Ҳомиладорлик даврида қандай овқатланиш керак? Бўлажак оналар учун фойдали маслаҳатлар

Шифокорга биринчи ташрифи пайтида деярли ҳар бир бўлажак она ҳар доим ҳомиладорликда қандай овқатланиш кераклигини сўрайди. Албатта, ҳомиладорлик қатъий парҳезлар учун вақт эмас, лекин икки кишилик овқатланишнинг ҳам ҳожати йўқ.

Интернетда ҳомиладорлик пайтида онанинг овқатланиши ҳақида турли хил маълумотлар мавжуд. Аммо ҳомиладор аёлларни учун соғлом овқатланиш қоидаларига риоя қилишга мажбурлаш мумкин эмас.

Ҳомиладор аёлнинг рационини ташкил этувчи озиқ-овқат табиий ҳолатга имкон қадар яқин бўлса яхши. Қайта ишланган овқатларга камроқ устунлик беришга ҳаракат қилиш лозим. Агар картошка бўлса, уни пиширилган ёки қайнатилган ҳолда истеъмол қилиш лозим. Агар дон бўлса, унда жигарранг гуруч, арпа, гречка, маккажўхори тановул қилиш керак. Ширинликлардан эса мева ёки 70 фоиз шоколад тавсия этилади.

Амалда, агар шифокор ёки қариндошлар ҳомиладорлик пайтида ёқмайдиган ёки ёқтирмайдиган таомларни тавсия қилса, уларни истеъмол қилиш мажбурий эмас. Ҳомиладорлик пайтида рационнинг таркибий қисмлари келажакдаги онага нафақат фойда келтириши, балки завқ келтириши ҳам керак.

Ҳомиладорликнинг биринчи триместрида овқатланишнинг муҳим томонлари

Ҳомиладорликнинг дастлабки 12 ҳафтасида аёлнинг руҳияти жиддий гормонал ҳужумга учрайди ва бунинг натижасида ҳомиладор она ўзини инжиқ ва ёш бола каби тутиши мумкин. Уни барча тақиқланган нарсалар чидаб бўлмас даражада жалб қилади.

Энг муҳими, тақиқланган нарсаларни тановул қилиб, завқланишни бошдан кечириш мумкин. Оилага энди севги, эътибор, қўллаб-қувватлаш ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ керак бўлади.

Иккинчи ва учинчи триместрларида парҳезнинг хусусиятлари

Иккинчи триместрда ҳомиладор онанинг, қоида тариқасида, иштаҳаси очилади. Ҳомиладорликнинг ушбу даврида мувозанатли овқатланиш қандай бўлиши керак? Фастфуд, ярим тайёр маҳсулотлар, майонезли салатлардан воз кечишга ҳаракат қилиш лозим. Энг муҳими, ҳомиладор аёлнинг ратционидаги озиқ-овқат янги бўлиши керак.

Қовурилган овқатдан бутунлай воз кечишга ҳаракат қилиш керак, чунки уни қовуриш калория миқдорини бир неча бор оширади. Масалан, котлетларни қовуриш ўрнига уларни буғда пишириш мумкин. Ўта мазали бўлмаса-да, лекин жуда фойдали. Ҳомиладорлик пайтида овқатланиш бўйича худди шу тавсиялар туғилгунга қадар бажарилиши мумкин.

Ҳомиладорликда тўғри овқатланиш керакми?

Ҳар қандай одамнинг, шу жумладан ҳомиладорликнинг ҳар қандай триместридаги аёлларнинг овқатланишида керакли компонентлар оқсил, углеводлар ва ёғларнинг тўғри нисбати, шунингдек, суюқлик ичиш режимига риоя қилишдир.

Ҳомиладор аёлнинг ратционидаги оқсиллар

Оқсил ҳомиладор аёлнинг рационининг энг муҳим қисмидир. Шунинг учун, бу даврда паст оқсилли диеталар мос келмайди! Бўлажак она ва болага оқсиллар нима беради:

• боланинг ўсиши ва ривожланиши, онанинг йўлдоши, бачадон ва сут безлари, шунингдек, эмизишда фойдаланиладиган захиралар;
• озуқа моддалари, витамин, микроэлементларни ташиш;
• иммунитет ҳимояси (бактерия ва вируслардан ҳимоя қилувчи антитолалар оқсиллардир);
• қон коагуляцияси ва антикоагуляцион тизимларнинг оптимал ишлаши (қон ивиш омиллари оқсиллардир);
• қон плазмасининг осмотик босимини ушлаб туриш. Бу қоннинг суюқ қисмини қон томир йўлидан чиқиб кетишига йўл қўймайдиган хусусиятдир, шу билан шиш ва қон қуйқалари пайдо бўлишининг олдини олади.

Шунинг учун оқсил манбалари сифатида ҳомиладор аёллар ўзларининг кундалик рационига ёғсиз гўшт, парранда гўшти ёки буғда пиширилган ёки қайнатилган балиқ, шунингдек, творог, пишлоқ, сут, ўсимлик оқсилларини киритишлари керак.

Ҳомиладор аёлнинг ратционидаги углеводлар:

Ҳомиладорлик даврининг эрта босқичларида углеводларга бўлган эҳтиёж кунига 400 граммгача ошади. Аммо углеводлар ҳақида гап кетганда, сифат миқдордан муҳимроқ эканлигини унутмаслик керак.

Углеводларни глисемик индексига (ГИ) қараб баҳолаш лозим. Маҳсулот, агар ҳазм қилинганида, қонда глюкозанинг тез ва сезиларли даражада ошишига олиб келадиган бўлса, юқори ГИга эга бўлади (гликемия): бу ширинликлар, газли ичимликлар, оқ нон, картошка, пицца ва бошқа рационга мос келмайдиган маҳсулотларни ўз ичига олади.

Шунинг учун, иложи бўлса, паст глисемик индексли маҳсулотларни танлаш керак: масалан, макарон ёки бутун донли нон паст ГИ озиқ-овқатлардир. Озиқ-овқатлар учун глисемик индексларнинг кенг жадвалларини топиш ва хоҳишга кўра паст ГИ бўлган маҳсулотни танлаш мумкин.

Ҳомиладор аёлнинг ратционидаги ёғлар

Ёғлар ҳақида гапирадиган бўлсак, ҳар қандай одамнинг ратционида асосан муҳим ёғ кислоталари (EFA) бўлиши керак — бу ҳайвон ва одамларнинг метаболизмида муҳим рол ўйнайдиган кўп тўйинмаган ёғли кислоталардир.

Ҳомиладор аёлларда ёғ кислотаси қуйидагилар учун зарур:

• чақалоқнинг мия ва асаб тизимини қуриш, унинг кўзларини шакллантириш,
• репродуктив тизим;
• бўғим ва тўқималарни чўзишнинг тўғри йўналиши учун;
• ҳомиладор аёлда гестозиянинг олдини олиш учун.

Омега-3, омега-6 ва омега-9 табиий равишда пайдо бўлган кўп тўйинмаган ёғли кислота турлари бўлиб, кўпчилик соғлом озиқ-овқат мутахассислари тўйинган ёғларга қараганда сезиларли даражада соғломроқ деб ҳисоблашади. Омега-3 кислоталари балиқ ва денгиз маҳсулотларида мавжуд. Ҳомиладор аёл балиқни нафақат оқсил манбаи, балки соғлом ёғлар сифатида ҳам истеъмол қилиши керак.

Ҳомиладорда суюқлик ичиш режими

Ҳомиладор аёлнинг буйраклари шундай тузилганки, суюқлик етишмаса, у фаолиятини тўхтатади. Бошқача айтганда, ҳомиладор аёл чанқамаслиги керак! Қанчалик кам сув ичса, шиш пайдо бўлиш эҳтимоли ошиши мумкин.

Ичимлик ҳақида гапирганда, албатта, сувни назарда тутамиз. Кунига 3 литргача сув ичиш мумкин — бу меъёр. Янги сиқилган шарбат ва ўсимлик чойлари, кофеинсиз қаҳва ичиш мумкин, аммо қадоқланган ичимликлар ва турли хил ширин газланган ичимликлар кўп қабул қилиниши шарт эмас.

Ҳомиладорлик пайтида оғирлик

Ҳомиладорлик даврида ўртача вазн ортиши 10-12 килограммни ташкил қилади. Улардан 5-6 килограмм йўлдош, чақалоқ ва сув билан бачадоннинг оғирлиги. Ҳамма нарса индивидуалдир: инсон ҳар хил тузилишга, турли хил метаболизмга эга. Бундан ташқари, ҳомиладорликдан олдин семириб кетган аёллар, соғлом овқатланиш тамойилларига риоя қилган ҳолда, умуман килограмм олмаслиги мумкин.

Барча саъй-ҳаракатларига қарамай, ҳомиладор аёлларнинг 80 фоизи ҳали ҳам ортиқча вазнга эга ёки витамин ва минераллар — темир, магний ва кальций етишмаслиги муаммосига дуч келади. Шунинг учун ҳомиладорлик пайтида рационни режалаштираётганда, эҳтиёж ва истак ўртасида соғлом келишувни топишга ҳаракат қилиш тавсия этилади.