«Дарё» сайтида ўтган ҳафтанинг энг муҳим ва муҳокамали хабарлари шарҳини бошлаймиз.
АҚШ давлат котиби Майкл Помпео Ўзбекистонга келди. У минтақа бўйлаб сафари давомида Қозоғистондан сўнг мамлакатимизга ташриф буюрган. АҚШ давлат котибининг минтақа айланишини Марказий Осиёдаги устункучлар мувозанатини сақлашда жиддий сиёсий воқеа деб аташ мумкин. Зотан бу дарҳол акс-садо берганини хабаримизнинг охирида келтирамиз. Помпео Ўзбекистонда президент Шавкат Мирзиёев, ташқи ишлар вазири Абдулазиз Комилов, Тошкент шаҳар бош имом-хатиби билан учрашди, С5+1 шаклида минтақа давлатлари вазирлари билан учрашув ўтказилди. АҚШ Афғонистон билан муносабатларни мустаҳкамлаш учун 1 миллион доллар ажратиши маълум қилинди. АҚШнинг Марказий Осиё бўйича стратегияси ошкор қилинди.
Табиийки, Марказий Осиёга АҚШ давлат котибининг ташрифи ва илиқ кутиб олиниши Россия Федерацияси ва Хитой раҳбариятига ёқди, деб бўлмайди. Помпеонинг Қозоғистонда этник қозоқ оилалари билан учрашуви ва Ўзбекистонда АҚШ бизнеси билан ишлаш яхши эканини айтиши Тошкентдаги Хитой элчисининг аччиғини қўзғади. Хитой элчиси Помпеонинг Евросиё сафарининг асосий мазмуни «иғвогарлик ва туҳмат»дан иборат, дея айблаб чиқди. Ўз навбатида, РФ президентининг матбуот котиби Песков Шавкат Мирзиёевнинг Россияга ташрифи бекор қилинганига изоҳ берар экан «5 февраль кунига бундай ташриф режалаштирилмаганди. Президент ташрифи бўйича ҳеч қандай режа йўқ эди, шу туфайли ташриф қолдирилгани тўғрисидаги гапга ўрин йўқ. Бу тўғри маълумот эмас», деб айтди.
* * *
Ва ниҳоят, бу ҳафтада Хитойдан ўзбекистонликлар махсус чартер рейсларда қайтарилди. 2 февраль куни 157 нафар ўзбекистонлик талаба Хитойдан олиб келинди. Ўзбекистонликларни эвакуация қилиш бўйича чартер рейс 4–5 февраль кунлари Ухандан бепул, Пекиндан эса пулли амалга оширилди. Пекиндан қайтган фуқароларимизда касаллик аниқланмади. Хитойдан олиб келинган ўзбекистонликлар Тошкент шаҳри ва вилоятидаги махсус жиҳозланган касалхоналарга жойлаштирилди. Уларга оила аъзолари билан учрашиш тақиқланади. 6 февраль куни Хитойдан ўзбекистонликларни олиб келиш якунланди.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги карантинга олинган ватандошлар оила аъзолари билан хабарлашуви учун мулоқот маркази ташкил этди. Унда бемалол видеосуҳбат қуриш мумкин. Албатта, фуқаролар чет элдан қайтганида сўнг мамлакат ичкарисида касаллик кириб келишидан таҳлика бўлиши мумкин. Соғлиқни сақлаш вазирлиги Ўзбекистонда 8 февраль ҳолатига кўра тожвирус касаллиги аниқланмаганлигини хабар қилди.
* * *
Хитой вируси гарчи Ўзбекистон аҳолисини ёппасига қўрқувга солмаётган бўлса-да, дорихоналарда ниқоблар тақчиллашаётгани, марказий ҳудудларда яшовчилар хавотирга тушгани ва давлат чоралар кўраётгани бор гап. Бироқ Ўзбекистон фуқаролари бошида шундай таҳдид борки, унинг натижасидаги ўлимлар ҳар қандай вирусникидан оз эмас. Бу автоҳалокатлардир. Автоҳалокатлар кўламига назар ташлаш кишини қўрқувга солади. Ўтган ҳафтада йилнинг биринчи ойидаги ЙТҲлар ҳисоб-китоб қилинди. Натижалар ўта қўрқинчлидир. 2020 йилнинг биринчи йигирма кунида ЙТҲлардан 60 киши ҳалок бўлган бўлса, 21–31 январь кунларидаги автоҳалокатлар 54 кишини ҳаётдан олиб кетган. Автоҳалокатлар содир бўлиши бўйича Тошкент шаҳри ва Тошкент вилояти етакчидир.
* * *
Ҳоким деганда биз фаолиятининг бир қирраси пахта даласига туташган мансабдорни тушунамиз. Бироқ тасаввуримиздаги бу стереотип йўқолиши мумкин. Чунки энди ҳокимлар пахта билан шуғулланмаслиги айтилмоқда. 2020 йилдан Ўзбекистонда пахтага давлат буюртмаси бекор қилинади. Бу ҳақда қишлоқ хўжалиги вазири Жамшид Хўжаев «Ислоҳотларни қўллаб-қувватлашда муносиб меҳнат» номи остидаги давра суҳбати чоғида маълум қилди.
24 январь куни Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаатномасида Ўзбекистонда пахта ва ғалла учун давлат буюртмасини бекор қилиш режалаштирилаётгани ҳақида маълум қилган эди.
* * *
Бу ҳам ёшларимиз ҳаётига катта таъсир кўрсатувчи янгилик. Қўшни давлатлардаги олий таълим муассасаларида таҳсил олаётган Ўзбекистон Републикаси фуқароларидан уларнинг ўқишини кўчириш бўйича аризалар қабул қилинади, деб хабар бермоқда Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Энди қўшни давлатлардаги ОТМларда ўқиётган ватандошларимиз Ўзбекистондаги «вуз»ларга ўқишини кўчириши мумкин. Мамлакатда битирувчилар сони ва ОТМлар квотаси орасидаги фарқ жуда катталиги сабабли ўзбекистонликлар қўшни давлатларда олий таълим олишни чора сифатида кўришарди. Ўқишни кўчиришда фуқаронинг доимий яшаш манзили, талаба ўқиётган бакалавриат таълим йўналишининг ўқиши кўчирилаётган бакалавриат таълим йўналишига мослиги, Ўзбекистон Республикаси олий таълим муассасаларининг мавжуд имкониятлари каби мезонлар эътиборга олинади.
* * *
Ҳар йили Алишер Навоий таваллуди яқинлашар экан, тилга эътибор, ўзбек тилининг мавқеи борасида фикр ва мунозаларлар кўпайиб қолади. Бу йили Ўзбекистон «Миллий тикланиш» партияси етакчиси Алишер Қодировнинг долзарб фикри ахборот нашрларида айлана бошлади. Алишер Қодиров давлат идораларидаги мавжуд вазиятни қўшни Қозоғистон Республикаси билан таққослар экан, давлат тилини билмаган одам ишга киролмаслигини, Ўзбекистонда эса давлат хизматида ўзбек тили кўп ҳолларда ишлатилмаётганини таъкидлади.
У, шунингдек, қўшимча қилди: «Давлат тилига бўлган ҳурмат бошқа тилларга нисбатан беҳурматлик эмас, буни сиёсийлаштирмаслик керак». Қодиров «Давлат тили тўғрисида»ги қонуннинг 20-моддасида кўрсатилган ҳолатларга амал қилмаслик бўйича жазо чораси белгиланмаганини ҳам айтди. Ушбу моддада «Лавҳалар, эълонлар, нархномалар ва бошқа кўргазмали ҳамда оғзаки ахборот матнлари давлат тилида расмийлаштирилади ва эълон қилинади ҳамда бошқа тилларда таржимаси берилиши мумкин» дейилади.
* * *
9 февраль ғазал мулкининг султони, туркий тил нуфузини мустаҳкамлашда беқиёс хизмат қилган буюк мутафаккир бобомиз Алишер Навоийнинг таваллуд кунидир.
АҚШ элчиси Дениел Розенблюм Алишер Навоий таваллуд куни муносабати билан ўзбекистонликларни ўзбек тилида Навоий мисралари билан қутлади:
Олам аҳли билингизким, иш эмас душманлиғ,
Ёр ўлунг бир-бирингизгаким, эрур ёрлиғ иш.
«Дарё» янгиликларини кузатиб боринг. Ўзбекистон ва дунё хабарларидан энг биринчи хабардор бўлинг.
Изоҳ (0)