Бугунги кунда самолётлар энг хавфсиз транспорт воситаси ҳисобланади, бироқ, шунга қарамасдан, улар юқори хавфли транспорт турига киради. Ҳавода ердагига кўра кўпроқ хавф мавжуд, шундай бўлса ҳам, уларнинг кўпчилигини олдиндан аниқлаш мумкин. Forum Daily нашри самолётлар ҳавода дуч келиши мумкин бўлган табиат ҳодисаларига тўхталди.
Турбулентлик
Ер доимий ҳаракатда бўлади. Унда ҳар доим ҳаво оқимлари, юқори ёки паст босимли жойлар бўлади. Одатий шароитда бу оқим нисбатан кучсиз бўлади, шунинг учун самолёт бемалол учади. Бироқ парвоз вақтида самолёт тез-тез турли оқимларга тушиб қолади. Самолёт бошқа ҳаво оқимига тушган ҳудудлар турбулентлик ҳудуди деб аталади.Турбулентлик турли жойларда юз беради. Масалан, илиқ ва совуқ ҳаво оқимлари орасида ёки булутлар чегарасида. Аксарият ҳолатларда турбулентлик ҳудудларини олдиндан аниқлаш мумкин. Агар учувчилар курс бўйича катта булут кўрса, уни четлаб ўтади. У ерда одатда турбулентлик бўлади. Самолётдаги ҳаво радарлари ҳам турбулентлик ҳудудларини аниқлаши мумкин. Бироқ очиқ ҳавода ҳам турбулентлик юз бериши мумкин. Бундай ҳодисани олдиндан аниқлаш жуда қийин.
Муқаддас Эльмо олови
Ҳодиса денгизчиларнинг католик ҳимоячиси номи билан аталади. Авиацияда муқаддас Эльмо олови шамол ойналари ва самолёт корпуси улашган жойда, қанотларнинг учларида момақалдироқ фронтига яқин жойдан ёки унинг ичидан учиб ўтганда юзага келади. Муқаддас Эльмо олови сутканинг ихтиёрий вақтида юзага келиши мумкин, бироқ у кундузи кўзга ташланмайди, кечаси эса яққол кўринади.
Муқаддас Эльмо олови одатда хавфли эмас. Самолёт металл корпусининг устки қисмида юзага келадиган электр токи доимий равишда атмосферага тарқалиб кетади, самолётга ҳам, йўловчиларга ҳам зарар етмайди.
Момақалдироқ ва чақмоқ
Момақалдироқ кўплаб ҳаво оқимларининг бир-бирига тўқнашиши ва аралашиши натижасида юзага келади. Турли булут қатламлари орасидаги оқим турбулентликни келтириб чиқаради ва самолёт у ёқдан бу ёққа тебрана бошлайди.
Одатда бу ҳолатда қўрқинчли ҳеч нарса йўқ. Чақмоқлар самолётга деярли хавф туғдирмайди. Баъзан разряднинг кириш ва чиқиш жойларида учқунлар юзага келиши мумкин, у ҳам бўлса улашган жойларда юз беради.
Самолётни чақмоқдан қўшимча ҳимоя қилиш учун махсус чақмоқ қайтарувчи қурилма ўрнатилган. Дунёдаги ҳар бир самолёт бир йилда бир неча марта чақмоқ разрядига дуч келади, бунда хавфли бирор нарса юз бермайди.
Музлаб қолиш
Самолётлар парвозидаги энг катта хавф музлаб қолиш ҳисобланади. Булутли об-ҳавода баландликда самолёт юзасида сув буғлари музлаб қолиши мумкин ва самолёт юзасида муз қатлами ҳосил бўлади. Парвоз вақтида бу қатлам қалинлашиб, ҳаво оқимлари таъсирида турли кўринишга кириши мумкин.Муз қатлами туфайли самолёт оғирлашади, бироқ хавф бунда эмас. Самолёт қанотида юзага келган муз ҳаво оқимини кесишда тўсқинлик қилади.
Муз туфайли самолёт қаноти самолёт парвози учун етарлича кўтарилиш кучини ҳосил қила олмайди. Бундан ташқари, муз қатлами қанотнинг ҳаракатланувчи қисмларининг ҳаракатланишидан тўхтатиб, самолёт бошқарувининг издан чиқишига олиб келиши мумкин. Музлаш булутли ҳудудларда ва тез пасайиш вақтида юз беради.
Ҳозирги вақтда парвоздан олдин самолёт қанотларига музлашга қарши махсус суюқлик билан ишлов берилади. Бундан ташқари, замонавий лайнерлар музлаш ҳақида олдиндан огоҳлантирувчи тизимлар билан жиҳозланмоқда.
Радиация
Турбулентлик, чақмоқ ва музлаш қаторида радиация ҳам бир қатор хавфни юзага келтиради. Бунда хавф самолётга эмас, йўловчиларга нисбатан бўлади. Гап шундаки, баландликда радиация Ердагидан кўра юқори бўлади. Одатда, ҳар икки километр баландликда нурланиш даражаси икки марта ошади. Шунинг учун самолётдаги узоқ парвоз тўлиқ рентген текширувига тенглаштирилади.Шу билан бирга, катта ёшли кишилар учун тез-тез парвоз қилиш хавфли ҳисобланмайди. Болалар ва ҳомиладор аёллар учун эса бу нисбатан хавфли ҳисобланади.
Изоҳ (0)