Hindiston va AQSH koinot agentliklari 30-iyul kuni Yerni kuzatish bo‘yicha dunyoda yagona bo‘lgan yangi sun’iy yo‘ldoshni fazoga uchirdi. Bu texnika quruqlik, dengiz va muz qatlamlaridagi hatto eng kichik o‘zgarishlarni ham aniqlab, global miqyosdagi ofatlar va iqlim o‘zgarishlariga tayyorgarlik ko‘rishda yordam beradi. Bu haqda BBC xabar berdi.
Og‘irligi 2392 kilogramm bo‘lgan NASA-Isro Synthetic Aperture Radar (NISAR) qurilmasi 30-iyul kuni Hindiston janubidagi Satish Dhavan kosmik markazidan mahalliy vaqt bilan 17:40 da uchirilgan.
NISAR — ikki to‘lqinli kuzatuv tizimi bilan jihozlangan dunyodagi ilk sun’iy yo‘ldosh. NASAning ta’kidlashicha, bu “eng ilg‘or radar texnologiyasiga ega sun’iy yo‘ldosh” bo‘lib, u butun dunyo bo‘ylab hatto eng kichik o‘zgarishlarni ham santimetrigacha qayd eta oladi. Uning noyobligi shundaki, ikki xil radar chastotasi — L-band va S-band tizimlaridan birinchi bor bir sun’iy yo‘ldoshda foydalanilmoqda.
Sun’iy yo‘ldosh “quyoshga sinxron qutb orbitasi”ga chiqariladi. Bu esa uni Yer yuzasining biror nuqtasi ustidan ma’lum bir intervalda doimiy o‘tishini ta’minlaydi. NASA olimi Mila Mitraning so‘zlariga ko‘ra, NISAR har 12 kunda bir joyni qayta skanerlab, tuproq, muzliklar yoki sohil chizig‘idagi o‘zgarishlarning har bir santimetrini aniqlay oladi.
Iqlim, zilzila va yer siljishlarini real vaqtda kuzatish imkoniyati
NASAning Yer fanlari bo‘limi rahbari Karen Sent Jermenning aytishicha, NISAR yordamida:
- zilzila, yer ko‘chkisi, vulqon faolligining ilk belgilarini aniqlash;
- Grenlandiya va Antarktidadagi muzliklar erishi;
- o‘rmon yong‘inlari, yer cho‘kishi yoki bo‘rtishi kabi holatlarni real vaqtda kuzatish mumkin bo‘ladi.
Shuningdek, sun’iy yo‘ldosh inson faoliyati — dehqonchilik, qurilish va infratuzilma loyihalari oqibatida yuzaga kelayotgan o‘zgarishlarni ham qayd eta oladi. Loyiha qiymati 1,5 milliard dollarni tashkil etadi. Ta’kidlanishicha, bu loyiha COVID-19 pandemiyasi davrida, olimlar bir-biridan minglab kilometr uzoqlikda ishlagan holatda amalga oshirilgan.
Hindiston uchun tarixiy yutuq
Hindistonning fanlar bo‘yicha vaziri Jitendra Singx NISAR’ni “ilm-fanga asoslangan xalqaro do‘stlik ramzi” deb ta’riflab, uni AQSH bilan strategik hamkorlikdagi burilish nuqtasi deya baholagan.
Izoh (0)