Ўзбекистонга ускуналар, хом ашё ва махсус техникаларни етказиб бериш бозорида етакчи ҳисобланган Ўзбек-Хитой Савдо уйи бу йил ўз фаолиятининг 10 йиллигини нишонламоқда. Юбилей муносабати билан, ЎХСУ экспертлари билан интервьюлар туркуми ташкил этилмоқда, бунда ҳар бир интервью ускуналарни сотиб олишнинг маълум бир босқичига бағишланади ва бизнес учун амалий маслаҳатларни ўз ичига олади. Навбатдаги интервью шартномаларни тайёрлаш, логистиканинг нозик жиҳатлари ва юкларни суғурталаш мавзуси каби масалаларга бағишланган.
Аввалги материал Хитой ускуналар бозоридан ишлаб чиқарувчини тўғри танлаш мавзусини қамраб олган эди. Бироқ ишончли ишлаб чиқарувчини танлаш — лойиҳани ишга тушириш йўлидаги кетма-кет қадамларнинг дастлабкиси, холос. Унинг ортидан бошқа саволлар пайдо бўлади: халқаро шартномани қандай қилиб тўғри расмийлаштириш керак, тайёр ускунани қандай қилиб манзилга етказиш мумкин ва юкни олиб келишдаги хавф-хатарлар кўламини қандай қилиб қисқартириш мумкин? Бу ҳақда Ўзбек-Хитой Савдо уйи раҳбари ўринбосари Музаффар Қосимов сўз юритади.
Халқаро шартномалар ва ускунани ишлаб чиқариш
— Ишлаб чиқарувчи билан халқаро шартнома имзолаш қанчалик муҳим аҳамиятга эга? Хитой бозори билан ишлашнинг қандай мураккаб жиҳатлари бор?— Статистик маълумотлар бўйича, компаниямиз мижозларининг 90 фоизи янги бизнесни бошлаш учун кредит олади. Ускунани сотиб олиш учун кредит олишда эса ишлаб чиқарувчи корхона билан имзоланган шартнома муҳим ҳужжатга айланади. Бу шартнома қанчалик даражада яхши тайёрланган ва расмийлаштирилган бўлса, кредит олиш учун нисбатан кам вақт сарфланади ва бу охир-оқибат лойиҳанинг муваффақиятига таъсир қилади.Халқаро шартномани тайёрлаш — мураккаб ва кўп босқичли жараёндир. Ўзига хосликларга тўла Хитой бозорида эса вазифа икки баробар оғирлашади. Ҳужжатларни имзолаш учун Хитойга бир неча бор сафар қилиш, таржимонлар, маслаҳатчилар, ҳуқуқшунослар, иқтисодчилар ва техник мутахассислардан иборат бутун бошли жамоани жараёнга жалб қилишга тўғри келади. Одатда, бизнесини энди йўлга қўяётган тадбиркорлар бундай мутахассислар жамоасига эга бўлмайди, шу сабабли завод билан имзоланадиган шартномани тайёрлаш ва расмийлаштириш бир неча ойга, баъзан, йилга чўзилиб кетиши мумкин.
Бу вазифанинг ечими бор, албатта: шартномани тайёрлаш масъулиятини ўз зиммасига оладиган ҳамда кредит олиш учун зарур ҳужжатлар тўпламини йиғишда кўмак кўрсата оладиган маҳаллий етказиб берувчи компанияга мурожаат қилиш ишни тезроқ ва ишончли равишда якунлаш имконини беради ҳамда кўпинча арзонроққа ҳам тушади.
— Завод тўловни қабул қилгани ва ускунани ортишга тайёрлигини билдирди. Бу босқичда нималарга эътибор қаратиш керак?— Ишлаб чиқарувчиларнинг омбор иншоотлари майдони кўпинча чекланган бўлади, шу сабабли ҳам завод бажариб бўлинган буюртмани тезроқ етказиб беришдан манфаатдор. Бироқ шошилиш керак эмас. Ускунани жойида изчил текшириш — унинг келажакда соз ишлаши ва божхона расмийлаштирувининг тез ўтиши кафолатидир. Ускуна ўзининг техник тавсифига тўлиқ мос бўлиши керак, аниқланган барча камчиликлар эса маҳсулот қабул қилингани ҳақидаги далолатнома имзолангунига қадар бартараф этилиши лозим.
Текширувни мустақил компанияга ҳам ишониб топширса бўлади — бунда сиз вақтдан ютасиз ва Хитойга сафар қилиш учун сарфланадиган маблағни тежаб қоласиз, профессионал инспектор эса техникани кўздан кечириб, инспекция якунлари ҳақидаги батафсил ҳисоботни тақдим этади.
Логистика ва етказиб бериш
— Ишончли транспорт агентлиги қандай танланади?— Эҳтиётсизлик билан ташиш қимматбаҳо ускунани бир зумда металл уюмига айлантириб қўяди. Шунинг учун ускунани зарар етказмасдан тез етказиб берадиган транспорт агентини танлаш ишига алоҳида эътибор билан ёндашиш зарур. Масаланинг мураккаблиги шундаки, Хитойда бир-бири билан рақобатда бўлган минглаб юк ташувчи компаниялар фаолият олиб боради.Бундай ҳолатда танловни бозорнинг энг катта иштирокчиларидан бирида тўхтатиш керак. Бундай компаниялар ўз нуфузи ҳақида қайғуради ва энг яхши хизматни таклиф қилади. Компанияларнинг сайтларини, тарифлаш тизимини, қандай қилиб, қайси шартлар асосида ускунани ташиб беришини ўрганиб чиқинг. Унинг менежерлари билан боғланиб, кафолатлар ва ташиш тезлиги каби саволларга аниқ жавоб олинг. Етакчи транспорт агентларининг штатида логистика бўйича мутахассислар ҳам бўлади, улар божхона ёки бошқа нуқталарда тиқилинч юзага келганида, юкнинг ўтишини тезлаштиришга ёрдам беради.
— Етказманинг тезлиги ва нархи нимага боғлиқ? Нима учун баъзи агентларнинг хизмат ҳақи бирмунча арзон?— Бугунги кунда нарх ва тезлик мутаносиблиги бўйича энг қулай йўл — темирйўл орқали етказиб беришдир. Стандарт контейнернинг Хитойдан Ўзбекистонга етиб келиши учун ўртача 15—18 кун керак бўлади. Бироқ баъзи агентлар етказиб бериш вақтини бир ойгача чўзиш эвазига 20 фоизлик чегирмалар таклиф қилади. Шу йўл билан хитойлик темирйўлчилар ички транспорт йўлларининг бандлигини рағбатлантиради. Сезиларли чегирма, албатта, кишини ўзига тортади, лекин етказманинг янада кўпроқ кечикишига ҳам сабаб бўлиши мумкин.
Етказиб бериш вақтидаги чегирма қадоқлаш материалларининг тежалиши билан боғлиқ эмаслигига ҳам ишонч ҳосил қилиш керак. Қадоқлаш қийматини ускуна нархи билан таққослаб бўлмайди, бироқ йўлга тўғри тайёрланган юкгина минглаб километрга чўзиладиган сафарни талофатларсиз ўтказа олади.
Баъзи транспорт компаниялари анча паст нархларни таклиф қилади, бироқ ҳисобга олинмаган харажатлар ҳақида билдирмайди. Бундай ҳолатда хизмат харажатлари (юклаш ва юкни тушириш) ва ички божхона расмийлаштириш ишлари учун алоҳида пул сўралиши эҳтимоли катта.
Одатда, Хитой бозоридаги узоқ муддатли фаолиятгина юкларни мақбул нархларда тез етказиб бера оладиган ишончли транспорт компанияларини танлаш имконини беради.
— Консолидация нима ва қандай қилиб унинг ёрдамида етказиб бериш хизмати ҳақини камайтириш мумкин?— Баъзан етказиб берилиши керак бўлган юк стандарт темирйўл контейнери ҳажмидан анча кичкина бўлади. Бундай ҳолатларда кўплаб транспорт агентлари консолидация хизматини таклиф қилади — бунда бир контейнер билан турли буюртмачиларнинг кичик ҳажмли юклари етказиб берилади. Айни вақтда, етказиб бериш хизмати ҳақи ҳам арзонлашади.
Суғурта масалалари ва етказиб беришдаги хизматлар мажмуи
— Юкни олиб келишдаги хавф-хатарларни қандай қилиб камайтириш мумкин?— Мураккаб ва қимматбаҳо ускунани узоқ масофага етказиб беришда унинг шикастланиши эҳтимоли ҳар доим мавжуд. Мазкур масаланинг ишончли ечими — юкнинг бутун ҳаракати давомида уни халқаро суғурта компанияси томонидан суғурта қилинишидир. Бироқ бу ерда ҳам маълум ўзига хосликлар бор. Халқаро савдо шартларига кўра, суғурта компаниясининг жавобгарлиги у юкни уни қабул қилиб олувчи мамлакатнинг божхона омборига тушириши билан тугашини эътиборга олиш муҳим аҳамиятга эга. Агар ускуна буюртмачи томонидан носоз ҳолда қабул қилинса, носозлик манзилга етиб келгунича юз берганми-йўқми, ҳодиса суғуртага тушадими-йўқми, буларни аниқлаш учун суғурта компанияси ва божхонадан кўплаб ҳужжатларни йиғиш керак бўлади. Тажрибали етказиб берувчилар бу каби масалаларни қисқа вақт ичида қандай ҳал қилиш ва бундай ҳолатлар олдини қандай қилиб олиш мумкинлигини яхши билади.— Ускунани етказиб бериш ва божхона расмийлаштирилишини қандай қилиб осонлаштириш ва тезлаштириш мумкин?— Амалиёт шуни кўрсатмоқдаки, Хитойдан ускуналарни сотиб олиш ва етказиб бериш жараёни тил билан боғлиқ тўсиқ туфайли янада чуқурлашадиган мураккаб ҳужжат алмашинуви ҳамда бозорнинг ўзига хосликлари сабаб чўзилиб кетади. Тажрибасиз бизнесменлар етарли кўникма ва керакли ходимлар жамоасига эга эмас, шу сабабли ҳам шартномаларни келишиш ва зарур рухсатномаларни олиш сезиларли кечикади.
Бунда юкларни расмийлаштириш ва етказиб бериш бўйича барча хизматларни «тайёр ҳолда» тақдим эта оладиган тажрибали етказиб берувчига мурожаат қилиш — вазиятдан чиқишнинг ечимидир. Мазкур ҳолатда етказиб берувчи деганда Ўзбекистон ва Хитойда ўз офислари бўлган экспорт-импорт компанияси назарда тутилмоқда.
Фақат шундай етказиб берувчи қуйидаги барча хизматларни «ягона дарча» тартибида тақдим эта олади:
- халқаро шартномани Ўзбекистон ва Хитой қонунчилиги талабларидан келиб чиққан ҳолда тайёрлаш ва келишиш;
- молия-кредит муассасаси учун ҳужжатлар тўпламини тайёрлаш;
- ускунанинг ишлаб чиқарилишини назорат қилиш ва уни заводдан қабул қилиб олишдан аввал изчил текширувдан ўтказиш;
- юкни келишилган муддатда етказиб берилишига кафолат берувчи текширилган транспорт агентини танлаш;
- логистика назорати ва ҳисоботлар тақдим этиш йўли билан юкнинг ҳаракатланишини кузатиш;
- Халқаро суғурта агенти билан барча масалаларни келишиб олиш ва олиб келинаётган юк учун суғуртани расмийлаштириш;
- Ўзбекистонда божхона расмийлаштирувини ўтказиш учун ҳужжатлар тўпламини тайёрлаш.
Хитой ва Ўзбекистон бозорларидаги кўп йиллик иш тажрибаси ҳар қандай юкни тезкорлик билан етказиб бериш тизимини шакллантириш имконини берган. Вақт синовидан ўтган ҳамкорлар билан иш олиб бориш самараси ўлароқ, компания юкларни ҳар доим бус-бутун ҳолда ва келишилган вақтда етказиб беради.
ЎХСУ менежерлари (+99890) 175-0-175 / 915-0-915 телефон рақамлари орқали маслаҳат беришги тайёр. Компания билан сайт ёки info@uzchinatrade.com электрон почта манзили орқали ҳам боғланиш мумкин.
Реклама ҳуқуқи асосида. Хизматлар лицензияга эга
Изоҳ (0)