O‘zbekistonda islomiy moliyalash tizimini yo‘lga qo‘yish bo‘yicha qonun loyihasi ishlab chiqildi. Hujjat qabul qilinsa, qonunchilikka juda ko‘p o‘zgartirishlar kiritish talab etiladi. Bu haqda Senat majlisidagi chiqishida Markaziy bank raisi o‘rinbosari Behzod Hamrayev ma’lum qildi.
18-may kuni bo‘lib o‘tgan Senat yalpi majlisida “O‘zbekiston-2030” strategiyasida respublikada islom moliyasi qonuniy asoslarini shakllantirish hamda tartiblarini joriy etish belgilangani eslatildi. Behzod Hamrayevning aytishicha, islom moliyasini yo‘lga qo‘yish bo‘yicha qonun loyihasi ishlab chiqilgan bo‘lib, hujjatni 2024-yil yakunigacha parlament muhokamasiga kiritish rejalashtirilgan.
Islom moliyasi yangi va murakkab soha bo‘lgani uchun qonunchilikka juda ko‘p o‘zgartirishlar kiritishni talab qiladi. Masalan, garov, ssuda yo‘nalishlarida, “Markaziy bank to‘g‘risida”gi qonunlardan tortib “Banklar faoliyati to‘g‘risida”gi qonun va boshqa hujjatlarga o‘zgartirish kiritish kerak. Hozir ushbu qonun loyihasi tayyor. Joriy yilda birgalikda ishlab, parlament muhokmasiga kiritish asosiy vazifalarimizdan biri, — dedi Markaziy bank masʼuli.
Majlisda Behzod Hamrayev hozirda ayrim tijorat banklarida bir nechta islomiy moliya xizmatlari ko‘rsatilayotganini aytdi.
“Kredit va mikromoliya tashkilotlari to‘g‘risida”gi qonunga o‘zgartirish kiritilgan va hujjatda alohida tartiblar mavjud. Hozirgacha faqat nizom kutilayotgandi. Ayni paytda Markaziy bank tomonidan “Islomiy moliya xizmatlarini ko‘rsatish to‘g‘risida”gi nizom ishlab chiqildi. Hozir u davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun taqdim qilingan. Ro‘yxatdan o‘tgach, bu sohada ishlash boshlanadi. Amaldagi qonunchilik doirasida “Agrobank”, “Sanoatqurilishbank”, “Mikrokreditbank”, “Ipak yo‘li” banklari Xususiy sektorni rivojlantirish bo‘yicha islom korporatsiyasining kredit liniyalari hisobidan murobaha xizmatlarini ko‘rsatib kelmoqda. Shuningdek, Trastbank huzuridagi “Trastmuomalat” MCHJ tomonidan islomiy lizing va murobaha nasiyaga savdo operatsiyalari xizmatlari amalga oshirilmoqda. “Hamkorbank” tomonidan ham islomiy lizing xizmatlari ko‘rsatib kelinmoqda. Bazaviy qonunlarimizni 2024-yilda yakuniga yetkazsak, o‘ylaymanki, qolgan banklarda ham bu xizmatlar ommalashib ketishiga talab bor, sharoit ham yaratiladi, — dedi rais o‘rinbosari.
Avvalroq Markaziy bank raisi Mamarizo Nurmurodov ham O‘zbekistonda islomiy moliya tizimini yo‘lga qo‘yish bo‘yicha qaror loyihasi ishlab chiqilganini aytgandi.
Biz davlat rahbarining topshiriqlari bilan Markaziy bank va hukumat tomonidan islomiy moliya bo‘yicha qilinishi kerak bo‘lgan ishlar yuzasidan tegishli qaror loyihasini hukumatga kiritganmiz. Yaʼni qumdon tashkil qilib, mazkur yo‘nalishdagi ishni boshlamoqchimiz. Bu bilan maʼlum fuqarolarimiz uchun islom moliyasiga sharoit yaratish niyatidamiz. Islom moliyasining iqtisodiy o‘sishimizga bevosita bo‘lmasa ham, bilvosita taʼsiri bo‘ladi. Chunki islom moliyasi orqali xarid qilingan yoki ko‘rsatilgan qiymat oxir-oqibatda qo‘shilgan qiymat bilan yalpi ichki mahsulotimizga o‘z hissasini qo‘shadi. Albatta, bundan faqat ijobiy natijalar kutish mumkin, — degan rais.
Mamarizo Nurmurodov fikriga qo‘shimcha ravishda, hozirgacha Markaziy bankka islomiy bank ochish borasida tadbirkorlardan murojaat qilinmaganini taʼkidlagan.
Shu bilan birga, Markaziy bank departamenti direktori Sanjar Nosirov jurnalistlar bilan suhbatlardan birida islomiy bank xizmatlari narxi anʼanaviy banknikidan yuqori ekanini aytgan.
Anʼanaviy bank boshqa, islomiy bank tizimi boshqa. Qonunchiligimizning qurilishi anʼanaviy bank tizimiga moslashgan. Agar islomiy bankni joriy qilmoqchi bo‘lsak, qonunchilikni to‘liq qayta ko‘rib chiqishga to‘g‘ri keladi. Yaʼni asosiy qonunlarimiz — Fuqarolik kodeksi, sud, soliq, bojxona nuqtayi nazaridan ko‘p hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish zarur bo‘ladi. Bu bo‘yicha birinchi qadam qo‘yilgan. Islomiy bank tizimini rivojlantirish masalasi o‘ylanmoqda. Hukumat komissiyasi tuzilgan bo‘lib, islom moliyasini nafaqat banklarda, balki boshqa sohalarda ham rivojlantirish reja qilingan, — degan u.
O‘zbekistonda islomiy bank va moliya infratuzilmasini yaratish rejalari haqida 2018-yildan beri aytib kelinadi. 2023-yilning iyun oyida Toshkent shahrida o‘tkazilgan xalqaro forumda “Apex bank” boshqaruvi raisi Bahrom No‘monov: “O‘zbekiston aholisining 20 foizi diniy sabab bilan anʼanaviy kredit tizimidan foydalanmaydi”, deb aytgandi.
Izoh (0)