Картадаги пулни фирибгарлардан қандай ҳимоя қилса бўлади? — Марказий банк
Фирибгарлар нафақат мобил телефон ва ҳамёнларни сездирмай ўғирлаши, балки банк карталаридаги пулга ноқонуний эгалик қилиши ҳам мумкин. Картадаги пулни улардан ҳимоя қилиш учун кўплаб йўллар ва технологиялар ихтиро қилинган.
Марказий банкнинг Finlit лойиҳаси фирибгарларнинг тузоғига тушмаслик учун 5 та муҳим қоидани тавсия қилди.
Биринчи қоида. Пароль ва кодларингизни ҳеч кимга айтманг
Картанинг PIN-коди, CVC-/CVV-коди (Visa ва Mastercard учун картанинг олд тарафидаги махфий коди), амал қилиш муддати ва бошқа маълумотларини ҳеч кимга айтмаслик керак.
Ўзини банк ходими деб телефон орқали таништириб, кейинчалик SMS орқали келган кодни айтишни сўраган шубҳали шахсларга ишонманг. Банк ходими ҳеч қачон сиздан карта билан боғлиқ маълумотларни сўрамайди.
Харид ёки тўловларни амалга оширганингиздан кейин ҳамманинг олдида баланд овозда ҳеч қачон PIN-кодни айтманг. Карта паролини доим ўз қўлингиз билан яширинча теринг.
Бундан ташқари назорат камералари сиз PIN-код тераётганингизда сизни кузатиб турмаганига ишонч ҳосил қилинг.
Иккинчи қоида. Банк картангизга SMS-хабарномасини уланг
Ҳар доим ҳисоб операцияларингизни кузатиб боринг. Барча фаол карталарингиз бўйича SMS-хабарнома хизматини улаб қўйинг.
Шунда ҳар бир карта бўйича амалга оширилган операциялар ҳақида хабарнома оласиз. Бунинг учун Сизга хизмат кўрсатувчи банкоматларда SMS-хабарномани танлаб, мобил телефон рақамингизни киритишингиз керак.
Учинчи қоида. Антивируслардан фойдаланинг
Антивирус дастурини фойдаланадиган барча мосламаларга — компьютерингиз, планшетингиз ва мобил телефонингизга ўрнатиш жуда муҳим. Антивирус дастури фирибгарлар пул ўғирлаш учун фойдаланадиган дастурлар ва веб-сайтлардан ҳимоя қилади.
Интернетда функциялари чекланган антивирус дастурларининг бепул версияларини топишингиз мумкин. Энг муҳими, уларни расмий иловалар дўконларидан ёки таниқли антивирус ишлаб чиқувчиларнинг веб-сайтларидан юклаб олиш керак.
Тўртинчи қоида. Маълумотни қайта текширинг
Картангизга боғлиқ бўлган муаммоларни (блокировка, тўловлар рад этилиши) қайта текширинг. Бунинг учун банкнинг ишонч телефонига мурожаат қилинг. Телефон рақами ҳар доим хизмат кўрсатувчи банкнинг расмий веб-сайтида кўрсатилган.
Бешинчи қоида. Хавфсиз веб-сайтларни танланг
Фақат тасдиқланган веб-сайтларга киринг. Сизга SMS-хабарлар орқали ёки электрон почтангизга келган номаълум интернет ҳаволаларга кирманг.
Веб-сайтни қандай текшириш мумкин?
Фирибгарлар таниқли расмий онлайн-дўконга ўхшаш сохта веб-сайт яратади. Сохта веб-сайтнинг номи бир нечта ҳарфдан ташқари деярли расмий веб-сайт билан бир хил бўлади.
Шунинг учун ҳар доим браузернинг манзил сатрини (веб-сайт манзили кўрсатилган қаторни) диққат билан текширишингиз керак. Расмий ва ишончли веб-сайтлар манзилини қўлда теринг ёки браузернинг сақлаб қолиш функциясини ишлатинг. Веб-сайт манзилига эътибор беринг.
Хавфсиз сайт ҳттпс:// билан бошланади. Ҳимояланган веб-сайт манзилида ёпиқ қулф белгиси бўлади. Агар веб-сайт хавфсиз бўлмаса, унга шахсий ёки кредит карта маълумотларини киритмаслик керак.
Ҳар қандай веб-сайтга банк картаси ёки паспорт ҳамда шахсни тасдиқловчи бошқа ҳужжатларнинг маълумотларини киритишдан олдин, уни яхшилаб ўрганиб ва интернетда фойдаланувчилар қолдирган фикрларни кўриб чиқиш керак.
Тимурмалик Элмурадов
