Ўзбекистондаги энг ифлосланган вилоятлар ва сув ҳавзалари маълум қилинди

«Ўзгидромет» мажлислар залида 13 май куни «Халқаро иқлим куни»га бағишланган «Гидрометеорология, иқлим ўзгариши ва атроф-муҳит мониторинги долзарб муаммолари ва уларни ҳал этиш йўллари» мавзусида матбуот анжумани бўлиб ўтди. Унда табиий муҳит ифлосланиши мониторинги ҳақида маълумот берилди.

Қайд этилишича, ерусти сувлари ҳолати устидан кузатувлар 59 та сув объектида, 85 та пунктда, 107 та кузатув нуқтасида 43 та таркибий қисмлар бўйича ҳар ойда амалга оширилади. Таҳлил натижалари 90 фоиз сув ҳавзаларининг ифлосланиш бўйича сифат кўрсаткичлари ўртача ифлосланган (3-синф) ёки ифлосланган (4-синф) сувлар синфига киришини, 10 фоиз сув ҳавзаларида эса тоза сувлар (2-синф) эканини аниқлаган. Зарафшон, Чирчиқ, Салор дарёлари, Сиёб, Шўрўзак, ГПСК коллекторлари энг ифлосланган сув ҳавзалари сифатида қайд этилган.

Тупроқ ифлосланиши устидан кузатувлар ҳар йили баҳор ва куз фаслларида Қорақалпоғистон ва вилоятларнинг 107 та туманида жойлашган 212 та хўжаликларда олиб борилади. Шунингдек, 14 та саноат шаҳарларида 20 та кўрсаткичлар бўйича кузатилади. Кўп йиллик таҳлиллар Андижон (1,3 дан 3,7) ва Фарғона (1,3 дан 2) вилоятларида ерларни хлорорганик пестицидларнинг қолдиқ миқдори билан ифлосланишини РЭМдан ортиши кузатилган.

Атмосфера ҳавосида кимёвий моддалар билан ифлосланиш устидан кузатувлар ҳар куни 25 шаҳарларда 65 та стационар постларда олиб борилади. Уларда атмосфера ҳавосида 10 та газли аралашмалар ва 4 та оғир металлар назорат қилинади (рух, мис, қўрғошин, кадмий).

Сўнгги бир неча йил ичида кўпгина шаҳарлар учун назорат қилинадиган ингредиентлар бўйича ҳавонинг ифлосланиш даражаси барқарорлиги қайд этилмоқда. 2010—2021 йилларда республикада ҳавонинг ифлосланиш даражаси пасайганлиги кузатилган. Ифлосланиш индекси ўсиши Ангрен, Олмалиқ, Фарғонада шаҳарларида сақланиб қолган.

Республикада атмосфера ҳавосининг ифлосланиш даражаси меъёр даражасида бўлиб, 2021 йил ноябрь—декабрь ва 2022 йил январь ойларида чанг бўронлари пайтида ҳавонинг максимал бир марталик ифлосланиши Гулистон, Олмалиқ, Чирчиқ, Тошкент, Бекобод, Ангрен, Бухоро, Навоий, Самарқанд шаҳарларида қайд этилган.

Ўзбекистонда иқлимнинг кескин ўзгариши таъсирида юқори ҳароратнинг такрорланиши, атмосфера қурғоқчиликлари, гармселлар, чанг бўронлари, шунингдек, саноат корхоналари, автотранспорт, қурилиш индустрияси ташламалари таъсирида аҳоли яшаш жойларида чангнинг меъёрдан ортишига сабаб бўлмоқда.

Таъкидланишича, мавжуд стандартлар ҳаводаги чанг зарралари, яъни РМ 2,5 ни аниқлаш имконини бермайди. Ҳаво сифати бўйича ЖССТ меъёрлари Ўзбекистондаги мавжуд нормативлардан фарқ қилади. Шу сабаб меъёрларни халқаро талаблар, шунингдек, Ўзбекистонни табиий-иқлимий шароитларини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқиш зарурати мавжуд.

«‘Ўзгидромет’ томонидан ушбу муаммони бартараф этиш учун ‘Ўзбекистонда атмосфера ҳавоси ифлосланиши даражасини ва аҳоли саломатлигига аэроген хавфни комплекс баҳолаш асосида атмосфера ҳавоси сифати мониторинги миллий ахборот платформасини ва мобил иловани яратиш’ лойиҳасини ишлаб чиқиб, Инновация вазирлигига тақдим этди. Лойиҳа доирасида ҳаво сифати меъёрлари жаҳон стандартлари талабида ишлаб чиқилади, ҳаводаги зарарли моддаларни инсон саломатлигига таъсири ўрганилади», — дейилади хабарда.