АҚШ штаб бошлиқларининг бирлашган қўмитаси раиси генерал Марк Милли 2020 йил ноябрь ойида бўлиб ўтган АҚШ президенти сайлови арафасида Дональд Трамп мағлубиятга учраган тақдирда ҳокимиятни тинч йўл билан топширишига рози бўлмаслигидан шунчалик хавотирга тушганки, бундай вазиятда қандай ҳаракат қилиш бўйича сценарий ишлаб чиққан. Бу ҳақда The Washington Post газетаси журналистлари, Пулитцер мукофоти совриндорлари Керол Леонниг ва Филип Ракер муаллифлигидаги «Буни фақат мен тузата оламан» (I Alone Can Fix It) китобида айтиб ўтилган, деб ёзади Meduza.
Китобда Трамп президентлиги муддатининг сўнгги (китоб муқовасида айтилганидек, «ҳалокатли») йили ҳақида сўз боради, хусусан унинг коронавирус хавфини қанчалар паст баҳолагани, ирқчилик ва полиция зўравонликларига қарши намойишларни тарқатиш учун ҳарбийларни кўчага олиб чиқишни таклиф қилгани, президентлик сайловлари сохталаштирилган, деган фикрда туриб олгани ва ҳокимиятни Жо Байденга топширишни истамагани бирма-бир ёритиб берилган. Китоб 140 дан ортиқ манбалар билан қилинган интервьюларга асосланган бўлиб, уларнинг аксарияти аноним. Шунингдек, Трампнинг ўзи китоб учун интервью бериб, муаллифлар билан икки ярим соат суҳбатлашган.
«Буни фақат мен тузата оламан» китоби кейинги ҳафтадан сотувга чиқади. 15 июль куни The Washington Post газетаси китобдан парча эълон қилди. Шундан сўнг бошқа Америка нашрлари, жумладан CNN, The New York Times, NBC ва New Yorker 2019 йилда штаб бошлиқлари бирлашмасини бошқарган генерал Марк Миллининг Трамп президентлиги муддатининг сўнгги ойларида ўйнаган роли ҳақида ёза бошлади.
Генерал Милли Трампнинг ҳокимиятни тинч йўл билан топширмаслик учун армияни кўчага олиб чиқишга ёки ундан ташқи инқирозни, хусусан Эрон билан урушни қўзғашда фойдаланишга ҳаракат қилишидан хавотирда эди. Китобда таъкидланишича, Милли Трампни «йўқотадиган ҳеч нарсаси бўлмаган классик авторитар раҳбар» деб билган ва унда Германияда Рейхстаг сайловларидан кўп ўтмай ҳокимиятга келган Адольф Гитлер билан ўхшаш жиҳатларни кўрган. У Трампнинг фаол тарафдорларини «жигарранг кўйлаклилар» ва «нацистлар» деб атарди.
Миллининг сўзларига кўра, Трамп 1807 йилда қабул қилинган қўзғолон тўғрисидаги қонунни амалга ошириш учун ўз тарафдорларининг норозилигини кучайтирган. Қонун президентга мамлакат ичида армиядан фойдаланишга рухсат берарди. Милли ва штаб бошлиқларининг бошқа аъзолари ноқонуний буйруқларни бажармасликка, босим ўтказилса, бирма-бир истеъфо беришга келишиб олди. «Улар уриниб кўриши мумкин, аммо лаънати мақсадларига етолмайди. Буни ҳарбийларсиз амалга ошириб бўлмяди. Буни Марказий разведка бошқармаси ва Федерал қидирув бюросиз амалга ошириб бў‘майди. Биз қуролланганмиз», — деганди генерал.
Капитолийга уюштирилган ҳужумдан сўнг, Вакиллар палатаси спикери Нэнси Пелоси Миллига «ақлдан озган» ва «хавфли» Трамп ўзининг ҳокимиятдаги сўнгги кунларида ядро қуролидан фойдаланишга қарор қилишидан хавотирдалигини айтди. Милли бундай бўлмаслигига кафолат берди.
«Хоним, жараён кетяпти. Биз фақат қонуний буйруқларни бажарамиз. Фақат қонуний, ахлоқий ва тўғри ишларни қиламиз», — деди у.
Капитолийга ҳужумдан сўнг генерал ҳар куни Оқ уй аппарати раҳбари Марк Меадоуз ва АҚШ давлат котиби Майк Помпео билан учрашувлар ўтказди.
«Ушбу учрашувларнинг асосий мавзуси қуйидагилар эди: нима бўлишидан қатъи назар, 20 январь куни ҳокимият тинч йўл билан топширилади. Гўёки биз кетаётган самолётнинг қўниш ғилдираклари қисилиб қолган, фақат битта двигатель омон қолган, ёнилғи эса тугаган эди. Ва биз уни амаллаб қўндиришимиз керак эди», — дейди исмини ошкор қилмаган юқори лавозимли амалдор китоб муаллифларига.
12 январь куни Бош штаб бошлиқлари Капитолийга қилинган ҳужумни қораловчи баёнот чиқариб, саккиз кундан кейин Байден расман президент лавозимига киришишини таъкидлади. 20 январь куни бўлиб ўтган инаугурация маросимида Милли АҚШнинг собиқ биринчи хоними Мишел Обамага шундай деди: «Бугун ҳеч кимнинг табассуми меникига етмайди».
Америка ОАВларида китоб ҳақида мақолалар нашр этилгандан сўнг, Трамп Миллини танқид қилди ва тўнтариш қилишни режалаштирмаганини айтди: «Сизларга шуни афсус билан маълум қиламанки, менинг ‘давлатни тўнтариш’ усулим — бу сайловлар ва агар мен тўнтаришни амалга оширмоқчи бўлганимда, генерал Марк Милли мен бу ишни амалга оширишда ҳамкорлик қилишни истаган сўнгги одамлардан бири бўларди».
Миллининг ўзи китоб мазмуни ҳақида изоҳ бермайди, деган CNN’га мудофаа соҳасидаги унга яқин амалдор. Шу билан бирга, у Трампнинг президентлик муддати тугашида Милли ўз лавозимига хос бўлмаган «фаолият ва алоқалар» билан шуғулланганини инкор этмади. «У армияни америкаликларга қарши қўллашга бўлган ҳар қандай уринишларга жим қараб ўтирмайди», — деди CNN суҳбатдоши.
Изоҳ (0)