Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев 17 август куни «Тошкент шаҳрида бошқарувнинг алоҳида тартибини жорий этиш бўйича ҳуқиқий эксперимент тўғрисида»ги фармонни имзолади. Юқоридагилар камсуқумлик билан «ҳуқуқий эксперимент» деб атагани билан, аслида бу фармон улкан маъмурий инқилобни бошлаб берди. «Kommersant.uz» журналисти Борис Жуковский фармоннинг асосий жиҳатларига эътибор қаратди.
Ҳужжатнинг бошида ҳокимликлар билан боғлиқ маъмурий муаммолар санаб ўтилган:
- Ҳокимларнинг бошқа давлат органлари (вазирлик ва идоралар) билан ҳамкорлик қилиши қийин. Айни вақтда уларнинг елкасига кўплаб қўшимча мажбуриятлар юклатилган, ҳокимликлар ҳузуридаги комиссияларнинг вазифалари эса давлат органларининг вазифа ва мажбуриятлари билан аралашиб кетган, оқибатда тушунмовчиликлар юзага келади;
- Тошкентнинг аниқ-тиниқ Бош режаси мавжуд эмас. Шу боис ким нима хоҳласа ва қандай хоҳласа қуриб ётибди, расмийлар эса қурилиш бизнеси билан қандай ишлаш кераклигини билолмай ҳалак;
- Халқ депутатлари кенгашлари (шаҳар ва туман парламентлари) ўз олдига қўйилган вазифаларни яхши уддалай олмаяпти ва ҳокимликлар фаолиятини «лозим даражада» назорат қилмаяпти (айтиб қўяйлик: фармон бу муаммони амалда ҳал қилмайди, шунчаки ҳокимликларни янада кучлироқ назорат қилиш ҳақида тавсия беради, холос).
- Энди Тошкент шаҳар ҳокими ва шаҳардаги туманлар ҳокимларининг ўз девонлари бўлади. Деярли Президентники каби;
- Тошкент ҳокими Молия вазирлиги, Иқтисодиёт вазирлиги, Қурилиш вазирлиги, Коммунал хўжалик вазирлиги ва Инвестициялар бўйича давлат қўмитасининг ҳудудий бўлинмалари бошлиқларини энди ўзи тайинлайди. Ҳа, фақат номзодларни тегишли вазирлар билан келишиб олиш керак бўлади. Туман ҳокимлари ҳам «ўз одамлари»ни тайинлаши мумкин, фақат ҳоким тайинлаган бошлиқлар билан келишса бўлди;
- Бу вазирликлар билан боғлиқ ташкилотлар (масалан, Тошкент шаҳар қурилиш бош бошқармаси) амалда ҳокимларга тўлиқ бўйсундирилади;
- Соҳалар (вазирликлар)нинг республика бўйича раҳбарлари ягона давлат сиёсати бажарилиши ва соҳа малакали кадрлар билан тўлдирилишини таъминлайди. Ҳокимлар эса юклатилган вазифаларни жойларда самарали бажарилишига масъул бўлади;
- Вазифалари ваколатли органларнинг фаолияти билан аралашиб кетган кўплаб ҳудудий комиссия ва кенгашлар тугатилади. Масалан, ёнғин хавфсизлиги ёки йўл ҳаракати хавфсизлиги бўйича комиссиялар — бу вазифаларнинг бари билан шундоқ ҳам шаҳар ИИББ шуғулланиб келмоқда.
- Тошкент каналларини чиройли қилиш ва баҳаво жойга айлантириш, уларнинг ўзанларини бетонлаш ва соҳилларни ободонлаштириш билан шуғулланадиган алоҳида бошқарма ташкил этилади (изоҳ: маълумотларга кўра, ҳозирда каналлар бўйида истиқомат қилувчи кўплаб одамларнинг қонуний ерлари тортиб олинмоқда);
- лицензиялар учун олинадиган кўплаб йиғимлар (масалан, улгуржи савдо лицензияси учун йиғим) мамлакат эмас, балки тўғридан-тўғри шаҳар бюджетига тушади;
- Тошкент облигациялар чиқаради. Уларни сотиб олиш орқали аҳоли шаҳар учун фойдали ва керакли лойиҳаларга сармоя киритиши мумкин;
- 2019 йил 1 декабрига қадар шаҳарнинг тушунарли Бош режаси ишлаб чиқилади. Бунгача эса Эски шаҳарда бирор нарсага тегиниш, у ерда нимадир қуриш, бузиш ва ҳатто реставрация қилиш ҳам тақиқланади. Шаҳарнинг бошқа қисмларида эса лойиҳачилар бирор нарса қураркан, камида ижтимоий объектлар ва коммуникациялар (сув қувурлари, канализация ва ҳ.к.)ларни яхшилаш ҳақида қайғуришлари лозим бўлади;
- аҳоли маҳаллий бюджет ижросини кузатиб бориши, пуллар қаерга ва қандай сарфланаётганини кўриб туриши ва ҳали яхшилаш лозим бўлган нарсаларни ҳокимият вакиллари билан муҳокама қилиши мумкин бўлган сайтлар ишга туширилади;
- умумий овқатланиш ва савдо муассасалари 23:00 дан кейин ҳам ишлаши мумкин бўлади. Қўшимча тўлов эвазига.
Хулосалар:
Бир томондан, ҳужжат жуда муҳимдек кўринади: такрорлар ва баҳсли ҳолатларни олиб ташлаб, ваколатларни давлат органлари ўртасида нормал тақсимлаб, кичик бўлса-да, лекин узоқ кутилган маъмурий ислоҳотни бошлаб беряпти. Маҳаллий бюджетга тушадиган йиғимлар — бу ҳам ҳудудий раҳбарларни бизнесни ривожлантиришга ундайдиган муҳим жиҳатлардан бири.Бошқа томондан эса, ҳужжатда қурилишларга жуда кўп урғу берилган. Бу йилги ёзнинг энг «оғриқли» мавзуси — маҳаллий ҳокимлик вакиллари қонун билан белгиланган нормаларни четлаб ўтиб, фуқароларнинг шахсий мулкка бўлан ҳуқуқларини бузишидир. Қурилиш ва коммунал хўжалик соҳасидаги кўплаб амалдорлар ҳокимларга янада яқин бўлиб олиши эҳтимоли жуда катта, бундай ҳолатда эса вазият қай томонга ўзгаради — очиқ қолаётган савол.
«Ҳуқуқий эксперимент» якунларидан келиб чиқиб, Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамаси 2019 йил 1 июлида «Маҳаллий давлат ҳокимияти тўғрисида»ги қонуннинг янги таҳрири лойиҳасини Олий Мажлис Қонунчилик палатасига тақдим этади.
Изоҳ (0)