Яқинда Қашқадарё вилояти Деҳқонобод туманининг тоғли ҳудудида жойлашган Деҳқонобод давлат ўрмон хўжалигига чегарадош қишлоқларда бўлдик. Маҳаллий аҳоли ўрмон ҳудудидаги ноёб арча навларидан ҳисобланган ва «Қизил китоб»га киритилган Зарафшон арчаси аёвсиз кесиб кетилаётганини айтиб қолди, деб ёзади ЎзА.
Шунга кўра, ҳудуддаги Теракли қишлоғида яшовчи бир неча вакиллар иштирокида Деҳқонобод давлат ўрмон хўжалигининг Сарғаёта ўрмон хўжалиги участкаларини айландик. Дарҳақиқат, вазият ўта аянчли. Ноёб арча дарахтлари хўжасизларча кесиб кетилган. Тахминан бир гектар атрофидаги ҳудуднинг ўзида 50 тупдан ортиқ арча кундаларини кўриш мумкин эди. Баъзи бирларининг ёнида уюлиб ётган, барглари ҳали тўкилиб кетишга улгурмаган шох-шаббалар уларнинг бир неча кун аввал шафқатсизларча чопиб ташланганидан гувоҳлик бериб турарди.
Зарафшон арчаси тоғ ёнбағирларида, денгиз сатҳидан 2600—2800 метргача баландликда ўсади, тупроқни муҳофаза қилиш ва намликни сақлаб туриш вазифасини бажаради. Бир гектар майдондаги арча дарахти инсон саломатлиги учун хавфли бўлган ҳар хил микробларни ўлдирувчи 30 килограмм миқдорда фитонцид моддаси ишлаб чиқаради.
Давлат мулки бўлган табиатга шафқатсизларча муносабатда бўлиш, атроф-муҳитга зиён етказишга ким журъат этди? Шу саволлар билан маҳаллий аҳолига ҳам, ўрмон хўжалиги вакилларига ҳам мурожаат қилдик. Улар томонидан берилган жавоблар бир-биридан қизиқ. Масалан, маҳаллий аҳоли вакиллари ўрмон хўжалиги мутасаддилари дарахтларни хуфёна кесиб сотиб юбормоқда деса, ўрмон хўжалиги ходимлари маҳаллий аҳоли яширинча кесиб кетаётгани, бу ҳолат юзасидан тегишли органларга юзлаб хатлар, аризалар билан мурожаат қилгани, аммо бирор натижа бўлмаётганини таъкидлайди. Ким ёки қайси томон ҳақ, деган саволга тегишли идоралар жавоб топишар. Ахир бунинг учун кимдир жавоб бериши керак-ку?!
Энг ёмони, кесилган дарахт зарари қопланиши мумкин, лекин бир туп арча ниҳоли экиб, уни катта дарахт даражасига етказиш учун 100 йилдан ортиқроқ вақт кетар экан. Бир туп арча дарахти ишлаб чиқарадиган тоза ҳаво, илдизи орқали ушлаб турадиган тоза сувни бир неча ўн йиллардан кейин миллионлаб сўмларга ҳам сотиб ололмаймиз. Наҳотки, шу оддий ҳақиқатни тушуниш, англаш шунчалар қийин бўлса?
Изоҳ (0)