Гарвард университети энг машҳур, энг нуфузли, энг эски, энг бой эпитетлари билан ном қозонган обрўли университетлардан бири сифатида эътироф этилади. АҚШ давлат котиби, машҳур сенаторлар, конгрессменлар, сиёсатчиларнинг маърузаларини Гарвард университети аудиторияларидан туриб тинглашни миллионлаб абитуриентлар орзу қилади. Бундай имконият эса Гарвард университетида ширин тушдан воқеликка айланади.
Гарвард олий таълим даргоҳи нафақат АҚШдаги, балки дунёдаги энг нуфузли таълим даргоҳлари сирасига киради. Университет атрофидаги зангори чимлар, бой кутубхона, юқори курсларнинг энг дабдабали битирув кечалари, қадимий анъаналар билан боғлиқ маросимлар, таниқли олимларнинг маърузалари Гарвардда таълим олиш истагида бўлган миллионлаб ёшларни ўзига оҳанрабодек жалб қилади. Бугун «Дарё» нашри университет ташкил этилгани муносабати билан унинг тарихи ҳақида ҳикоя қилади.
Гарвард университети тарихи
Гарвард университети Америка қитъасида дастлабки манзил колониялари пайдо бўлганидан 16 йил ўтиб, 1636 йилда ташкил топган. Университет ташкил топган илк йилларда даргоҳда бир ўқитувчи 9 талабага таҳсил берарди. Асосан, ўша кезларда университетда Инжил асослари, математика ва лотин тилидан дарс бериларди. Кўпчилик ўйлаганидек, Жон Гарвард университетнинг асосчиси бўлмай, у фақат университетнинг ривожланиши учун университет кутубхонасига улкан сармояси билан ёрдам берган шахс сифатида тарихда эсланади. Айнан шу сабабдан ҳам унинг исми Гарвард тарихида қолган, деса ҳам бўлади.Гарварддаги олий таълим тизими
Гарвард кўп профилли олий таълим марказларидан бири саналади ва бу ерда ҳар қандай фанни ўқиш имконияти мавжуд. Талабалар бакалавр, магистр, докторлик ёки МБА (бизнес бошқаруви магистрлик даражаси)ни олиш учун қунт билан таҳсил олади. Олий маълумотга эга бўлганлар бакалавр даражасига топшира олмайди. Хорижлик талабалар эса АҚШ фуқаролари билан бир хил ҳуқуқ ва имтиёз асосида университетда ўқиш имкониятига эга. Эътиборли жиҳати шуки, Гарвардда таҳсил олишда Liberal Arts йўналиши устувор.Бошқача қилиб айтганда, талабалар табиий, ижтимоий, гуманитар ва санъат йўналишларида умумлаштирилган билим олади. Талабалар ўзларига ёққан исталган фанни ўқиш ҳуқуқига эга. Дейлик, сиз тарих йўналишида ўқийсиз, сиз география, ҳуқуқ, адабиёт, санъат каби йўналишлардаги дарсларни ҳам асосий йўналишингизга қўшиб олсангиз бўлади. Ҳозирда Гарвардда 20 минг атрофида маҳаллий ва хорижлик талабалар таълим олади. Талабаларнинг аксари МБА (бизнес бошқаруви магистри) даражасини олиш учун таълим олаётган аспирантлардан иборат.
Гарвард университети унчалик ҳам катта эмас, кичик ҳам эмас, бор-йўғи 85 гектар майдонда қад ростлаган. Гарвард ҳудудида учта кампус жойлашган бўлиб, улар ўзаро метро, автомобиль ва велосипед йўлаклари билан боғланган. Гарвард бизнес мактаби эса дарёнинг нариги тарафида жойлашган бўлиб, унинг майдони 145 гектарни ташкил қилади.
Гарвард талабалар шаҳри ҳамдир. Бу ерда супермаркетлар, ресторан, бар, кафелар ва ҳаттоки Гарварднинг ўз жиноят олами ҳам мавжуд. Қоқ тунда қимматбаҳо Rolex соатини тақиб олиб кетаётган бўлсангиз, сизни ҳеч ким бу талаба экан, деб йўлингизни тўсмай, тунамаслигига кафолат йўқ. Статистик маълумотларга кўра, 2008 йилда Гарвард университети кампусларида 48 ҳолатда номусга тегиш, 10 ҳолатда талончилик, 15 ҳолатда йўлтўсарлик, 750 ҳолатда ўғирлик қайд этилгани маълум қилинган. Гарвард университетида муваффақиятли таҳсил олаётган талабалар университетга яқинроқ ҳудудларда яшаш имтиёзига ҳам эга.
Гарвард университети бой кутубхонаси, санъат галереяси, табиат музейига эга. Шунингдек, Гарвард ўзининг оммавий ахборот нашрларига ҳам эга.
Гарвардда ўқиш бўйича йўриқнома
Гарвард непотизмлар билан чиқишмайдиган таълим муассасаси. Гарчи сен кимсан Гарвард ректорининг ўғли ёки қизи бўлсанг-да, ўз меҳнатинг билан муваффақият қозонишинг керак. Фалончининг ўғли ёки қизи, баҳоси аъло бўлсин домласи, қабилидаги гап сўзлар бу ерда ишламайди. Университетда ўқиш учун абитуриент олий таълимгача бўлган таълимда эришган муваффақиятларини кўрсата билиши лозим. SAT имтиҳонидан сўнг абитуриентлар Гарвардга ҳужжат топширишлари мумкин.Гарвард университети абитуриентнинг ҳужжатларини кўриб чиқиб, қабул қилишга рози бўлиши учун ундан энг камида 1 460 балл олиши талаб қилинади. Шунда ҳам бу қабул қилиниш учун асос бўлмаслиги мумкин. Миллионер ота-оналар кўпинча ўз фарзандларининг Гарвардда ўқишлари учун университетнинг моддий техник базасини яхшилаш учун кўмак беришга иштиёқ билдиради, бироқ тартиб барча учун бир деган қоида амал қилади: аввал фарзандингиз тестни топширсин, молиявий кўмак қочмас.
Гарвардда ўқиш нархи
Ҳозирги тараққий этган даврда ҳисоб-китобларни кредит карталарисиз тасаввур қилиб бўлмайди. Бундай тартиб Гарвардга ҳам тегишли. Кредит карталари Гарвард талабасининг асосий ҳамроҳидир. Гарвардда таҳсил олиш учун талаба бошқа харажатларсиз ўқишнинг ўзи учун 49 653 АҚШ доллари тўлашига тўғри келади. Хона ижараси, аъзолик бадали, тўгарак ва шахсий харажатлар қўшилганда университетда ўқиш 75 минг АҚШ долларидан 80 минг АҚШ долларигача бўлиши мумкин.Яна бир қизиқарли жиҳат шундаки, ҳамма ҳам Гарвардда 80 минг доллар тўлаб таҳсил олмайди, университет энг иқтидорли талабалар учун ўқиш пулининг 40-100 фоизини қоплайдиган грант ва стипендиялар таъсис этган. Бу эса энг иқтидорли талабаларгина Гарвардда кам харажат билан ўқиш имконига эга, деганидир. 2019/2020-ўқув йилида Гарвард 142 мамлакатдан жами беш мингдан ортиқ талабани ўз қучоғига қабул қилди. Статистик маълумотларга кўра, қабул қилинган аксар талабалар Осиё қитъасидан. Ирқи, миллатидан, ижтимоий келиб чиқишидан қатъий назар Гарвардга келган талабаларни фақатгина билим олишга бўлган иштиёқ, муҳаббат бирлаштиради.
Айнан шу жиҳати билан ҳам АҚШ университетлари Ўзбекистондаги университетлардан фарқ қилади. АҚШнинг саккиз нафар президенти Жон Адамс, Жон Куинси Адамс, Резрфорд Хейс, Теодор Рузвельт, Франклин Рузвельт, Жон Кеннеди, кичик Жорж Буш ва Барак Обамалар айнан Гарвард университетида таълим олган. Бил Гейц, Мет Дейвон, Марк Цукерберг, Уильям Херст каби академик ҳаётда бахтини топмаган, аммо шахсий ҳаётда муваффақиятга эришган инсонлар ҳам ўзларининг олий таълимдаги қадамларини айнан Гарвардда бошлаган.
Бугун Гарвард дунёнинг энг нуфузли университетлари рейтингида 3-ўринда туради. Бундай натижани университет профессор-ўқитувчилари ва талабаларининг ўз билим ва тажрибаларини тинмай оширишга аҳд қилганликлари билан изоҳлаш мумкин.
Университет ҳақидаги қизиқарли фактлар:
- Гарвард университети майдони 4 мингта футбол стадиони майдонига тенг;
- Ҳар йили Гарвард қабул комиссияси ўқишга топширилган аризаларнинг 100 тасидан 94 тасини рад этади;
- 1970 йилдан бери Гарвардда тижорий мақсадда фильм олиш тақиқланган. 2010 йилда суратга олинган «Ижтимоий тармоқ» фильмида Гарвард ҳақида гап кетса-да, фильм умуман бошқа жойда суратга олинган;
- 2019/2020-ўқув йилида Гарвардга хайрия қилинган маблағлар 40,9 миллиард долларни ташкил қилган бўлиб, бу 2018 йилга солиштирганда 1,7 миллиард долларга кўпдир;
- 1912 йилда кашф этилган астероидга университетга ҳурмат сифатида 736_Гарвард деб ном берилган.
Изоҳ (0)