Қозоғистонда атом электр станцияси Олмаота яқинидаги арвоҳ шаҳарчада қурилиши мумкин

Қозоғистоннинг Олмаота вилоятидаги Улкен шаҳарчаси атом электр станциясини қуриш учун энг муносиб жой, дея маълум қилди «Самрук-Казина» фондининг раҳбари Алмасадам Саткалиев.

«У ерда 500 киловолтлик линияларнинг энг кенг тармоғи жойлашган, асосий ‘ЮКGREС 500’  подстанцияси мавжуд, бу майдон жуда қулай. Базавий қувватни у ерга жойлаштириш орқали электр энергиясининг шимоли-жанубий транзитини барқарорлаштириш ва бу энергияни Марказий Қозоғистонга, яъни Қарағандага, шунингдек, шимоли-жанубий транзит бўйича Қозоғистоннинг жанубий вилоятларига қайта тақсимлаш имконияти таъминланади», — деди Саткалиев ҳукумат биносида бўлиб ўтган журналистлар билан суҳбатда.

Унинг сўзларига кўра, ҳозир бу масала «концептуал даражада кўриб чиқилмоқда». «Ўйлайманки, яқин орада ҳукуматнинг у ёки бу позициялари эълон қилинади», — дея қўшимча қилди фонд раҳбари.

Айни пайтда, унинг сўзларига кўра, атом электр станциялари учун ускуналар ишлаб чиқарувчи асосий компаниялар – Россия, Хитой, Франциядан бир нечта таклифлар, Американинг ускуналар ишлаб чиқарувчи компанияларидан иккита таклиф тушган.

«Қарор қабул қилишда бутун спектр – биринчи навбатда, фойдаланилаётган технологиялар хавфсизлиги, қурилган АЭСлар сони, ядро реакторларини ишлатиш бўйича оптимал амалиётлар ҳисобга олиниши аниқ. Шунингдек, таннарх масаласи, ушбу станциялар учун ёқилғини Қозоғистонда маҳаллийлаштириш имкониятлари, қурилиш жараёнида Қозоғистонда ишлаб чиқаришнинг бошқа элементларини маҳаллийлаштириш имкониятлари ҳам кўтарилади. Тегишли ёндашувлар кўриб чиқилмоқда», — дея сўзини якунлаган Саткалиев.

Қозоғистонда атом электр станцияси қурилиши масаласи бир неча ўн йиллардан бери муҳокама қилинмоқда. Улкен шаҳарчаси ҳудудида 640 МВт қувватга эга станция қурилиши 1997- йилда ҳам муҳокама қилинган. Ўшанда ваколатли органлар техник-иқтисодий асосларни («ВВЕР-640» реактор заводи асосида) ишлаб чиққан, лекин қурилиш бошланмаган.

2013 йилда Қозоғистоннинг ўша пайтдаги президент Нурсултон Назарбоев топшириғига кўра, АЭС қуриладиган жойни танлаш бўйича ҳукумат комиссияси ва идоралараро гуруҳ иши ташкил этилганди. Унинг иштирокчилари Улкен шаҳарчаси ҳудудини янги станция учун энг мақбул деб атаган, шу билан бирга, мамлакат шимоли-шарқидаги Курчатов шаҳрининг чеккаси ҳам лойиҳа учун мос эканини таъкидлаган.

2019 йил апрель ойида Россия президенти Владимир Путин қозоғистонлик ҳамкасби Қосим-Жўмарт Тўқаев билан музокаралардан сўнг Москва Нур-Султонга АЭС қуришни яна таклиф қилганини айтганди. Эртаси куни Улкен шаҳарчаси АЭС қуриладиган жой сифатида қайта тилга олинди.

Қозоғистон ОАВлари шаҳарчанинг ўзи абгор аҳволда экани ҳақида бир неча марта ёзган. «Азаттик» радиосининг таъкидлашича, «Улкен постапокалиптик фильмларни суратга олиш майдончасини эслатади: вайронага айланган бинолар, кимсасиз кўчалар, деярли ҳеч нарса ўсмайдиган шўр тупроқ. Улкендаги аксарият уйлар бўм-бўш. Қишлоқда иш йўқ, деб ёзган ИнформБЮРО, уй-жой нархи эса АЭС қурилиши ҳақида хабар тарқалгандан кейингина кўтарилмоқда. Tengrinews нашри, ўз навбатида, Улкен «арвоҳга ўхшайди», бироқ маҳаллий аҳоли уни «барибир яхши кўради» деб таъкидлаган.