Бугун кимга интернетда нима керак бўлса, уни қидириш учун албатта Google сайтидан фойдаланади. Шубҳасиз, интернетни Google’сиз деярли тасаввур қилиб бўлмайди. Ҳозир бундан йигирма икки йил олдин, 1998 йил 4 сентябрь куни пайдо бўлган Google’дан муваффақиятлироқ компанияни ҳам тасаввур қилиш қийин. «Дарё» сана муносабати билан Google тарихи ва қизиқарли маълумотлар билан таништиради.
Компаниянинг таъсисчилари оддий талабалар Сергей Брин ва Ларри Пейж эди. Улар ўзаро дўстлик ришталарини боғлаган пайтларда биргаликдаги фаолиятлари қандай натижаларга олиб келишини билмаган бўлса керак. Аммо ҳозир уларнинг меҳнат маҳсули ҳамма учун тушунарли – ҳар куни Google қидирув хизмати юз миллионлаб одамларга фойдали маълумотларни топишга ёрдам беради ва компаниянинг маҳсулотларидан, жумладан, смартфонлар ва барча турдаги онлайн хизматларидан ҳатто болалар ҳам бемалол фойдаланади.
Ҳаммаси қандай бошланганди?
Москвада туғилган Сергей Брин беш ёшлигида оиласи билан АҚШга кўчиб ўтади. Сергей учун мактаб дастури жуда зерикарли туюлса-да, у иқтидорли ва ниҳоятда ақлли бола сифатида ўқишда жиддий натижаларни кўрсата бошлайди. Дунёга машҳур АҚШдаги Стэнфорд университетига ўқишга киргач, Сергей Брин дўсти ва келажакдаги ҳамкори Ларри Пейж билан танишади ва у билан жуда тез дўстлашиб кетади. Чунки бу ёш йигитларнинг дунёқараши ва қизиқишлари бир-бирига жуда яқин эди.Уларнинг ўртасида умумий ўхшашликлар жуда кўп эди – иккаласи ҳам мақсадга эришиш йўлида курашувчан, ақлли ва ҳар иккаласининг асосий қизиқиши компьютерлар эди. Бундан ташқари, ўша пайтларда дунёда аллақачон интернет деган «мўъжиза» мавжуд эди, аммо соҳада қидирув тизимлари билан боғлиқ жуда катта бўшлиқ бор эди. Шу сабабли фойдаланувчиларга керакли маълумотларни топиш жуда қийинчилик туғдирарди. Ушбу сабаблар икки ёш йигитнинг ўз қидирув тизимларини яратиш учун қаттиқ киришишларига туртки бўлиб, бу ғоя уларнинг ҳаёт мазмунига айланди.
Googol’ми ёки Google?
Ҳа, дастлаб ёш тадбиркорлар ўзлари яратган маҳсулотни айнан Googol деб атамоқчи бўлган эди. Гап шундаки, бу лойиҳани молиялаштиришга рози бўлган ягона инвестор пул ўтказишда хатолик туфайли компания номини Google деб ёзиб юборади, Сергей Брин ва Ларри Пейж эса пулни олиб, тақдир тақозоси билан Google деб номланган лойиҳа устида ишлашни бошлайди.
Дастлаб улар кичик гаражда ишлайди. Ўша пайтлар уларнинг атиги иккита ёрдамчиси бор эди. Уларда реклама учун сармоя бўлмаганига қарамай, ўз қидирув тизимларини оммалаштиришга қаттиқ киришишади. Улар барча даромадларини бизнес активларини кенгайтиришга сарфлайди.
Лойиҳа бошланганидан тахминан бир йил ўтиб, Америкадаги барча йирик газеталар у ҳақда ёзади. Дўстлар тиним билмай ишлайди, улар ўз қидирув тизимларини игна билан қудуқ қазигандай сабр билан ишлаб чиқди, ҳар иккиси ҳам максималист бўлмаса-да, аммо хаёлда улкан режаларни орзу қилишди, орадан йиллар ўтиб эса бу режалар улар тасаввур қилганидан ҳам яхшироқ амалга ошди.
«Шайтондан ҳам ёмонроқ ким?»
Бу фойдаланувчилар орасида Google қидирув тизимини оммалаштирган машҳур иборадир. Гап шундаки, Google ўз ривожланишини давом эттираёган бўлса-да, кўплаб фойдаланувчилар ушбу қидирув тизимидан олинган маълумотдан фойдаланишни бошлаб юборганди. Компания эса бу пайтда беихтиёр More Evil than Satan (шайтондан ҳам ёвузроқ) деб номланган кулгили ҳазилни яратди, бу қуйидагича тушунтирилади: шу сўзларни қидирувга киритсангиз Microsoft ва Disney компаниялари иблисдан ҳам ёвузлар қаторида биринчи ўринларда туради.Орадан бироз вақт ўтгач, ишлаб чиқувчилар бунга изоҳ берди. Улар қидирув тизими буни ўзи ўйлаб топмаслигини, у шунчаки интернетда ушбу компаниялар билан бирга келадиган умумий сўзлар туфайли шундай натижа чиқариб беришини айтди. Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, агар ушбу компаниялар бенуқсон обрўга эга бўлганларида, қидирув тизими уларни ушбу рейтингнинг биринчи поғоналарига қўймасди.
Ақл бовар қилмас муваффақият
Бир миллион доллар капитали билан рўйхатдан ўтган компания атиги олти йил ичида ўз акциялари нархини 100 миллион долларга кўпайтирди. 2007 йилда эса компания 66 миллиард доллар капиталлашуви билан мақтана оларди! Бу нафақат ўзининг тўғридан-тўғри рақобатчиларини, балки бошқа кўплаб йирик брендларни – Coca Cola, Marlboro, General Electric’ларни муваффақиятли ортда қолдиришга имкон берганди.Бугун Google ташкил топганига 22 йил тўлди. Компаниянинг ҳозирги нархи эса бир триллион долларга етди. Ушбу компаниянинг муваффақият ҳикояси узоқ вақтдан бери ёш тадбиркорлар учун намуна бўлиб келмоқда. Улар ҳатто махсус «Google яратиш» иборасини ўйлаб топди, бу эса ўз навбатида маълум бир бизнес стратегиясиз катта пул ишлашни англатади.
Бошқа лойиҳалар
Қидирув тизимининг ривожланиши билан бир қаторда Сергей ва Ларри ўзларининг қидирув тизими билан муваффақиятли ўзаро алоқада бўлиши мумкин бўлган бошқа лойиҳаларни ҳам ишлаб чиқди. Бироздан сўнг келажакда яхлит бирлашиши мумкин бўлган мустақил лойиҳалар пайдо бўла бошлади. Android операцион тизимига ҳуқуқларни сотиб олиб, улар Apple билан муваффақиятли рақобатлаша олди.Google’да ишлаш – орзу
Компаниянинг барча лойиҳалари билан танишиш учун анча вақт керак бўлади. Аммо уларни ўрганиш бошқа, уларни ривожлантириш эса бошқа нарса. Ҳар йили дунёнинг энг кучли дастурчилари Google’га келади. Дастурчиликни ўргана бошлаган ёшлар бу ерда ишлашни орзу қилади, шунга интилади, лекин йўл ҳамма учун ҳам очиқ эмас. Аммо иш шароитлари ҳақиқатан ҳам жаннатга ўхшайди. Мазали нонушта, энг яхши ошпазлар тайёрлаган овқатлар, қулай дам олиш ёки ўйлаш учун барча шароитлар, видео ўйинлар, стол ўйинлари, муносиб иш ҳақи ва албатта, ҳаракатларнинг тўлиқ эркинлиги! Бу ерда анъанавий шаблонлар мавжуд эмас, бу ерда сен учун бошлиқ ўйламайди, ҳар бир киши умумий ишга ўз ҳиссасини имкониятларидан келиб чиқиб қўшади, шунинг учун ҳар бир ходим Google манфаати учун ишлашдан хурсанд.Пул ўзгартира олмаган инсонлар
Шундай қилиб, Сергей Брин ва Ларри Пейж оддий ғайрат ва кичик тушунмовчилик орқали глобал миқёсдаги компанияни яратиш мумкинлиги ҳақидаги идеал намунани яратди. Қизиғи шундаки, ўзларининг лойиҳалари бундай катта капиталлашувга эришиб, бу инсонлар ҳозирда дунёнинг энг бой инсонлари қаторида бўлса-да, улар ўзларининг очиқлигини, ҳазилкаш ва соддалигини сақлаб қолди.Улар бойликни ортидан қувмайди, энди бойлик уларнинг ортидан қувади, шундай бўлса-да, улар аввалгидек яшашни афзал кўради, қимматбаҳо машиналар ва ҳашаматли квартираларга эътибор бермайди. Оддий талабалар томонидан яратилган дунё миқёсидаги гигант компаниялар етарлича. Яна бир содда йигит бор, унинг фаолияти ҳам оддий меҳнат ва ақл устига қурилган. Аммо бу энди умуман бошқа ҳикоя...
Нурбек Алимов тайёрлади.
Изоҳ (0)