40 миллион сўмгача субсидия: Қандай қилиб кам фоизли ипотека кредитларини олиш мумкин?

Бугунги кунда банклар томонидан қатор ипотека кредитлари таклиф этилмоқда. Бу турдаги кредитлар фоиз ставкалари, молиялаштириш манбалари ва имтиёзларига кўра фарқланади.

«Дарё» қандай қилиб кам фоизли ипотека кредитларини олиш ва уларда қандай имтиёзлар борлиги тўғрисида сўз юритади

Ипотека кредитлари бўйича фоизлар уларнинг ресурс манбасидан келиб чиқиб, бир-биридан фарқ қилади:

• Банкларнинг ўз маблағлари — 22-26 фоиз;
• Янги тартиб доирасида Молия вазирлиги томонидан банкларга ажратиладиган маблағлар — 17-19 фоиз;
• Ипотекани қайта молиялаштириш компанияси маблағлари — 18 фоиз.

Янги тартиб доирасида Марказий банкнинг асосий ставкаси пасайтирилган тақдирда, Молия вазирлиги томонидан ажратилган маблағлар ва банкларнинг ипотека кредитлари бўйича фоизлар мутаносиб равишда камаяди, оширилган тақдирда эса ўзгаришсиз қолади.

Янги тартиб бўйича ипотека кредитлари қандай шартлар асосида берилади?

Бу турдаги ипотека кредитлари Ўзбекистон президентининг қуйидаги фармонларига кўра ажратилади:

• Ўзбекистон президентининг 2019 йил 28 ноябрь санасидаги «Ипотека кредити механизмларини такомиллаштиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони;
• Ўзбекистон президентининг 2021 йил 11 мартдаги «Бозор тамойилларига асосланган ипотека кредитларини ажратиш орқали аҳолини уй-жой билан таъминлашга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони.

Янги тартибдаги ипотека кредитлари 20 йил муддатга ва дастлабки бадали сотиб олинадиган квартира қийматининг 15 фоизидан кам бўлмаган миқдорда берилади. 

Бу турдаги кредит бирламчи уй-жой бозорида хонадон сотиб олиш, якка тартибда уй-жойлар қуриш ва реконструкция қилишга мўлжалланган. Мижоз ўз хоҳишига кўра 6 ойлик имтиёзли даврдан ҳам фойдаланиши мумкин.

Янги тартиб доирасида қанча миқдорда ипотека кредитини олиш мумкин?

Янги тартиб доирасида ҳар бир ҳудуд бўйича уй-жой ҳисобланган қиймати, бошланғич бадал ва ипотека кредитининг энг кўп миқдори учун тегишли меъёрлар белгиланган. 

Агарда сотиб олинадиган уй-жойнинг бозор нархи белгиланган қийматдан юқори бўлса, қуйида келтирилган кредит суммасидан ошган барча қисмини қарз олувчи ўз ҳисобидан, ёки бошқа ипотека кредити расмийлаштириш орқали қоплаши мумкин:

• Қишлоқ жойларда нархи 280 млн сўмдан ошмаган квартиралар учун ипотека кредитининг энг кўп миқдори 238 млн сўмгача;
• Вилоят шаҳарларида нархи 364 млн сўмдан ошмаган квартиралар учун ипотека кредитининг энг кўп миқдори 309 млн сўмгача;
• Тошкент шаҳрида нархи 399 млн сўмдан ошмаган квартиралар учун ипотека кредитининг энг кўп миқдори 339 млн сўмгача;

Уй-жой нархининг белгиланган меъёрдан ошган қисмини қоплаш учун олинадиган бошқа ипотека кредити фоизлари ва шартлари янги тартиб доирасида ажратиладиган кредитлардан фарқ қилади.

Ипотека кредитлари учун қандай гаров мулклари таъминотга олинади?

«Ипотека тўғрисида»ги қонунга асосан, бирламчи бозордан уй-жой сотиб олиш учун олинган ипотека кредитлари таъминотига сотиб олинаётган уйнинг ўзи қўйилади.

Шунингдек, Ўзбекистон Президентининг фармонига асосан якка тартибдаги уй-жойларни қуриш ва реконструкция қилиш учун ипотека кредити ажратишда таъминот сифатида фуқароларга тегишли бўлган якка тартибдаги уй-жойнинг ўзи ёки бошқа турдаги таъминот турлари тақдим этилиши лозим.

Ушбу ҳолатда бошқа таъминот қўйилган бўлса, якка тартибдаги уй-жой қурилиши (реконструкция қилиниши) якунланиб, кадастр ҳужжатлари расмийлаштирилганидан сўнг, ипотека кредити бўйича таъминот ушбу уй-жой гаровига алмаштирилади.

Ипотека кредитини олиш жараёнида қарз олувчидан қандай харажатлар талаб этилади:

•  нотариал тартибда олди-сотди шартномаси бўйича харажатлар;
•  квартиранинг кадастр ҳужжатларини тайёрлаш харажатлари;
•  суғурта қилиш бўйича харажатлар.

Янги тартиб доирасида фуқаро кредит олиш учун банкка қандай ҳужжатларни тақдим этиш керак?

• Кредит ажратилиши юзасидан ариза;
• Қарз олувчи/биргаликда қарз олувчиларнинг паспорт нусхаси;
• Қарз олувчи ва биргаликда қарз олувчининг (агар мавжуд бўлса) даромадлари ҳақидаги маълумотнома:
• уй-жой қурган пудрат ташкилоти билан квартирани сотиб олиш тўғрисида тузилган шартнома;
• сотиб олинаётган уй-жойнинг кадастр ҳужжатлари.

«Ўзбекистон ипотекани қайта молиялаштириш компанияси» маблағлари ҳисобидан ипотека кредити олиш учун қандай ҳужжатлар талаб этилади?

•  қарз олувчининг (биргаликда қарз олувчининг) паспорти асл нусхалари;
•  дастлабки олди-сотди шартнома;
•  мустақил баҳоловчи томонидан тақдим этилган ҳисобот (иккиламчи бозор учун);
•  қарз олувчи (биргаликда қарз олувчи) томонидан охирги 12 ой мобайнидаги (12 ойдан кам ишлаган тақдирда ишланган давр учун) олган даромадлари тўғрисидаги маълумотномалари;
•  мавжуд уй-жойларни таъмирлаш учун смета ҳужжатлари.

Ипотека кредитларини тўлаш учун қандай имтиёзлар мавжуд?

Субсидиялар дастлабки бадалнинг бир қисмини тўлаш учун уй-жой ҳисобланган қийматининг 10 фоизи миқдорида тўланади. Бунда:

• Қишлоқларда 28 млн сўмгача; 
• Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятлар шаҳарларида 36,4 млн сўмгача; 
• Тошкент шаҳрида 39,9 млн сўмгача қоплаб берилади

Масалан, агарда ипотека кредити фоиз ставкаси 18 фоизни ташкил этса, мижоз дастлабки беш йил мобайнида фоиз тўловларининг 10 фоиз қисмини ўз ҳисобингиздан, 8 фоиз қисмини давлат субсидиялари ёрдамида тўлаши мумкин бўлади.

Субсидиялар айнан кимларга тўланади?

Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 25 мартдаги «Уй-жой сотиб олиш учун фуқароларга субсидия тўлаш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида»ги қарорига асосан уй-жойга муҳтож фуқароларни аниқлашнинг ижтимоий мезонларига асосан 30 ва ундан юқори балл тўплаб, субсидия хабарномасига эга шахсларга ажратилади.

Субсидиялар фақатгина ариза берувчининг рўйхатдан ўтган ҳудуди бўйича бир оилага фақат бир марта берилади.

Субсидияга эга бўлиш учун қаерга мурожаат қилиш зарур?

18 ёшга тўлган ва 60 ёшдан ошмаган Ўзбекистон фуқаролари туман (шаҳар) Давлат хизматлари марказларига ёки Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали масофавий тарзда ариза бериши мумкин.

Янги тартиб доирасида ипотека кредитлари қуйидаги 14 та банк томонидан ажратилади: 

• «Миллий банк»; 
• «Ўзсаноатқурилишбанк»; 
• «Капиталбанк»; 
• «Алоқабанк»; 
• «Ҳамкорбанк»; 
• «Халқ банки»; 
• «Ипотекабанк»; 
• «Туронбанк»; 
• «Ипак йўли банк»; 
• «Ориент финанс банк»; 
• «Асакабанк»; 
• «Агробанк»; 
• «Қишлоқ қурилиш банк»; 
• «Микрокредитбанк».

Ипотекани қайта молиялаштириш компанияси маблағлари ҳисобидан кредитлар қуйидаги 7 та тижорат банки томонидан ажратилади: 

• «Ипотекабанк»; 
• «Асакабанк»; 
• «Ўзсаноатқурилишбанк»; 
• «Агробанк»; 
• «Туронбанк»; 
• «Қишлоқ қурилиш банки»; 
• «Ҳамкорбанк».

Мақолада Марказий банкнинг «Finlit.uz» сайтидаги маълумотлардан фойдаланилди