишни таъминлайди.
Acıbadem, айниқса, жуда эрта ёшда интенсив ва узоқ давом этадиган даволаш жараёнини талаб қиладиган касаллик ташхиси қўйилган болалар касалхонада ўзларини бегонадек ҳис қилмасликлари учун астойдил ҳаракат қилади. Бу ерда яратиладиган муҳит туфайли бемор болалар «бу менинг уйим» дея ўзларини худди уйдагидек қулай ҳис қилишади.
Туркиядаги Acıbadem шифохоналарида даволанишга оид барча саволлар бўйича Acıbadem‘нинг Тошкент ва Самарқанддаги ваколатхонасига мурожаат қилишингиз мумкин:
Манзил: Тошкентдаги ваколатхонамизнинг манзили: Тошкент шаҳри, Мирзо Улуғбек тумани, Буюк Ипак йўли мавзеси, 19-уй.
Телефон: +99895 144 54 45
Самарканддаги ваколатхонамиз манзили: Самарканд шаҳри, Мирзо Улуғбек 140.
Телефон: +99866 234 41 71
Шунингдек, www.acibadem.com.ru расмий сайтимиз орқали барча керакли маълумотларга эга бўлишингиз мумкин.
Реклама ҳуқуқи асосида.
Изоҳ (0)